Xalqın rifahına xidmət edən neft amili

“Azərbaycanda neftdən əldə olunan gəlirlər ən yüksək səviyyədə idarə olunur”

Ulu Öndər Heydər Əliyevin milli neft strategiyasının uğurla həyata keçirilməsi Azərbaycan dövlətinin enerji təhlükəsizliyi sahəsində güclü və müstəqil bir tərəfdaşa çevrilməsini təmin edib. Neft strategiyasının reallaşmasının ilkin mərhələsində və neft hasilatının aşağı olduğu bir vaxtda Dövlət Neft Fondunun yaradılması Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən atılmış uzaqgörən və strateji bir addım idi. Neft ilə zəngin olan ölkələrdə neft fondu və yaxud bu kimi qurumların təsis edilməsi bu dövlətlərdə neft sərvətlərinin nəsillər arasında bərabər bölgüsünə, onların səmərəli, məqsədyönlü və şəffaf şəkildə idarə edilməsinə şərait yaradır.

Ulu Öndərin neft strategiyasının ayrılmaz hissəsi olan Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu yaradılarkən 271 milyon ABŞ dollarına bərabər aktivlərinin həcmi ildən-ilə artaraq, 2008-ci ildə ilk dəfə olaraq 10 milyard ABŞ dollarını, 2010-cu ilin yekunlarına görə isə, artıq 20 milyard ABŞ dollarını keçib. Ötən il ərzində Neft Fondunun vəsaitlərinin idarə olunmasından əldə olunan gəlir 155, 9 milyon manata bərabər olub. Hesabat dövrü ərzində Neft Fondunun 2010-cu il büdcəsinin icrası çərçivəsində 5915,0 milyon manat vəsait dövlət büdcəsinə transfer edilib. Qaçqın və məcburi köçkün ailələrinin məskunlaşdırılması və sosial-məişət vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsinə 104,9 milyon manat, Samur-Abşeron suvarma sisteminin yenidən qurulması və Oğuz-Qəbələ zonasından Bakı şəhərinə su kəmərinin çəkilişi layihələrinin maliyyələşdirilməsi məqsədilə isə müvafiq olaraq 131,0 milyon manat və 199,6 milyon manat vəsait ayrılıb. “2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı”nın maliyyələşdirilməsinə Neft Fondundan 9,6 milyon manat vəsait ayrılıb. 12,4 milyon manat “Bakı-Tbilisi-Qars yeni dəmir yolu” layihəsinin maliyyələşdirilməsinə yönəldilib. 2010-cu il ərzində Neft Fondunun idarə edilməsi ilə bağlı xərcləri 14,0 milyon manat olub

Son 3 il ərzində neft fondunun aktivləri təxminən 10 dəfə artıb. Xam neftin cari qiymətləri ilə və fondun xərclərinin cari il səviyyəsində saxlanması şərti ilə növbəti 5 il ərzində neft fondunun aktivlərinin 50 milyard ABŞ dollarına qədər artması proqnozlaşdırıla bilər. Həm 2007-ci ilədək olan dövrdə, həm 2008-2009-cu böhran illərində və həm də dünyanın yarısından çoxunun resessiyada olduğu 2010-cu ildə də sürətlə inkişaf edən Azərbaycan həyata keçirilən iqtisadi siyasətin düzgün və dayanıqlı olmasının təsdiqidir. Bir çox dövlətlərin ciddi problemlər ilə üzləşdiyi bir dövrdə Azərbaycan, nəinki özünün iqtisadi inkişaf tempini qoruyub saxlayır, hətta sürətli artıma görə dünyada birincilər sırasında qalmaqda davam edir.

Dövlət Neft Fondunun qarşısında qoyulan əsas məqsədlərdən biri neft gəlirlərinin səmərəli idarə edilməsindən əlavə gəlirlərin əldə edilməsidir. Fondun yaradılmasından bu günə kimi onun idarəetmədən toplam gəlirləri, ilk dəfə olaraq, 1 milyard ABŞ dollarını keçib. Bu qazanılmış ilk 1 milyard, təbii resurslardan əldə edilmiş və toplanılmış vəsaitlərin artıq kifayət qədər önəmli, müstəqil və ən vacibi daimi gəlir mənbəyinə çevriləcəyinə əminlik yaradır. Hazırda neft fondu institusional cəhətdən formalaşmaqla bərabər, ölkə daxilində və eləcə də, beynəlxalq səviyyədə tanınmış və vəsaitlərin idarə edilməsi və şəffaflığın təmin edilməsi baxımından digər dövlətlərlə öz təcrübəsini bölüşməyə qadir olan bir quruma çevrilib. Azərbaycanın təbii sərvətlərinin idarə edilməsində şəffaflığın artırılması istiqamətindəki təşəbbüslər bu gün ölkə ictimaiyyəti və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. “Revenue Watch” İnstitutunun “Transparency İnternational” təşkilatı ilə birgə dərc etdiyi təbii resursların idarə edilməsində şəffaflıq indeksinə dair hesabatında 41 ölkə sırasında Azərbaycanın 9-cu yerdə qərarlaşması, onu deməyə əsas verir ki, ölkədə həyata keçirilən siyasət, hətta qeyri-obyektiv yanaşmaları olan beynəlxalq qurumları da çıxılmaz durumda qoyur və ölkəmizin bu sahədə nailiyyətlərini qəbul etməyə məcbur edir. Xüsusilə, qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Şəffaflıq Təşəbbüsündə lider ölkə olaraq qalır və bu təşəbbüsün beynəlxalq səviyyədə idarə edilməsində fəal iştirak edir. Təşəbbüsdə iştirak edən 30-dan çox ölkədən bu günədək yalnız 6-sı tamhüquqlu üzv statusuna malik olub və bunlardan birincisi məhz Azərbaycandır.

“Azərbaycanda neftdən əldə olunan gəlirlər ən yüksək səviyyədə idarə olunur”- deyən Prezident İlham Əliyev çıxışlarında bu məsələyə münasibət bildirərkən deyib: “Bu gün Azərbaycan cəmiyyətində bu sahədə olan məsələlərlə bağlı heç bir fikir ayrılığı yoxdur. Azərbaycanda bu sahədə tam şəkildə şəffaflıq təmin edilib. Hər bir vətəndaş bilir və yaxud bilməlidir ki, Azərbaycana neftdən nə qədər gəlir gəlib, bu gəlirin üstünə nə qədər faiz gəlib, nə qədər xərclənib, necə xərclənib. Dövlət Neft Fondundan ayrılan xərclərdən istifadə yalnız parlamentdə müzakirələrdən sonra mümkündür. Bu da, o deməkdir ki, hər bir vətəndaş onun parlamentdəki nümayəndəsi vasitəsilə bu gəlirlərin bölüşdürülməsində iştirak edir. Bax, biz şəffaflığı təmin etməklə bugünkü vəziyyətə nail olduq. Bizim gəlirlərimiz artır”.

Qeyd edək ki, neft fondunun əsasnaməsinə uyğun olaraq fondun digər məqsədi Azərbaycanda mühüm infrastruktur və sosialyönümlü layihələrin maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsidir. Ölkə iqtisadiyyatına daxili mənbələr hesabına investisiyaların cəlb edilməsində neft fondu mühüm rola malikdir. 2001-2010-cu illər ərzində fonddan, ümumilikdə, 2,3 milyard manat vəsait ölkənin sosial-iqtisadi tərəqqisi naminə ən mühüm ümummilli problemlərin həllinə və strateji əhəmiyyətli infrastruktur obyektlərinin inşa və rekonstruksiya edilməsi üzrə layihələrin maliyyələşdirilməsinə yönəldilib. Eyni zamanda, fondun 14 milyard manat vəsaiti dövlət büdcəsinə transfer edilib və bu vəsait hesabına dövlət investisiya proqramları həyata keçirilir. Hələ fond yenicə yarandığı zaman Ulu Öndərin Sərəncamı ilə Dövlət Neft Fondundan ilk ayrılmış vəsait ən ağır sosial durumda olan soydaşlarımıza, qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılmasına yönəldilmişdi. Prezident İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq cəmi 3 il ərzində Azərbaycanda mövcud olmuş bütün çadır düşərgələri ləğv edilib.

Neft fondundan maliyyələşən digər layihə - “İpək Yolu” adlanan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun inşası Azərbaycanın tranzit potensialının genişlənməsini təmin edəcək. Dövlət Neft Fondundan maliyyələşən layihələr - Bakının su təchizatı ilə bağlı problemlərin əsaslı şəkildə həllini təmin edəcək Oğuz-Qəbələ zonasından Bakı şəhərinə su kəmərinin çəkilməsi və Samur-Abşeron suvarma sisteminin yenidən qurulması layihələri mühüm yer tutur. Bu layihələrin reallaşması Bakının su təchizatı ilə bağlı məsələlərinin həllinə şərait yaradacaq. Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevin azərbaycanlıların xaricə təhsil almağa göndərilməsi ilə bağlı ənənəsi hazırda Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Bu proqramın, ilk növbədə, Dövlət Neft Fondunun vəsaiti hesabına maliyyələşdirilməsi “qara qızıl”ın insan kapitalına çevrilməsi” ideyasının reallaşmasına doğru atılmış strateji bir addımdır. Bu gün əminliklə demək olar ki, həyata keçirilən bu siyasət sayəsində dövlətimizin iqtisadi qüdrəti bundan sonra daha da artacaq, Azərbaycan iqtisadiyyatı sürətlə inkişaf edəcək və xalqımızın maddi rifah halı ildən-ilə yaxşılaşacaqdır.

RƏFİQƏ KAMALQIZI

Səs.- 2011.- 1 iyun.- S. 6.