Azərbaycan 2010-cu ilin ilk yarısında: faktlar nə deyir?

Prezident İlham Əliyevin hökumətin cari ilin ilk yarısının yekunlarına həsr olunmuş müşavirəsində açıqladığı faktlar Azərbaycanın böyük inkişaf yolunu davam etdirdiyini ortaya qoyub.

"Azərbaycanda bütövlükdə bu il də keçən ildəki kimi uğurlu iqtisadi inkişaf davam etmişdir. Baxmayaraq ki, keçən il maliyyə və iqtisadi böhran dünyada gedən proseslərə çox güclü təsir göstərmişdir. Azərbaycanda 2009-cu ildə iqtisadi inkişaf baxımından çox yüksək göstəricilər əldə olunmuşdur. 2010-cu ildə də bu müsbət meyillər davam etmişdir və iqtisadiyyatımızın bütün sahələrində inkişaf var, tərəqqi var. Bu rəqəmlər bir daha onu göstərir ki, Azərbaycanda iqtisadi islahatlar düzgün istiqamətdə aparılır"- Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Nazirlər Kabinetinin 2010-cu ilin 1-ci yarısının sosial-iqtisadi yekunlarına dair iclasında dediyi bu sözlər Azərbaycanda real vəziyyəti daha yaxşı ifadə edir.

İqtisadi inkişaf tempi davam etdirilir

Müşavirədə qeyd olunub ki, 6 ayda iqtisadi inkişaf 3,7 faiz təşkil etmişdir. Nəzərə alsaq ki, keçən ilin iqtisadi inkişafının bazası çox yüksək idi, bu, çox yüksək göstəricidir. Ümumiyyətlə, bu gün Azərbaycanda iqtisadi inkişafın istiqamətləri çoxşaxəlidir və qeyri-neft sektorunun inkişafına üstünlük verilir. Bu, Azərbaycan hökuməti üçün prioritet məsələdir. Neft-qaz sektorunda da əldə edilmiş uğurlar ölkənin ümumi inkişafına böyük təkan verir.

Dövlət başçısı hökumətin iclasında bildirib ki, sənaye potensialının inkişafında müsbət meyillər davam etmişdir. "Biz sənaye potensialını iki yerə bölsək görərik ki, neft sektorunda artım 2,4 faiz, qeyri-neft sektorunda isə 15,3 faiz olmuşdur. Yəni bu, gördüyümüz işlərin bariz nümunəsidir. Çünki bu günə qədər Azərbaycanda aparılan islahatlar, xüsusilə qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində atılan addımlar bax, bugünkü reallıqları təmin edir.

Bundan sonra da qeyri-neft sektoruna xüsusi diqqət göstəriləcək və qeyri-neft sektorunun 15 faizdən çox artması Azərbaycan iqtisadiyyatının çoxşaxəli iqtisadiyyat olduğunu göstərir. Altı ayda 25 milyon ton neft, 13 milyard kubmetr qaz hasil edilib. Bizim məqsədimiz neft amilindən uğurla istifadə edib Azərbaycanın bütün sahələrini inkişaf etdirməkdən ibarət olmuşdur və biz bu məqsədə çatmışıq. Biz növbəti illərdə bu meyilləri gücləndirməliyik. Elə etməliyik ki, uzun illər, onilliklər bundan sonra Azərbaycan iqtisadiyyatı neft amilindən öz asılılığını maksimum dərəcədə azaltsın".

Göründüyü kimi, Prezident İlham Əliyev hər zaman ölkə iqtisadiyyatında əsas prioritet olaraq qeyri-neft sektorunu göstərir və qeyd edir ki, güclü inkişaf etmiş və böyük gəlir gətirən neft-qaz sektorunun hesabına digər sektorların da inkişaf etdirilməsi siyasəti həyata keçirilməlidir.

Digər iqtisadi göstəricilər də ümumiyyətlə, müsbət mənzərədən xəbər verir. Son 6 ayda inflyasiya 4,9 faiz təşkil etmişdir. Bu, normal rəqəmdir. Əhalinin pul gəlirləri isə 9 faiz artmışdır. Bu, onu göstərir ki, 2009-2010-cu illərin tarixdə böhranlı illər kimi qalacağına baxmayaraq, Azərbaycan vətəndaşlarının gəlirləri artır və inflyasiyanın templərini də qabaqlayır.

Azərbaycanın iqtisadiyyatı dayanıqlı iqtisadiyyatdır. 2009-cu ildə böhran ilinə baxmayaraq, beynəlxalq reytinq agentlikləri Azərbaycanın kredit reytinqini artırıblar. Bu onu göstərir ki, ölkədə aparılan islahatlar çox uğurludur.

Strateji valyuta ehtiyatlarının xeyli artması çox önəmlidir

Azərbaycanda artıq güclü maliyyə ehtiyatları yaradılıb. Uğurlu neft siyasəti nəticəsində bu gün Azərbaycan öz maliyyə imkanlarını genişləndirir. İlin əvvəlindən Azərbaycanın valyuta ehtiyatları artmış- 20 milyard dollardan 24,7 milyard dollara çatmışdır və bu, bizim strateji ehtiyatlarımızdır. Bu ehtiyatlar imkan verir ki, Azərbaycan iqtisadi sahədə istənilən məsələni, istənilən infrastruktur layihəsini təkbaşına həyata keçirə bilər. Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi, bu, bir daha onu göstərir ki, Azərbaycanda neft-qaz sektorunda islahatların aparılması, şəffaflığın təmin olunması və şəffaflıqla bağlı bütün mütərəqqi təşəbbüslərə qoşulmağımız, bax, bu böyük ehtiyatın yaranmasına gətirib çıxarmışdır.

Dövlət başçısı hər zaman neft gəlirlərinin saxlanması və idarə olunmasında şəffaflığın vacibliyini önə çəkir. "Bu, Azərbaycan xalqının sərvətidir. Bildiyiniz kimi, Neft Fondunun gəlirləri və xərcləri haqqında mütəmadi qaydada ictimaiyyətə məlumat verilir. Bu, çox şəffaf qurumdur, neft gəlirlərinin uğurla idarə edilməsində və ədalətli bölünməsində Azərbaycan dünya miqyasında nümunə kimi göstərilir. Əlbəttə ki, əldə edilmiş təcrübə və bu sahədə görülən işlər artıq bizə deməyə imkan verir ki, Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatları gələcəkdə də artacaqdır. Əlbəttə, bu valyuta ehtiyatları Azərbaycanın uğurlu inkişafını və müstəqil siyasətini təmin edəcəkdir. Çünki iqtisadi müstəqillik siyasi müstəqilliyin əsas amilidir"-cənab İlham Əliyev dövlətin güclü maliyyə ehtiyatlarına malik olmasının nə dərəcədə öəmli olduğunu vurğulayır .

Göründüyü kimi, ölkə başçısı strateji ehtiyatların səmərəli istifadəsi və gələcək nəsillərə çatdırılması işinin yüksək səviyyədə qurulmasını yüksək qiymətləndirir. Şübhə yoxdur ki, xalqın sərvətlərindən əldə olunmuş gəlirlərin şəffaf şəkildə xalqa çatdırılması insanlarımızın bu günkü və gələcək rihafına xidmət edəcək.

İqtisadiyyata sərmayə qoyuluşu artır

Ötən illərdə olduğu kimi, Azərbaycan 2010-cu ildə investisiyaların cəlb edilməsi sahəsində öz uğurlu siyasətini davam etdirmişdir. Baxmayaraq ki, demək olar, bütün maliyyə qurumları, beynəlxalq səviyyəli şirkətlər və ölkələr öz xərclərini kəskin şəkildə azaldırlar, Azərbaycana xaricdən gələn investisiyaların həcmi, prosesi davam edir. Bütövlükdə, ölkə iqtisadiyyatına 6 ayda 3,8 milyard dollar sərmayə qoyulmuşdur və bunun müəyyən hissəsi xarici sərmayələrdir. Azərbaycanda yaradılmış gözəl investisiya iqlimi ölkəmizə investisiyaların gətirilməsinə kömək göstərmişdir. Azərbaycan adambaşına düşən birbaşa xarici sərmayənin həcminə görə bütün dövrlərdə bu bölgədə ən qabaqcıl yerlərdə olub.

Cənab Prezident müşavirədə dediyi kimi, bu gün maliyyə imkanlarımız, məhz xarici sərmayənin nəticəsində yaradılmış milli gəlir və valyuta ehtiyatlarımız, güclənmiş iqtisadiyyat imkan verir ki, biz daxili investisiyaların həcmini ildən-ilə artıraq. Qeyd edək ki, 3,8 milyard dollardan 3 milyard dolları daxili sərmayələrdir, həm dövlət proqramları çərçivəsində, eyni zamanda, Azərbaycan şirkətlərinin fəaliyyəti nəticəsində qoyulmuş vəsaitdir.

Son 6 ayın göstəriciləri arasında ən əhəmiyyətlisi məhz qeyri-neft sektorunun artmasıdır. Qeyri-neft sektorunun 15,3 faiz artması uğurlu iqtisadi siyasətimin nəticəsidir.

Azərbaycanda bu gün özəl sektorda fəaliyyət göstərən şirkətlər güclənir. Azərbaycan dövləti onlara öz dəstəyini göstərir. Dövlət şirkətləri müasir sistemə keçirlər. Azərbaycan dövlət şirkətlərində müasir mühasibat, audit və idarəetmə sistemi tətbiq olunur. Dövlət başçısı bununla bağlı deyir: "Biz bu prosesləri dəstəkləyirik və strateji xəttimiz ondan ibarətdir ki, dövlət nəzarətində olan bütün şirkətlər beynəlxalq səviyyəli şirkətlər kimi fəaliyyət göstərsinlər. Onların dövlətə məxsus olduğu o demək deyil ki, onlar dövlət tərəfindən idarə olunmalıdır, yaxud da hansısa başqa yolla idarə olunmalıdır. Azərbaycanda bazar iqtisadiyyatı prinsipləri geniş tətbiq olunub və dövlət mülkiyyətində strateji əhəmiyyət daşıyan şirkətlər kommersiya şirkətləri kimi fəaliyyət göstərməlidirlər, beynəlxalq bazarlara çıxmalıdırlar və beynəlxalq bazarlarda investisiya layihələrini davam etdirməlidirlər".

Göründüyü kimi, ölkə başçısı özəl sektorun inkişafının və iqtisadiyyata qoyulan yerli sərmayənin önəmini ortaya qoyur. Məqsəd ölkə iqtisadiyyatını tarazlı və davamlı inkişafını təmin etməkdir.

Sosial siyasət əsas prioritetlərdən biri kimi

“Biz həmişə olduğu kimi sosial məsələlərə xüsusi diqqət veririk və bu sahədə də nəzərdə tutulmuş bütün proqramlar vaxtlı-vaxtında icra olunur. Heç bir proqramda yubanma yoxdur və biz bu işləri proqram üzrə, cədvəl üzrə görürük. Deyə bilərəm ki, bugünkü məlumata görə, Azərbaycanda orta əməkhaqqı təxminən 400 dollar, orta pensiyaların həcmi təxminən 130 dollar təşkil edir. Bu rəqəmlər ildən-ilə artır və ilin birinci yarısında da artım müşahidə olunubdur"- Azərbaycan Prezidentinin hökumətin iclasında söylədiyi bu sözlər dövlətin əhalinin sosial müdafiəsinə nə qədər böyük önəm verdiyini göstərir . Azərbaycanda yoxsulluq kəskin şəkildə aşağı düşür. Son 6 ildə yoxsulluq şəraitində yaşayanların sayı 4 dəfə aşağı düşmüşdür. Hazırda ölkə əhalisinin cəmi 11 faizi yoxsulluq şəraitində yaşayır.

Qeyd edək ki, ölkədə güclü sosial infrastrukturun yaradılması- xəstəxanalar, məktəblər, idman qurğuları, mədəniyyət ocaqlarının tikilməsi üçün konkret işlər görülür. Bakıda və bölgələrdə ilin birinci yarısında açılan gözəl, müasir sosial infrastruktur obyektləri bunun bariz nümunəsidir.

Azərbaycanda regionların inkişafı proqramı uğurla davam edir və regionlarda gedən quruculuq, abadlıq işləri artıq reallıqdır. Azərbaycanın yeni reallıqları ondan ibarətdir ki, hər bir bölgədə inkişaf var, hər bir bölgədə sosial-iqtisadi proqramlar icra olunur, investisiyalar qoyulur və beləliklə, Azərbaycanın bölgələri yaradılmış vəziyyətdən uğurla istifadə edirlər.

Azərbaycanda son 6 ayda 36 min yeni iş yerləri açılmışdır. Son altı 6 ildə isə təxminən 900 min yeni iş yerləri açılmışdır ki, onlardan 600 mindən çoxu daimi iş yerləridir. Bütövlükdə, Azərbaycanda işsizliklə bağlı olan məsələlər çox uğurla həll olunur. İşsizliyin aradan qaldırılması istiqamətində çox önəmli addımlar atılır.

Bu il sahibkarlara 100 milyon manatdan çox kreditlər veriləcəkdir. Bu da kiçik və orta biznesin inkişafına böyük dəstək olacaq. Özəl sahibkarlığın dövlət tərəfindən dəstəklənməsi regionların inkiaşfına öz böyük töhfələrini verməkdədir.

Bu il Azərbaycanda "Ekologiya ili" elan edilib və ilin birinci yarısında bu sahədə görülən tədbirlər öz nəticəsini verir. Azərbaycanda son 6 ildə milli parkların, qoruqların, yasaqlıqların ərazisi iki dəfə artıbdır. İndi Azərbaycan ərazisinin 10 faizi məhz milli parklar, qoruqlar, yasaqlıqlardır.

Artıq Azərbaycanda bu il bir neçə milyon ağac əkilib. Təkcə Bakı və Abşeron yarımadasında 800 min ağac əkilib. Dövlət başçısı qeyd edir ki, bu tədbirləri biz ancaq "Ekologiya ili"ndə görməməliyik. Bu, daimi proses olmalıdır və Azərbaycanda ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün kompleks tədbirlər görülməlidir.

Ordu quruculuğu və müdafiə sənayesi inkişafdadır

Bildiyiniz kimi, bu yaxınlarda büdcəyə dəyişiklik edilmişdir və bütövlükdə, bizim dövlət büdcəmiz hazırda 15 milyard dollar səviyyəsindədir. Bunun 2.1 milyardı hərbi xərclərə ayrılıb ki, bu da Ermənistanın bütün dövlət büdcəsinə bərabərdir.

Prezident İlham Əliyev bu faktorun münaqişənin həllində önəmli roy oynayacağını qeyd edir. "Hərbi gücümüz ölkəmizin Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həlli işində həlledici rol oynaya bilər. Biz istəmirik ki, bu, həlledici rol oynasın. Biz istəyirik ki, məsələ danışıqlar yolu ilə, diplomatiya yolu ilə öz həllini tapsın. Ancaq hərbi güc olan zaman əlbəttə ki, bizim mövqeyimiz daha da möhkəmlənəcəkdir.

Biz hərbi qüdrətimizi artırırıq və bunu edəcəyik. Azərbaycanda hərbi məsələlərin həlli üçün ayrılan vəsait, bildiyiniz kimi, çox böyük vəsaitdir. Biz bu vəsaiti nə üçün xərcləyirik? Yəqin ki, hamıya bəllidir. Biz hər an hazır olmalıyıq ki, öz doğma torpaqlarımızı işğalçılardan azad edək. Tam əminəm ki, bu gün Azərbaycanın belə imkanları var. Biz hərbi gücümüzü böyük dərəcədə artırmışıq, bundan sonra da artıracağıq".

Danışıqlar prosesinin gedişinə toxunan dövlət başçısı qeyd edib ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü müzakirə obyekti deyil. "Azərbaycan dövlətinin razılığı olmadan Dağlıq Qarabağa heç bir status verilə bilməz. Bu, danışıqların ayrılmaz parçasıdır. Yəni, birtərəfli qaydada Ermənistan, yaxud da ki, qondarma Dağlıq Qarabağ separatçıları, yaxud da ki, hansısa üçüncü qüvvə Azərbaycanın iştirakı və razılığı olmadan Dağlıq Qarabağa heç bir status verə bilməz.

Ona görə Ermənistan tərəfi deyəndə ki, Dağlıq Qarabağ nə vaxtsa müstəqil olacaq, bu, onların xülyasıdır. Danışıqlar masasında olan sənəddə Dağlıq Qarabağın statusu, statusunun müəyyən edilməsi haqqında hər şey açıq-aydın göstərilibdir. Bir daha demək istəyirəm ki, Azərbaycan dövləti öz sözünü deyəcək və bu söz həlledici söz olacaqdır".

Beləliklə, möhtərəm Prezidentimiz bir daha vurğulayıb ki, Azərbaycan dövləti və Azərbaycan xalqı isə heç vaxt Dağlıq Qarabağı Azərbaycandan ayıra biləcək heç bir status verməyəcəkdir.

Cənab Prezident Ermənistanın mövqeyinə də toxunub: "Ermənistanda bəziləri hesab edirlər ki, onlar müharibənin birinci mərhələsində qalib gəldilər. Mən hesab edirəm ki, onlar məğlub olublar. Azərbaycan isə atəşkəs müddəti ərzində böyük və uğurlu yol keçmişdir. Biz bu gün böyük zirvələrə çatmışıq. Dünya miqyasında Azərbaycan böyük hörmətə malik olan ölkədir, bölgədə həlledici rol oynayır. Bizim iştirakımız olmadan heç bir məsələ öz həllini tapa bilməz. Müharibənin birinci mərhələsi heç nəyi sübut etmir. Bir şeyi sübut edir ki, Azərbaycan xalqı və Azərbaycan dövləti heç vaxt bu vəziyyətlə barışmayacaq və istənilən yolla öz ərazi bütövlüyünü bərpa edəcəkdir".

* * *

Göründüyü kimi, 2010-cu ilin birinci yarısı ölkənin bütün sahələrdə uğurlar əldə etməsi ilə müşayiət olunub, həm iqtisadi, həm sosial, həm də digər sahələrdə inkişaf tempi davam edib. Xarici siyasət və ordu quruculuğu sahəsində də böyük üstünlük əldə edilib. Qeyd edilənlər göstərir ki, ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin başçılığı ilə Azərbaycan hökuməti uğurlu siyasi və iqtisadi islahatlar aparmaqla Azərbaycanın sürətli inkişafını davam etdirir. Dünya ölkələrinin böhrandan əziyyət çəkdiyi bir zamanda Azərbaycanın böyük uğurlar əldə etməsi məhz düşünülmüş siyasətin və strateji fəaliyyətin nəticəsidir.

Bəhruz Quliyev

Səs.- 2010.- 23 iyul.- S. 7.