Realist və praqmatik

Azərbaycanın 2010-cu il üçün inkişaf strategiyası, məhz bu prinsiplərə əsaslanır

2009-cu ilin sosial-iqtisadi yekunları Azərbaycandakı inkişafın davamlı olduğunu növbəti dəfə təsdiq etdi. Prezidentin iştirakı ilə keçirilmiş müşavirə həm də onu təsdiqlədi ki, ölkəmizdə, bütün sahələrdə olduğu kimi, sosial-iqtisadi sferada da inkişafa doğru həyata keçirilən məqsədyönlü islahatların bəhrəsi yaşanmaqdadır.

Təbii ki, bütün uğurları şərtləndirən əsas meyar birinci növbədə siyasi iradədir. Bu baxımdan, Azərbaycanın əldə etdiyi bütün nailiyyətlər məhz dövlət başçısı İlham Əliyevin yüksək idarəçilik keyfiyyətlərindən və peşəkar rəhbərlik qətiyyətindən xəbər verir. Son 6 ildə ölkənin iqtisadi potensialının tam hərəkətə gətirilməsinə nail olan Prezident İlham Əliyev müşavirədəki çıxışında da Azərbaycanın gələcəyinin, ölkənin qüdrətinin məhz iqtisadiyyatdan asılı olduğunu bir daha qeyd etdi: “Bu gün qürur hissi ilə deyə bilərik ki, Azərbaycanda aparılan iqtisadi islahatlar nəticəsində istənilən sahədə, iqtisadi və sosial məsələlərin həllində gözəl nailiyyətlərimiz var. Bunu biz gündəlik həyatda görürük və eyni zamanda, statistik rəqəmlər də bunu əks etdirir. Bütövlükdə, son illər ərzində Azərbaycanda iqtisadi inkişaf çox sürətlə getmişdir və 2003-2009-cu illərdə iqtisadiyyatımızın həcmi, ümumi daxili məhsul 2,7 dəfə artmışdır. Bu, nadir bir göstəricidir və beş il ərzində iqtisadiyyatın həcmini təxminən 3 dəfə artırmaq, doğrudan da, böyük nailiyyətdir”.

Müşavirədəki çıxışında Prezident İlham Əliyev, onu da bildirdi ki, ölkənin sosial-iqtisadi inkişafı qarşıda duran problemlərin aradan qaldırılması üçün yeni imkanlar açır. Dövlət başçısı böyük infrastruktur proqramlarından, qlobal regional layihələrdən və bu layihələrin ölkə iqtisadiyyatına gətirdiyi uğurlardan, regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının həyata keçirilməsinin müsbət nəticələrindən danışaraq, bildirdi ki, respublikada diqqətdən kənarda qalan hər hansı bir sahə olmamalıdır.

Statistik rəqəmlərdən də, görünür ki, Prezident öz iqtisadi kursunu çox böyük uğur və peşəkarlıqla həyata keçirir. Belə ki, təkcə 2009-cu ildə ölkə iqtisadiyyatı, ümumilikdə, 16,5 faiz, sənaye istehsalı təxminən 14 faiz artmışdır. Sevindirinci haldır ki, ölkəmizdə özəl sektorun inkişafı da davam edir və ümumi daxili məhsulda onun çəkisi artıq 84 faiz təşkil etməkdədir. Ən təqdirəlayiq fakt isə odur ki, hazırda ÜDM-in artım temrlərinə görə ölkəmiz dünyada birinci yer tutur. Belə ki, 2009-cu ilin göstəricilərinə görə ÜDM-in ümumi həcmi 16,3 milyard manat, adambaşına düşən məbləği isə 1953,2 manat təşkil etmişdir. Bu isə ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 32,9 faiz çoxdur. O da səciyyəvidir ki, ÜDM-in 11,5 milyard manatı, yaxud 70,5 faizi məhsul istehsalı sahələrinin payına düşür və buda ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 44,6 faiz yüksəkdir. Ölkə iqtisadiyyatına investisiya qoyuluşlarının həcmi isə 5,2 milyard manat, o cümlədən, daxili investisiyalar 2,2 milyard manat və ya əsas karitala yönəldilən sərmayələrin 42,7 faizini təşkil etmişdir.

Statistikadan da göründüyü kimi, 2009-cu il Azərbaycanda sosial-iqtisadi inkişaf daha da sürətlənib, qarşıya qoyulmuş planlar uğurla yerinə yetirilib, nəzərdə tutulmuş proqnozlar gerçəklikdə öz əksini tapıb. Bunun da başlıca şərtinin ölkənin iqtisadi potensialının güclənməsi təşkil edib. İqtisadi islahatların nəticəsi olaraq, inkişaf sürətinə görə Azərbaycan həm MDB məkanında, həm də dünyada liderlik mövqeyini əldən verməyib.

Həmçinin, son illərdə 740 mindən artıq yeni iş yerinin açılması, yoxsulluğun 20 faiz səviyyəsinə endirilməsi, əhalinin sosial müdafiəsinin möhkəmləndirilməsi üçün real resursların dayanıqlı mənbəyinin yaradılması, həqiqətən də, böyük göstəricilərdir. Dövlət başçısının sosial sahəyə diqqət və qayğısının nəticəsidir ki, ötən illərdə olduğu kimi, 2010-cu ilin dövlət büdcəsində də sosialyönümlülük saxlanılıb. 2010-cu ilin dövlət büdcəsinin həm də investisiya yönümlü olması vətəndaşların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə xidmət edir. Azərbaycan dövlətinin iqtisadi baxımdan sürətlə qüdrətlənməsi vətəndaşlarının sosial rifahının üzümüzə gələn illərdə daha da yaxşılaşacağından xəbər verir. Lakin Prezidentin mövqeyi həm də ondan ibarətdir ki, ölkədə iqtisadi inkişaf birqütblü getməsin, qeyri-neft sektoru daha da canlansın. Dövlət başçısı müşavirədəki çıxışında bunun detallarına da toxundu: “Bizim gələcək illər üçün əsas məqsədimiz neft-qaz amilindən asılılığımızı azaltmaqdır. Əlbəttə, biz realist olmalıyıq və bilməliyik ki, hələ uzun illər ərzində neft-qaz, enerji sahəsi bizim iqtisadiyyatımız üçün aparıcı sahə olacaqdır və bu, normal bir prosesdir. Amma bilirsiniz ki, qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün lazımi tədbirlər görülür və deyə bilərəm ki, son illər ərzində kənd təsərrüfatında ən yüksək nəticələr əldə edilibdir.”.

Sözsüz ki, ölkə başçısının imzaladığı dövlət proqramlarının əsas məğzini məhz iqtisadi inkişafı təmin etməklə yanaşı, vətəndaşların sosial rifahının yaxşılaşdırılması təşkil edir. Son illərdə iqtisadi inkişafın dinamik xarakter alması və neft gəlirlərinin çoxalması nəticəsində sosial sahədə diqqəti cəlb edən uğurlara imza atılıb. Ölkənin hər bir bölgəsində vətəndaşların sosial rifahının yaxşılaşması - maaşların, təqaüdlərin artması, aztəminatlı ailələrə müavinətlərin verilməsi, qaçqınlara və məcburi köçkünlərə edilən maddi yardımın, şəhid ailələrinə və müharibə veteranlarına verilən müavinətlərin çoxalması dövlətin öz vətəndaşının sosial qayğılarına diqqətlə yanaşmasının təcəssümüdür.

Onu da qeyd edək ki, əhalinin pul gəlirlərinin, əməkhaqlarının artması inflyasiyanın qarşısının alınmasını da diqtə edir ki, dövlət başçısı müşavirədəki çıxışında bu tendensiyadan narahatlığını da ifadə etdi: “Əhalinin pul gəlirləri 32 faiz artmışdır və beləliklə, əhalinin real gəlirləri kifayət qədər yüksək dərəcədə artmışdır. Amma o da həqiqətdir ki, hər bir vətəndaşın gəlirləri 32 faiz artmayıbdır. Ona görə biz inflyasiyanın normal səviyyədə saxlanılması üçün əlavə tədbirlər görməliyik. O da həqiqətdir ki, bütün dünyada bahalaşma gedir və bunun müxtəlif obyektiv səbəbləri var. Əgər belə olmasaydı, bu, necə deyərlər, fərdi xarakter daşıyardı. Amma bu, bütün dünyada kütləvi xarakter daşıyır. Ancaq bununla bərabər, mən hesab edirəm, bizim imkanlarımız var ki, gələcək illərdə inflyasiyanı normal səviyyədə saxlayaq. Beləliklə, əhalinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşması daha yüksək sürətlə gedəcəkdir”.

Onu da qeyd edək ki, 2009-cu ilin reallıqları sırasında diqqəti çəkən əsas məqamlardan biri də ölkəyə xarici investisiyanın cəlb edilməsi prosesində yaşanan canlanmadır. Belə ki, əvvəlki illərlə müqayisədə Azərbaycan iqtisadiyyatına bu il daha çox xarici sərmayə yatırılıb ki, bu da ölkəmizin parlaq iqtisadi gələcəyi ilə şərtlənir. Prezident müşavirədəki çıxışında bu məqamın da üzərində xüsusi olaraq dayandı: “Azərbaycan xarici və daxili investorlar üçün cəlbedici ölkə kimi özünü bir daha sübut edib. Xarici və yerli investisiyaların qoyuluşu çox böyük rəqəmlərlə ölçülür. Azərbaycana təxminən 7 milyard dollar sərmayə qoyulmuşdur. Çox sevindirici hal ondan ibarətdir ki, daxili investisiyalar kəskin şəkildə artır. Bu isə, onu göstərir ki, Azərbaycanda yerli sahibkarların fəaliyyəti nəticəsində böyük işlər görülür”.

Onu da qeyd edək ki, 2008-ci illə müqayisədə 2009-cu ildə ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrinə və sosial sferanın inkişafına 7,9 faiz çox sərmayə yatırılıb. Sevindirici haldır ki, bu gün Azərbaycan investisiya cəlbediciliyinə görə dünya ölkələri arasında birinci yer tutur. Xüsusilə, qeyd edilməlidir ki, Prezident İlham Əliyevin iqtisadi proqramının ən mühüm tərkib hissəsi həm də tarazlı inkişafın təmin edilməsidir və bu vacib vəzifənin yerinə yetirilməsində milli kapitalın iştirak səviyyəsi də mühüm faktor rolunu oynayır. Həmçinin, etiraf edək ki, hər hansı bir ölkə xarici investorlar üçün o zaman cəlbedici görünür ki, onun iqtisadi potensialı, zəngin təbii sərvətləri, nəhəng işçi qüvvəsi ilə yanaşı, möhkəm təməllərə əsaslanan ictimai-siyasi sabitlik də hökm sürsün. Siyasi gərginliyin, vətəndaş müharibəsi təhlükəsinin, siyasi qüvvələr arasında kəskin və barışmaz qütbləşmənin mövcud olduğu ölkələrə, bir qayda olaraq, xarici investorlar maraq göstərmirlər. Uzağa getmədən, Ermənistanın timsalında bu faktı görə bilərik.

Müqayisə edin, 2009-cu ildə Ermənistan iqtisadiyyatına vur-tut 140 milyon dollar xarici sərmayə yatırılıb ki, bu da Azərbaycana ötən il ərzində qoyulan investisiyaların cəmi 2 faizini təşkil edir. Yaxud başqa bir misal, il ərzində Gürcüstana qoyulan investisiyaların həcmi 500 milyon dollardan yuxarı qalxmayıb. Onu da nəzərə alaq ki, əvvəlki illərdən fərqli olaraq, ildən-ilə Azərbaycan yatırılan xarici sərmayə əsasən qeyri-neft sektorunun inkişafına, ö cümlədən, emal sənayesinin və kənd təsərrüfatına yönəldilir. Bu isə, onu göstərir ki, Azərbaycanda iqtisadiyyatın bütün sahələri ahəngdar inkişaf edir.

Digər maraq doğuran məqamlardan biri də odur ki, yerli sahibkarların da investisiya potensialı sürətlə artır. Hətta Azərbaycan sahibkarları qonşu ölkələrə də, xüsusilə Gürcüstan, Rusiya və Türkiyə iqtisadiyyatına da sərmayələr qoyurlar. Misal üçün, təkcə 2009-cu il ərzində yerli sahibkarların xarici layihələrdə iştirak payı sürətlə artaraq 2,5 milyard dollara çatıb.

Azərbaycan Prezidenti Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ölkəmizin ərazi bütövlüyü çərçivəsində həlli istiqamətində də 2009-cu ildə aktiv fəaliyyət göstərib. Prezident İlham Əliyev bütün xarici səfərlərində keçirdiyi görüşlərdə, çıxışlarda bu problemin beynəlxalq hüququn normaları çərçivəsində həllinin vacibliyini önə çəkib, Ermənistanın təcavüzkar siyasətini ifşa edib. 2009-cu ildə aparılan danışıqlar prosesində Ermənistan rəhbərliyinin stabil mövqedə olmaması, aqressivlik və qərəz nümayiş etdirməsi, danışıqları hansısa formada pozmağa çalışması Azərbaycan tərəfinin diplomatik üstünlükləri qarşısında acizliyi idi. Dağlıq Qarabağ məsələsində Azərbaycanın mövqeyi ölkə Prezidentinin dediyi kimi, dəyişməz olaraq qalır və bunu Prezident İlham Əliyev müşavirədəki çıxışında bir daha vurğuladı: “Mən bir daha demək istəyirəm ki, aparılan danışıqlar Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasına gətirib çıxarmalıdır. Azərbaycan dövlətinin mövqeyi, birmənalı olaraq, dəyişməz qalır. Bu münaqişə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll olunmalıdır və Dağlıq Qarabağda yaşayan insanlara və gələcəkdə oraya qayıdacaq azərbaycanlılara muxtariyyət statusu verilməlidir. Bunun kənarında heç bir variant müzakirə olunmur. Mən nə üçün belə deyirəm? Çünki vaxtaşırı müxtəlif bəyanatlar səslənir və bu bəyanatlar cəmiyyətdə müəyyən dərəcədə yanlış fikirlər oyadır. Danışıqların əsas mahiyyəti Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasıdır”.

Beləliklə, 2009-cu il müstəqil dövlətçiliyini gündən-günə möhkəmləndirən, dünya birliyinə sürətlə inteqrasiya olunan, demokratik inkişaf yolunda ardıcıl addımlar atan, sosial-iqtisadi sferada sıçrayışlı inkişafa nail olan respublikamız üçün bir sıra uğurlu hadisələrlə yadda qalıb: ictimai-siyasi sabitlik qorunub saxlanılıb, iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsinə, sosial tərəqqiyə, vətəndaş həmrəyliyinə, insan hüquq və azadlıqlarının daha yüksək səviyyədə təminatına xidmət edən kompleks tədbirlər həyata keçirilib. Bütün bunlar bir daha göstərir ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin fəaliyyətinin qayəsini dövlətə, xalqa xidmət prinsipi təşkil edir.

Səs.- 2010.- 28 yanvar.- S. 4.