Qeyri-neft sektoruna investisiya qoyuluşu artır

2009-2013-cu illəri əhatə edən "Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın qəbul olunmasından cəmi ilyarım vaxt keçməsinə baxmayaraq, bu müddətdə sənədin icrası ilə bağlı çox mühüm tədbirlər həyata keçirilib. Ötən müddət ərzində regionların inkişafı ilə bağlı genişmiqyaslı tədbirlər davam etdirilib, rayonlarda abadlıq-quruculuq, yenidənqurma işləri sürətləndirilib. İnfrastruktur təminatının yaxşılaşması üçün mühüm addımlar atılıb.

Proqramın icrasına cəlb olunmuş mühüm dövlət strukturları və icra orqanları qarşıya qoyulmuş vəzifələrin maksimum dərəcədə yerinə yetirilməsi üçün bütün güclərini səfərbər edib. 2010-cu ilin ötən ayları ərzində müxtəlif regionlardakı şəhər və kəndlərdə yaşayış məntəqələrində həyata keçirilmiş sosial-iqtisadi inkişaf layihələri və genişmiqyaslı islahatlar onu göstərir ki, yeni proqramın icrası çox uğurlu şəkildə davam edir.

Cari ildə geniş və əhatəli layihələrin həyata keçirilməsi bütün bölgələrin yaşayış ərazilərində kompleks tədbirlərin reallaşması ilə yadda qalıb. Dövlət Proqramına uyğun olaraq makroiqtisadi inkişafın sürətlənməsi, ölkə iqtisadiyyatının bütün sahələrində dinamizmin yüksəlməsinə zəmin yaradan davamlı tədbirlərin həyata keçirilməsi, regionlarda iş yerlərinin yaradılması ilə bağlı konkret layihələrin icra olunması, infrastruktur təminatı ilə əlaqədar işlərin gerçəkləşməsi nəzərdə tutulduğundan da yüksək səviyyədə yerinə yetirilib.

Cari ilin yanvar-avqust aylarında ölkənin iqtisadi və sosial sahələrinin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 5218,1 milyon manat və ya ötən ilin müvafiq dövründəkindən 11,3 faiz çox vəsait yönəldilib. Tikinti-quraşdırma işlərində istifadə edilmiş vəsaitin həcmi ümumi tikinti işlərində istifadə olunmuş vəsaitin 66 faizini təşkil edərək 3441,8 milyon manat olub.

Dövlət mülkiyyətli müəssisə və təşkilatlar inşaat işlərinə 3075,5 milyon, qeyri-dövlət müəssisələri 2142,6 milyon manat vəsait sərf edib. Məhsul istehsalı obyektlərinin inşasında 2551,4 milyon, xidmət sahələri üzrə obyektlərin tikintisində 2666,7 milyon manatlıq vəsaitdən istifadə olunub.

Dövlət Statistika Komitəsindən verilən məlumatda, həmçinin, qeyd edilir ki, əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitin 78,9 faizini daxili, 21,1 faizini xarici mənbələrdən yönəldilmiş vəsaitlər təşkil edib. Daxili mənbələrdən yönəldilən vəsaitlərin 71,8 faizi dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisə və təşkilatların, 28,1 faizi qeyri-dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisələrin payına düşür.

Hesabat ilinin ötən 8 ayı ərzində əsas kapitala yönəldilmiş ümumi vəsaitin 69,5 faizi qeyri-neft bölməsinin, 12 faizi sənayenin qeyri-neft sahəsinin, 30,5 faizindən isə neft sektorunun inkişafında istifadə edilib.

Cari ilin yanvar-avqust aylarında xarici mənbələrdən əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitin həcmi 1103,1 milyon manat təşkil edərək əvvəlki ilin müvafiq dövründəkindən 31,5 faiz çox olub. Həmin dövrdə yönəldilən xarici vəsaitin 92,9 faizi Böyük Britaniya, ABŞ, Yaponiya, Norveç, Türkiyə, Koreya və Fransa investorlarına məxsusdur.

Tikinti müəssisələri tərəfindən 8 ayda yerinə yetirilmiş inşaat işlərinin həcmi əvvəlki ilin müvafiq dövrünün səviyyəsini 29,4 faiz üstələyib. Görülmüş ümumi tikinti işlərinin 73,5 faizini yeni tikinti, yenidənqurma və genişləndirmə, 17,6 faizi əsaslı təmir, 4,5 faizi cari təmir, 4,4 faizini isə digər tikinti işləri təşkil edib. Dövlət mülkiyyətli tikinti müəssisələri yerinə yetirilmiş ümumi işlərin 26,9, qeyri-dövlət mülkiyyətli tikinti müəssisələri isə 73,1 faizini həyata keçirib.

Ötən müddətdə inşaat bölməsində çalışmış 59,7 min nəfərin orta aylıq nominal əməkhaqqı 501,9 manat təşkil edib ki, bu da əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 12,1 faiz çoxdur.

Dünyada mövcud olan qlobal maliyyə böhranı şəraitində belə ölkə Prezidentinin təşəbbüsü ilə yerli sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi, onların birbaşa vergi yükünün azaldılması məqsədi ilə müvafiq qanunvericilik aktlarında dəyişiklik edilib, 2010-cu ildən mənfəət vergisinin dərəcəsi 22 faizdən 20 faizə, fiziki şəxslərdən gəlir vergisinin maksimal həddi 35 faizdən 30 faizə, fərdi sahibkarlar üçün isə 35 faizdən 20 faizə endirilib. Bir sıra fəaliyyət növləri üçün xüsusi razılıq (lisenziya) alınmasına görə dövlət rüsumunun məbləğləri azaldılıb.

Bank və maliyyə sektorunun dayanıqlılığını artırmaq məqsədilə banklara və sığorta təşkilatlarına nizamnamə kapitalının artırılmasına yönəldilən məbləğlərin mənfəət vergisindən azad olunması barədə qanunvericiliyə edilmiş dəyişiklik bu sektorun inkişafına çox əhəmiyyətli müsbət təsir göstərib. Təkcə bu il banklar və sığorta təşkilatları 145 milyon manat məbləğində bu güzəştdən istifadə etmək barədə qərarlar qəbul ediblər ki, bu da mövcud şəraitdə sektora ölkə başçısı tərəfində göstərilən diqqət və qayğının bariz nümünəsidir.

Ötən il ölkəmizin bazar iqtisadiyyatına keçidinin başa çatması, sosial-iqtisadi inkişafın keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyması ilə səciyyəvi olub. Bu mərhələnin xüsusiyyəti özəl sektorun, sahibkarlığın ölkənin iqtisadi həyatında əsas hərəkətverici qüvvəyə çevrilməsidir. İlham Əliyevin dediyi "Gələcəkdə Azərbaycan iqtisadiyyatı daha çox sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafından asılı olacaqdır" fikri günün reallığına çevrilir.

Cari ildə və ortamüddətli perspektivdə makroiqtisadi sabitliyin qorunub saxlanılması, həyata keçirilən genişmiqyaslı infrastruktur layihələrin dövlət tərəfindən ardıcıl olaraq davam etdirilməsi, uzunmüddətli və ucuz kreditlərin alınmasına sahibkarların çıxış imkanlarının artırılması sahibkarlığın inkişafına əlavə güclü impuls verəcək.

Dünyada maliyyə böhranının zəifləməsi, bir çox ölkələrdə iqtisadi artımın bərpa olunması, maliyyə-kredit bazarlarında baş verən canlanma, dünya bazarlarında enerjidaşıyıcılarına münasib qiymətlərin bərqərar olması 2010-cu ildə Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı, xalqın rifah halının yaxşılaşdırılması, ölkəmizin iqtisadi qüdrətinin daha da möhkəmləndirilməsi üçün əlverişli zəmin yaradır.

Belə bir şəraitdə hazırkı sosial-iqtisadi siyasət, dövlət proqramları və regional layihələrin icrası qarşıda yeni vəzifələr qoymaqla islahatların davamlı olmasını tələb edir. Bu baxımdan cari ildə də bütün zəruri tədbirlərin həyata keçirilməsi davam etdiriləcək, 2010-cu ildə qarşıya qoyulan vəzifələrin və tapşırıqların tam şəkildə icra olunması üçün bütün tədbirlər həyata keçiriləcək.

Elçin Bayramlı

Səs.- 2010.- 2 oktyabr.- S. 7.