“Kamal Abdullanın əsərləri Türkiyə türkcəsində"

Hər bir tarixi dönəm, həm də yeni ədəbi-mədəni hadisələrin meydana çıxması ilə yaddaşlarda qalır. Son illərin ədəbi hadisəsi isə, mübaliğəsiz olaraq, qələmə aldığı əsərləri ilə təkcə Azərbaycanda deyil, onun hüdudlarından çox-çox kənarlarda əks-səda doğurmuş görkəmli yazıçı Kamal Abdullanın yaradıcılığı ilə bağlıdır.

Bu gün Kamal Abdullanın əsərlərinin sorağı dünyanın zəngin ədəbi ənənələrinə malik müxtəlif ölkələrindən gəlir. Xatırladaq ki, yazıçının təkcə "Yarımçıq əlyazma" romanı Fransada, Rusiyada, Türkiyədə, Polşada, uzaq Braziliyada tərcümə edilərək, nəşr olunmuşdur. Əsərin yapon, ərəb və digər dillərə tərcüməsi də gözlənilir. Azərbaycan ədəbiyyatının tarixində, ilk dəfə olaraq, Nobel mükafatı komitəsinin də diqqətini çəkmiş bu əsərin xarici ölkələrin mətbuat səhifələrində geniş müzakirəsi aparılır. Rusiyanın məşhur "İnostrannaya literatura" jurnalı öz tarixində ilk dəfə postsovet ölkəsindən olan yazıçının əsərinin dəyirmi masa arxasında müzakirəsini təşkil etmiş, əsər haqqında Fransanın nüfuzlu İNALKO, Polşanın Varşava və sair universitetlərində diskussiyalar keçirilmişdir. Rusiya PEN mərkəzi, istisna kimi (PEN-klublar, bildiyimiz kimi, milli mənsubiyyət əsasında formalaşır) Kamal Abdullanı öz sıralarına qəbul etmişdir. Əsərin Türkiyə nəşri ilə bağlı bu ölkənin mətbuat səhifələrində də fikir adamlarının bir sıra məqalələri dərc edilmişdir.

Yaxşı haldır ki, yazıçının əsərləri müxtəlif ölkələrdə elmi-filoloji tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. Bunların sırasında, Qazi Universitetinin ədəbiyyat fakültəsi çağdaş türk ləhcələri və ədəbiyyatları bölümünün müəllimi, dilçi-türkoloq və tərcüməçi professor Mehman Musaoğlunun "Kamal Abdullanın əsərləri Türkiyə türkcəsində" adlı əsəri xüsusi maraq doğurur. Ankarada Kültür Ajansı tərəfindən nəşr olunmuş bu kitabda tərcümə nəzəriyyəsi, çevirmə və ya ədəbi mətnin uyğunlaşdırılması, bunun lüğətçiliklə bağlı istiqamətləri konseptual olaraq açıqlanır. Belə ki, kitabın üçüncü bölümündə Azərbaycan dilindən Türkiyə türkcəsinə və əksinə çevrilmiş ədəbi mətn təcrübələri kontekstində türkcə-Azərbaycanca və Azərbaycanca-türkcə lüğət tərtib edilmişdir. Bu lüğətlərin tərtib olunmasında Kamal Abdullanın Azərbaycan dilindən Türkiyə türkcəsinə çevrilmiş mifoloji, folklor və bədii səciyyəli mətn parçalarından istifadə olunmuşdur.

Kitabın birinci bölümündə Kamal Abdullanın türk dilinə çevrilmiş əsərləri, xüsusilə də, "Tarixsiz gündəlik" romanının orijinal və tərcümə mətnləri ədəbi-linqvistik yeniliklər kontekstində, türk dillərinin leksikası, sintaksisi baxımından təhlil olunur. Kitabın ikinci bölümündə yazıçının "Tarixsiz gündəlik" romanının orijinal mətnindən bir parça və həmin əsərin türk dilinə çevrilmiş bütöv mətni yer alır.

"Kamal Abdullanın əsərləri Türkiyə türkcəsində" elmi-tədqiqat əsərindən qardaş ölkənin universitetlərində istifadə edilməsi nəzərdə tutulur.

Zümrüd

Səs.- 2010.- 17 fevral.-S. 12.