Heydər Əliyev 15 iyunda Azərbaycanı xaosdan və qardaş qırğınından qurtardı

- Eldar müəllim, hazırda bütün respublika ərazisində 15 İyun Milli Qurtuluş Günü münasibətilə silsilə tədbirlər keçirilir. 1993-cü ildə Ulu Öndər Heydər Əliyevin ikinci dəfə Azərbaycanda hakimiyyətə qayıdıraq xilaskarlıq missiyasını yerinə yetirməsi hər il xalqımız tərəfindən dövlətimizin qurtuluşu kimi qeyd olunur. Həmin hadisələrin canlı şahidi olaraq o dövrü necə xarakterizə edərdiniz?

- Bilirsiniz ki, 1992-ci ildə AXC-Müsavat cütlüyü hakimiyyətə gəlmişdi və bu hakimiyyət atdıqları addımlarla qısa zamanda xalqın inamını tamamilə itirmişdi. Bununla belə, səhv siyasət yürüdənlər hakimiyyətdən əl çəkmək istəmirdilər. 1993-cü ilin yayında baş verənləri isə xalqın taleyi ilə oynayan səriştəsiz, qabiliyyətsiz hakimiyyətin dövləti təhlükəyə atması kimi dəyərləndirmək olar. Ulu Öndər Heydər Əliyev Bakıya iyunun 9-da gəldi, iyunun 13-də Gəncəyə getdi, orda baş verənləri öz gözləri ilə gördü və dəqiq vəziyyəti müəyyənləşdirdi. Heydər Əliyev 15 iyunda Azərbaycanı xaosdan, anarxiyadan, müharibədən, qardaş qırğınından, vətəndaş müharibəsindən, dövlət çevrilişlərindən qurtardı. 4 iyun Gəncə hadisələrindən danışarkən, bir məsələ qeyd olunmalıdır ki, özlərinin qəhrəman etdikləri Surət Hüseynov həmin hakimiyyətin axırına çıxdı. AXC-Müsavat cütlüyünün siyasi səriştəsizliyi vətəndaş müharibəsinə gətirib çıxarmışdı. Heydər Əliyev dövlətçilik ustadı idi, müdrik insan idi, Azərbaycana əmin-amanlıq gətirdi. Ulu Öndər Heydər Əliyev dünyada böyük nüfuza sahib idi və xalqın sevgisini qazanmışdı. Ona görə də, həmin hakimiyyət Heydər Əliyevi qəbul etmək istəmirdi və 1992-ci ilin 24 oktyabrında onlar Naxçıvanda dövlət çevrilişinə cəhd etdilər. Naxçıvanda Daxili İşlər Nazirliyinin binasını, televiziyanı zəbt etdilər, istəkləri televiziya ilə camaata müraciət etmək idi. Baxmayaraq ki, Xalq Cəbhəsinin üzvləri bütün yolları bağlamışdılar, amma Heydər Əliyevi müdafiə etmək üçün bütün kəndlərdən camaat gəlmişdi. Xalq Heydər Əliyevə sevgisini Onun ətrafında sıx birləşməklə, müdafiə etməklə göstərdi. Ulu Öndər Heydər Əliyevi hakimiyyətə xalqın sevgisi, iradəsi gətirmişdi. O zaman hakimiyyətdə olanlar bəzən bu bayrama başqa cür yanaşır, deyirdilər ki, nədən qurtulduq? Tam məsuliyyətimlə deyirəm ki, məhz onlar Surət Hüseynovun dar ağacından qurtuldular. Ulu Öndər Heydər Əliyev hakimiyyətə gəlməklə AXC-Müsavat hakimiyyətinin rəhbərlərini S.Hüseynovun dar ağacından xilas etdi. Buna görə onlar bütün həyatları boyu Heydər Əliyevə borcludurlar.

1997-ci ilin 17 iyununda 15 iyunun Milli Qurtuluş günü kimi qeyd olunması təklifini parlamentdə mən irəli sürmüşəm. 45 millət vəkili də çıxış edərək, mənim təklifimi dəstəkləyib. Beləliklə də, Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazılan 15 iyun tarixi həyatımıza Milli Qurtuluş Günü bayramı kimi daxil olub. Mənim üçün bundan əziz bayram yoxdur. Çünki 15 iyun olmasa idi, nə Azərbaycan, nə də suveren dövlət olmayacaqdı.

- 15 iyun tarixinin Azərbaycanın, dövlətçiliyimizin tarixindəki yeri və rolu haqqında nə deyə bilərsiniz?

- Azərbaycanın tarixinə Milli Qurtuluş Günü kimi daxil olmuş 1993-cü ilin 15 iyun günü, onu qiymətləndirənlər, dərindən dərk edənlər üçün çox əzizdir. Vətənini, xalqını sevən həmin çətin, ağrılı günlərin dəhşətlərini yaşayan, hadisələri gözləri ilə görən insanlar üçün 15 iyun əsil qurtuluş tarixi, Azərbaycanda ölüm-dirim mübarizəsinin tarixidir. Bu tarixi yaradan isə yenə də Azərbaycanın inkişafında, müstəqilliyində, gələcəyində müstəsna rol oynayan, daim xalqına arxalanan və xalqa arxa olan bir insandır - Heydər Əliyev. Tale elə gətirmişdir ki, 1992-1993-cü illər, müstəqilliyimizin ilk illərinə təsadüf etsə də, ölkəmizin müasir tarixinə hərc-mərclik, özbaşınalıq, avantürist eksperimentlər dövrü kimi daxil olmuşdur. Bütün bunlar isə həmin dövrlərdə yeni yaradılmış suveren dövlətə liderlik xüsusiyyətlərinə malik olmayan, siyasi hadisələrə qiymət vermək, gələcəyi görmək imkanlarından məhrum olan, adi vəziyyətdən belə çıxış yolu tapmağa qadir olmayan şəxslərin rəhbərlik etməsi ilə əlaqədar baş verirdi. O dövrkü iqtidarın səbatsızlığı ucbatından xalqın milli arzuları puça çıxmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qalmışdı. Bu dövrdə bütün ölkə vətəndaşlarının nəzəri Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi üçün böyük xidmətlər göstərmiş Naxçıvana yönəlmişdi. Hamı Heydər Əliyevin Naxçıvanda başladığı milli qurtuluş savaşının zəfər yürüşünü səbirsizliklə gözləyirdi. Hadisələrin bu fonunda xarici havadarları tərəfindən himayə olunan separatçı qüvvələr cənubda "Talış-Muğan Respublikası"nı elan etməyə səy göstərirdilər. Şimalda da bu cür qüvvələrin fəallığına təkan verilirdi. Ölkədə vətəndaş müharibəsinin başlanması və respublikanın parçalanması təhlükəsinin artması xalqın və müstəqil Azərbaycan dövlətinin gələcəyini sual altına qoymuşdu. Bu çıxılmaz vəziyyətdə Azərbaycan xalqının gözü Naxçıvana, yeganə ümid yeri olan Heydər Əliyevə dikilmişdi. Ölkənin hər yerində izdihamlı mitinqlər keçirilir, Heydər Əliyevin təcili olaraq Azərbaycan Respublikasında rəhbərliyə gətirilməsi tələb olunurdu. Ehtimallar, ümidlər özünü doğrultdu və Heydər Əliyev qayıtdı. Bu qayıdış Azərbaycan dövlətini, müstəqilliyini, xalqımızın qürurunu, tarixini, bugününü özünə qaytardı.

- O zaman Ulu Öndər Heydər Əliyevin Azərbaycanda nüfuzunun gündən-günə artmasından həm bəzi daxili qüvvələr, həm də xarici qüvvələr narahat olurdu. 1992-ci ilin oktyabr ayında Naxçıvanda dövlət çevirilişi cəhdlərinin bu məsələ ilə bağlı olduğu nə dərəcədə realdır?

- Əlbəttə, o vaxtkı AXC - Müsavat cütlüyü Heydər Əliyevin nüfuzundan qorxurdu. Ona görə də, o zamankı hakimiyyətin silahlı qüvvələri 1992-ci il oktyabrın 24-də Naxçıvanda çevriliş etməyə, Heydər Əliyevi tutduğu vəzifədən devirməyə cəhd göstərdilər. Lakin xalq öz böyük oğlunu müdafiə etdi, onunla birlikdə olduğunu bir daha sübuta yetirdi. İlk dövlət çevrilişinə cəhdin qarşısı alındı. Bu, artıq Heydər Əliyev - xalq birliyinin sarsılmaz olduğunun əyani sübutu idi. Bu birlik Heydər Əliyevi Bakıya gətirdi. Ulu Ö ndərin Bakıya gəlişi respublika əhalisində gələcəyə böyük ümidlər yaratdı.

- 1993-cü il iyunun 15-də Ulu Öndər Heydər Əliyev Azərbaycan parlamentinin Sədri seçildi. Xalqın tələbi ilə hakimiyyətə bu qayıdışın dövlətçiliyimiz üçün önəmi nədən ibarətdir?

- Bu hadisənin misilsiz faydası oldu. Bu tarixi qayıdış, sözün həqiqi mənasında, Azərbaycan dövlətçiliyinin və millətimizin qurtuluşu oldu. Heydər Əliyevin hakimiyyətə tarixi qayıdışından sonra ölkədəki AXC-Müsavat cütlüyündən miras qalmış xaos və anarxiya, Azərbaycanın dünya xəritəsindən silinməsi xülyası qısa zamanda aradan qaldırıldı. Bir sözlə, Ulu Öndərin Naxçıvanda başladığı milli qurtuluş savaşının əsil zəfər yürüşü başlandı. Tezliklə separatçıların respublikanı parçalamaq kimi məkrli niyyətlərinə layiqli cavablar verildi. Ordu quruculuğu sahəsində mühüm işlər görüldü. Cəbhədə atəşkəs elan olundu. Dövlət çevrilişi cəhdlərinin və terror aktlarının qarşısı alındı. Heç də təsadüfi deyil ki, sonralar xalqın müxtəlif təbəqələrinin nümayəndələri Milli Məclisə müraciət edərək, öz istək və arzularının nəzərə alınmasını və bu günün Azərbaycan xalqının milli qurtuluş günü elan edilməsini tələb edirdilər. Nəticədə insanların bu arzusu reallığa çevrildi.

- Eldar müəllim, Milli Qurtuluş Günü Azərbaycanın gələcəyi baxımından, nə kimi tarixi əhəmiyyətə malikdir?

- Tarixin, dövrün, zamanın yazıları, əsrlərlə silinməyən, daim xatırlanan yaddaşı olduğu kimi, zaman da tarixin yol yoldaşı, bələdçisidir. Zamanı, bütöv bir dövrü, bəzən bir anı tarixləşdirən, əbədiləşdirən isə qüdrətli, müdrik, dahi şəxsiyyətlərdir. Tarix əbədiliyi, zaman dolğunluğu, keşməkeşliyi, bəşəriyyət isə azad, firavan həyatı üçün belə insanlara, şəxsiyyətlərə borcludur. Bu günün fövqündən baxanda Azərbaycanın gələcəyi işıqlı və firavan görünür. Çünki müstəqil Azərbaycanın idarəçilik sükanı Ulu Öndər Heydər Əliyevin siyasi varisi cənab İlham Əliyevin əlindədir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi dövründə Azərbaycan Respublikası misli görünməmiş sosial-iqtisadi inkişafa nail olmuş, regionda lider ölkə statusunu qazanmışdır. Azərbaycan hazırda Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində özünəməxsus xüsusi yeri olan önəmli bir ölkədir. Ölkəmizdə çox uğurla həyata keçirilən iqtisadi siyasətin nəticəsidir ki, dünyada tüğyan edən qlobal böhran Azərbaycana təsir göstərə bilmir və başqa ölkələrdən fərqli olaraq respublikamızda dinamik artım davam edir, böyük maliyyə tutumlu layihələr həyata keçirilir, investisiya qoyuluşu genişlənir, əhalinin sosial rifah halı yaxşılaşır. Biz Heydər Əliyev ideyaları işığında müstəqil Azərbaycanın Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə daha yüksək zirvələr fəth edəcəyinə əminik.

Səs.- 2010.- 12 iyun.- S. 7.