“Azərbaycan Ordusu regionda ən güclü ordudur”

İlham Əliyev: “Azərbaycan Silahlı Qüvvələri istənilən an işğal olunmuş torpaqlarımızı azad etməyə qadirdir”

“Azərbaycan Ordusu bu regionda ən güclü ordudur, ən böyük hərbi potensiala malikdir. Biz bundan sonra da bu potensialı daha da artırmalıyıq. Çünki dediyim kimi, biz müharibə şəraitində yaşayırıq. Müharibə hələ bitməyib və Ermənistan-Azərbaycan danışıqları, əfsuslar olsun, hələ ki, heç bir nəticə vermir. Bunun da yeganə səbəbi Ermənistanın qeyri-konstruktiv mövqeyidir”- Prezident İlham Əliyev atəşkəs dövründə Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycanın öz hərbi-iqtisadi qüdrətini xeyli artırdığını bildirib.

“Bunu hamı bilsin...”

Ali Baş Komandanın sözlərinə görə, Ermənistan bütün qoşunlarını Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarından çıxarmalıdır. “Danışıqlar prosesində və müzakirə olunan məsələlərdə Dağlıq Qarabağa nə vaxtsa, lap 100 ildən sonra müstəqilliyin verilməsi, ümumiyyətlə, müzakirə olunmur və bu, heç vaxt olmayacaqdır.

Ona görə biz çalışırıq ki, məsələ beynəlxalq birlik tərəfindən tanınmış norma və prinsiplər əsasında tezliklə həll olunsun. O da bundan ibarətdir ki, Azərbaycanın işğal olunmuş bütün torpaqları işğalçılardan azad edilməlidir. Azərbaycan vətəndaşları, məcburi köçkünlər öz doğma torpaqlarına, o cümlədən, Dağlıq Qarabağa qayıtmalıdırlar. Bu da danışıqlar prosesində öz əksini tapan bir məsələdir.

Bölgədə gedən proseslər, Azərbaycanın bölgədə fəal iştirakı, Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüş bütün təşəbbüslər- siyasi, iqtisadi və başqa təşəbbüslər, Azərbaycanın bölgədə və dünyada artan rolu, əlbəttə, heç vaxt imkan verməyəcək ki, Ermənistan təcrid olunmuş vəziyyətdən çıxsın. Ermənistanın təcrid olunması onun öz rəhbərlərinin fəaliyyəti nəticəsində baş veribdir”- ölkə rəhbəri deyib.

“Biz öz milli maraqlarımız uğrunda axıra qədər mübarizə aparacağıq. Bizim mübarizəmiz ədalət mübarizəsidir, haqq-ədalət bizim tərəfimizdədir. Əlbəttə ki, biz öz milli maraqlarımızı istənilən yollarla müdafiə edəcəyik” deyə Prezident bildirib.

Prezident İlham Əliyev öz mövqeyini bir daha bəyan edib: “Bunu hamı bilsin: Azərbaycan bundan sonra da nə danışıqlar prosesində, nə də bölgədə gedən başqa proseslərdə öz prinsipial mövqeyindən dönməyəcəkdir”.

Mövcud olduğu regionun lideri statusunu daşıyan, eləcə də, postsovet məkanının ən güclü dövlətlərindən biri kimi xarakterizə olunan Azərbaycanın mövqeləri beynəlxalq sferada da günü-gündən güclənməkdədir. Bunun nəticəsidir ki, beynəlxalq ictimaiyyətdə indi Azərbaycanın mövqeləri ilə daha çox hesablaşırlar. Ölkəmizin maraq dairəsinə daxil olan məsələlərdə mütləq onun istək və mənafeləri nəzərə alınır, yeni regional düzən siyasətinin müəyyənləşməsində Azərbaycan əsas müəlliflərdən biri kimi çıxış edir. Bu durum Azərbaycanın ən ağrılı problemi kimi dəyərləndirilən Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətində də yeni və ölkəmizin maraqlarına cavab verən mərhələnin başlanmasını şərtləndirməkdədir.

Münaqişənin çözümü istiqamətində artıq Ermənistanı diplomatik məğlubiyyətə uğradan Azərbaycan hərbi müstəvidə də hakim mövqedən çıxış edir və işğalçı ölkənin Dağlıq Qarabağdan, zəbt olunmuş ətraf rayonlardan güc yolu ilə çıxarılmasına tam hazırdır.

Yaxın zamanda, danışıqların nəticə verməyəcəyi təqdirdə, Azərbaycan hərbi gücdən istifadə etmək məcburiyyətində qalacağını ən yüksək səviyyədə bəyan edib.

Azərbaycan torpaqlarının 20%-ni işğal etmiş Ermənistan sülh prosesini həddən çox uzatdığından artıq Yerevanda Bakının səbrinin daşacağını və torpaqları hərbi yolla azad edəcəyi haqda əndişələr yaranıb. Son vaxtlar Ermənistan rəsmilərinin bəyanat və açıqlamalarda ehtiyac yaranarsa, Azərbaycana hücum edə biləcəklərini bəyan etməsi də məhz bunun göstəricisidir. Ekspertlər belə bəyanatların üçüncü dövlətlərin təşviqi ilə səsləndirildiyini, Ermənistan ictimaiyyətinin ordudakı problemlərin artması və danışıqlarda Azərbaycanın üstünlüklər əldə etməsi ilə bağlı narahatlıqlarına hesablandığını bildirirlər.

Son vaxtlar dünyada və regionda baş verən hadisələr bir sıra ölkələr kimi Ermənistanın da durumunu ağırlaşdırıb. İşğalçı ölkə həm iqtisadi, həm siyasi, həm də sosial böhran keçirir. Ən pis durum isə, Ermənistan ordusundadır. Terrorçu dövlətin cinayətkar rəhbərləri bunu ört-basdır etmək üçün hərdənbir “hərbi” təlimlər keçirsələr də, artıq orduda baş verənləri gizlətmək mümkün olmur.

Münaqişə tərəfi olan iki ölkənin hərbi-iqtisadi imkanları və müharibə potensialı haqda son günlərdə həm yerli, həm də xarici mediada çox yer ayrılır. Ümumiyyətlə, Ermənistan müharibəyə hazırdırmı? İşğalçı ölkənin maddi-texniki və insan resursları, ordudakı mənəvi-psixoloji durum Azərbaycanla müharibə aparmağa kifayət edirmi?

İqtisadi potensialın savaşda rolu

Hər hansı bir müharibəni apara bilmək üçün, ilk növbədə, güclü maliyyə imkanları, güclü iqtisadi potensial lazım gəlir. 1 milyon ac vətəndaşı olan Ermənistanın isə öz əhalisini normal dolandıracaq qədər belə maliyyə imkanı yoxdur.

Hərbi ekspertlərin fikrincə, xaricdəki erməni diasporunun topladığı sədəqəylə dolanan Ermənistan bütün imkanlarını səfərbər etsə belə uzağı 1-2 ay hərbi əməliyyat aparma imkanına malikdir. Hazırkı şəraitdə hərbi əməliyyatların 1 aydan artıq davam etməsi isə Ermənistanda iqtisadi çökmə, sosial partlayışla nəticələnə bilər.

Ermənistanın cari dövlət büdcəsi 3 mlrd dollar, hərbi büdcəsi isə yarım milyarda yaxındır. 2009-cu ildə Azərbaycanın dövlət büdcəsi 15 milyard, büdcədən hərbi sahəyə yönəltdiyi vəsaitin həcmi 2,3 mlrd. ABŞ dollarına yaxın olub. Göründüyü kimi, hər iki sahədə beş qat fərq var.

Bundan başqa, Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatları 20 milyard dollara çatır. Ölkədə digər iri fondlar da var ki, bunların da resursları fövqəladə hallarda ümumi fonda daxil edilə bilər.

Ötən il isə Ermənistanda ÜDM-in həcmin rekord səviyyədə, 15% azalıb. Ölkənin büdcə kəsirinin ÜDM-ə nisbəti 7,5%-dək artıb, cari hesab kəsiri isə 13%-i keçib. Beynəlxalq təşkilatların proqnozlarına görə, Ermənistan bu il dünyada ən çox geriləməyə məruz qalan ölkələrdən biri olacaq.

Belə imkanlarla müharibə Ermənistan üçün əsil fəlakət olacaq. Cəmi 1-2 ay ərzində müharibə davam etsə, Ermənistan iqtisadiyyatı bunun öhdəsindən gələ bilməz və ermənilər sadəcə acından ölərlər.

Müharibədə əsas rollardan birini oynayacaq faktor ordunun texniki təminatıdır. Gəlin işğalçı ölkənin arsenalını nəzərdən keçirək. Ermənistan silahlı qüvvələri Qarabağdakı hərbi birləşmələrsiz 3 ədəd T-54, 5 ədəd T-55 və 160 ədəd T-72 tankı, 10 ədəd BMD-1, 80 ədəd BRDM-2, 869 ədəd BMP-1, 98 ədəd BMP-2, 25 ədəd BTR-60, 228 ədəd BTR-70, 50 ədəd BTR-80, 145 ədəd zirehli rabitə maşınına, 50 ədəd BM-21 “Qrad” və Ural maşınlarının bazasında 9A51 “Prima” reaktiv yaylım atəş sisteminə, “Akatsiya” 2S3, “Qvozdika” 2S1, 90 ədəd D-30, habelə, Çin istehsalı olan açıqlanmayan sayda WM-80 artilleriya sistemlərinə, 152 mm çaplı M1955 və 2A36, 29 ədəd T-12 tank əleyhinə topa malikdir.

Ermənistan hərbi hava qüvvələri (HHQ) Cənubi Qafqaz regionunda ən zəif aviasiya hesab olunur. HHQ-nin inventarına 15 ədəd Su-25 hücum təyyarəsi, bir ədəd MiQ-25PD və 2 ədəd İl-76 hərbi yük təyyarəsinin daxil olduğu bildirilir. Ermənistan hava məkanının qorunmasında bununla yanaşı, 12 ədəd Mi-24 helikopteri və Gümrüdəki 102-ci hərbi bazadakı Rusiyanın 18 ədəd MiQ-29-a bel bağlayır.

Azərbaycan Ordusunun ixtiyarında isə, daha modern hərbi texnika, döyüş uçaqları və silah-sursat var. Hərbi sirr olduğuna görə, açıqlaya bilməsək də, deyə bilərik ki, hər halda, ordumuzun maddi-texniki bazası Ermənistanınkından xeyli çoxdur.

Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illik yubileyi münasibətilə Bakıda keçirilən möhtəşəm hərbi parad da ordumuzun qüdrətini və modern texniki bazasını nümayiş etdirdi.

Ötən il Azərbaycan Ordusunun maddi-texniki bazası daha da gücləndirilib, şəxsi heyətin peşəkarlıq qabiliyyəti artıb, ordunun təminatı yüksək səviyyəyə çatdırılıb. 2009-cu ildə ordumuz xeyli hərbi təlimlər keçirib və hərbi ekspertlərin fikrincə, bu təlimlər yüksək səviyyədə təşkil edilib.

Hər il olduğu kimi, 2009-cu ildə də Azərbaycan hərbçiləri NATO ilə əməkdaşlıq çərçivəsində qurumun təşkil etdiyi tədbir və təlimlərdə, hərbi kurslarda seminarlarda iştirak edib. NATO ilə əməkdaşlıq çərçivəsində artıq Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin döyüş qabiliyyətinin artırılması ilə bağlı tədbirlərə başlanıb.

Prezident İlham Əliyev bununla əlaqədar bildirib: “Danışıqlara ümidimiz tükənsə, o zaman bizim başqa yolumuz qalmır. Biz buna da hazır olmalıyıq. Son illər ərzində ordu quruculuğunda görülən işlərin təbii ki, məqsədi var. Biz milyardlarla vəsait xərcləyirik, ordumuzu gücləndiririk, yeni silahlar alırıq, texnika alırıq, təmas xəttində öz mövqelərimizi gücləndiririk. Bunu ona görə edirik ki, biz bu variantı heç vaxt istisna etməmişdik və etmirik də. Bizim tam hüququmuz var ki, öz torpaqlarımızı hərbi yolla azad edək. Beynəlxalq hüquq normaları bu hüququmuzu tanıyır”.

Silahlı qüvvələrin hazırkı durumunu nəzərdən keçirdikdə əminliklə söyləmək olar ki, Azərbaycan Ordusu hərb yolu ilə torpaqları işğaldan azad etməyə qadirdir və artıq ordu döyüşə tam hazırdır. Belə bir durumda müharibənin necə sonuclanacağı öncədən aydındır.

Canlı qüvvə faktorunun müharibədə rolu

Müharibədə ən əsas amillərdən biri də, canlı qüvvədir. Hazırda rəsmi məlumata görə, Ermənistan ordusu 60 min əsgərə və 32 min nəfər əlavə ehtiyat qüvvəyə malikdir. Orduda həqiqi hərbi xidmət üçün yaş senzi 18-27 yaş, total səfərbərlik dövrü hərbi xidmətə çağırış üçün yaş senzi 16-49 yaşdır.

İldə iki dəfə orduya çağırış olsa da, Ermənistan mətbuatının yazdıqlarına görə, 2004-cü ilin payızından bu yana ordu çağırışçı çatışmazlığı problemi ilə üzləşir. Əvvəllər hər çağırışda 16-17 min gənc xidmətə yola salındığı halda, son illər bu göstərici 10-11 min nəfərə düşüb. Çağırışçı çatışmazlığı səbəbindən mülki vətəndaşlar belə döyüş mövqelərinə göndərilir. Cəbhəyanı kəndlərin sakinlərinə silah paylanır və onlar ayda 50 dollara posta çıxırlar.

Hərbi mənbələrin məlumatına görə, Ermənistanın Azərbaycanın işğal altındakı ərazilərində saxlanılan hərbi qüvvələrinin sayı 20 min nəfərdir. Bu qüvvənin 75 faizi Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərinin ordumuzla təmas xətti üzrə cəmləşib.

Ermənistan Əsgər Anaları Cəmiyyətinin açıqladığı hesabatlarda, Azərbaycan ərazilərindəki hərbi hissələrə imkansızların övladlarının göndərildiyi, imkanlı övladlarının Ermənistandakı hərbi hissələrdə xidmət etdiyi bildirilir. Qarabağdakı hərbi hissələrdə isə “dedovşina”, xəstəliklər, nizamnamədən kənar hallar, narkomanlıq baş alıb gedir.

Bu qurumlar tərəfindən hazırlanmış hesabatlara görə, düşmən ordusunda baş verən fərarilik, ölüm, döyülmə, rüşvətalma, intihar və digər hərbi cinayətlərin sayı getdikcə artır. Terrorçu dövlətin ordusunda ölüm hallarının sayı da yüksələn xətlə artır. Ötən il Ermənistan silahlı qüvvələrində 150-dən artıq hərbi qulluqçu həlak olub ki, bunlardan 130 nəfərdən çoxu qeyri-döyüş vəziyyətində ölüb.

Yaranmış durum erməni gənclərin kütləvi şəkildə ordudan yayınmasına və əsgərlərin fərarilik etməsinə səbəb olur. İşğalçı ölkənin zəbt edilmiş Azərbaycan ərazilərində olan hərbi ekspedisiya korpusunda son vaxtlar daha ciddi problemlər ortaya çıxır.

Bu gün Ermənistan ordusu olduqca ağır böhran yaşayır ki, bunu faktlar sübut edir. Məsələ burasındadır ki, Ermənistan ordusunda baş verən fərarilik, ölüm, döyülmə, rüşvətalma, intihar və digər hərbi cinayətlərin sayı 2008-ci ilə nisbətən 2009-cu il ərzində təxminən 30 faiz artıb.

Azərbaycan Silahlı Qüvvələri isə daha çox canlı qüvvəyə malikdir. Ehtiyat qüvvə isə Ermənistandakından azı 3 dəfə çoxdur. Ölkədə total səfərbərliyə cəlb oluna biləcək canlı qüvvənin sayı isə 2 milyona yaxındır. Çağırış planı, demək olar ki, 100 faiz yerinə yetirilir. Ordudan yayınma və fərarilik halları, demək olar ki, yoxdur. Peşəkar hərbçi kadr baxımından isə, ordumuzun imkanları daha yüksəkdir.

Psixoloji faktorların müqayisəli təhlili

Beynəlxalq hərbi təşkilatlar və xarici mediada yayımlanan materiallara görə, Ermənistan ordusunun mənəvi-psixoloji durumu həddən artıq böhranlı durumdadır. Bununla bağlı Ermənistanda fəaliyyət göstərən hərbi yönümlü qeyri-hökumət təşkilatları, o cümlədən, “Əsgər Anaları” cəmiyyəti maraqlı faktlar açıqlayıblar.

Elçin Bayramlı

Səs.- 2010.- 13 yanvar.- S. 8-10.