"Tənhalıq" kitabı şairin yaradıcılığı ilə bir tanışlıqdır

Azərbaycan poeziyasının söz sahibləri müxtəlif məzmunda olan əsərləri ilə dünya ilə özləri arasında bir harmoniya yarada bilirlər. Sözsüz ki, bu əsərlər yaradıcı insanın özü ilə sorğu-sualının, tərcümeyi-halının məcmusuna çevrilir. Söz ilə idrakın bir məqamda təzahür etməsi fikrin tam şəkildə ortaya qoyulmasında bilavasitə iştirakçı, eləcə də, sənət sahibinin öz diktəsinin qeyrilərinə ötürülməsində vasitəyə çevrilir. Sözsüz ki, müasir dövrümüzdə yaradıcı simaların nəzmə çəkdiyi misraların əsasında insan, onun cəmiyyətdəki mövqeyi, çəkisi, ətrafın fərdlərə təsir qüvvəsi və s. kimi dəyərlər meyara çevrilmişdir. Bu meyarlar şairin yaşadığı illərin təcrübəsinin nəzəri bir formada meydana gəlməsinə səbəb olub. Gənc yaşlarından qələmə sarılan, həyat yolunu nəzmə çəkən şair-publisist Valeh Məhərrəmlinin bu yaxınlarda çapdan çıxmış "Tənhalıq" kitabı da şairin yaradıcılıq yolundan oxucuları ilə bir tanışlıqdır.

Qeyd edim ki, Valeh Məhərrəmli uzun ilərdir ki, qələmi ilə həmsöhbət olan yaradıcı simalardandır. O, bu günə qədər Raymond Moudinin "Ölümdən sonrakı həyat", Mişel Nostradamusun "Peyğəmbərlik" kitablarını tərcümə edərək, nəşr etdirmişdir. Eləcə də, Alan Kardekin "Ruhlar kitabı", "Ölülərin Tibet kitabı" olan "Bardo Tyodol", Emanuel Svendenborqun "Cənnət, ruhlar aləmi və cəhənnəm", yəhudilərin mistik kitabı olan "Kabbala", "Betti Şaynın iki hissəli "Mənim medium həyatım", Papyusun "Ağ və qara magiya", Orlovun "İnsanın ruhunu şeytana satması haqqında rəvayətlər" əsərlərini, "uçan boşqablar"a, meditasiyaya, mistikaya, təbii və qeyri-təbii möcüzələrə aid onlarla kitabın qəzet variantında tərcüməsini dərc etdirmişdir. Bu cür bir möhtəşəm əsərlərin tərcüməsinə imza atan Valeh Məhərrəmli bir şair kimi də yaradıcılıq yolunu davam etdirmiş, bir-birindən tamamilə fərqli nəzm əsərlərini yaratmışdır. Şairin uşaqlıq, gənclik dövrünü, eləcə də, müasir həyatını əks etdirən şeirlərin əsasında şair düşüncəsinin məhsulu olan dəyərlər özünü büruzə verir. Bu şeirlər vasitəsilə onun ruhi dünyası ilə yaradıcı aləmi vəhdət rolunda şairin poritet cizgilərinin yaradıcısına çevrilir. Onun "Allaha xitab" adlı şeiri adından göründüyü kimi Tanrıya müraciətlə yazılmışdır ki, burada Valeh Məhərrəmli dünyada təsadüf olunan və fərdlərin tuş gəldiyi pislikdən, şərdən uzaq bir ömür yaşamağı arzulayır. O pisliklər və şərin içərisində adamların, təsadüf olunan xəstəliklərdən kəpənək kimi dünyasını dəyişməsi halını qabardır və bu mövcud bəlalardan xilas yolunu arayır. Müdriklik, xeyirxahlıq kimi ali dəyərlərin insanlarda aşılanmasını arzulayan şair məhz bəd əməllərin yer üzərindən silinməsinin bir carçısına çevrilir. SPİD və vəba kimi qorxunc xəstəliklərdən əzab çəkən insanlar, nəhayət, daha bir vahiməli xəstəliklə, "Donuz qripi", "Quş qripi" və digər qorxunc qrip virusları ilə üzləşərək, əlacı olmayan və insan sağlamlığını bir andaca məhv edən mikrobların girdabında çarpışırlar. Şair Pərvərgidara üz tutaraq daim ona yalvararaq insanları xeyirə doğru aparmağı rica edir:

Ya Rəbbim, sevindir sevginlə bizi,

Artır günü-gündən qəlb sevgimizi,

O zaman ürəkdə mərəz azalar,

Dünyada xəbislik, qərəz azalar.

Qovuşar zülmətə hər xəta, hər şər,

Dünya yaxşılığa doğru dəyişər.

"Kimə qalacaq", "Gecələr yuxuda kəndə gedirəm", "Ayıq yuxum", "Qocalar evinə ana atmayın", "Manqurtlar", "Əhval-ruhiyyə", "Sınama məni", "Uşaqlıq xatirələri", "Həyatımdan sətirlər", "Söz xəzinəm" və s. şeirlərində Valeh Məhərrəmli tam şəkildə özünü, həyat tərzini, düşüncələrini oxucuları ilə bölüşür. Şairin həyatın astanasına qədəm qoyduğu günün əksi olan "Son zəng" şeiri 11 illik bir ömrün insan zəkasına bəxş etdiyi nailiyyətlər və bu illər ərzində qazanılan biliyin gələcək həyat yoluna işıq saçması da diqqətdən yayınmır.

Çöküb çöhrəmizə fərəhli bir qəm,

Qarşıda əlçatmaz çoxlu töfhə var.

Biz yeni həyata qoyuruq qədəm,

Orda nə partalar var, nə də lövhə var.

Qeyd edək ki, Valeh Məhərrəmli yaradıcılığında vətənə sevgi, vətənə məhəbbət kimi ali hisslər diqqətdən yayınmır. Belə ki, biz onun "Bir yumruq halında türk birləşməsə...", "Vətən", "Vətən çiçəkləri" kimi şeirlərində bu ali dəyərlərlə təmasda oluruq. Bu vətən hisslərinin bəşəriliyi, dünyəviliyi şair üçün ölçü olaraq qəbul olunmuşdur. Humanist hisslərin təzahürü tək meydana çıxan misralarda şairin insanlara bir nümunə olaraq vətən torpağını sevmək və bu geniş aləmdə bütün hisslərdən kənar olub, yalnız insani duyğuların harmoniyasında yol seçməyi və sərhədsiz bir dünyada yaşayaraq, bu torpağın qədrini bilib, onun layiqli vətəndaşına çevrilməyi də diqqətdən kənarda qalmır.

Ömürlər ömrümdü, illər yaşımdı,

Sönməzdi duyğumun atəşi, közü,

İnsanlar yoldaşım, əsirdaşımdır,

Doğma vətənimdir bütün yer üzü.

Sərhəd önündə düşüncələrə dalan şairin fikirləri də maraqlıdır. Belə ki, o, Arvana və Perinbel kəndlərinin sərhədləri önündə dayanaraq, Savalanın zirvəsini seyr edən şair bu zirvənin əlçatmazlığını duyması və sərhəd məftilinin qıy səsini eşitməsi onun aylarla məhz o istiqamətə tamaşa etməsinə zəmin yaradır. Müxtəlif məzmun və mövzu üzərində yazılmış bu sətirlərin hər biri şair düşüncəsinin məhsulu olaraq poeziya aləminə daxil edilib. Bu misralarda şairin keçdiyi əzab-əziyyətli yollar, iztirablar, yurd sevgisi, vətənin böyüklüyü, ana-ataya münasibətdə olan ali dəyərlər, eləcə də, şairin ömür yolunda təsadüf olunan hadisələrin məcmusu onun həyat yolundakı maneələr də oxucuya təqdim olunur. Şairin yaradıcılıq yolunun bir nişanı olan tənhalıq, onun ömür yolçusu, yol yoldaşı kimi həmsöhbətinə çevrilmiş, aydın, səmalı yollarda məhz düşüncələrinin bir nəğmə tək süzülüb vərəq üzərində misralara çevrilməsi ilə nəticələnmişdir. Zəngin poeziya, zəngin düşüncə şair poeziyasının etalonu tək qəbul olunur və qiyamətədək ömrünün tənhalığına qapalıb yol getməsi onun bir məramına çevrilib.

Valeh Məhərrəmlinin "Təhalıq" kitabı onun yaradıcılıq yolunun davamı tək qəbul olunub və şair yaradıcılığı bundan sonra da daha nəfis formalarda oxucuların qonağı olacaq.

Zümrüd

Səs.- 2010.- 24 avqust.- S. 12.