İqtisadi tərəqqi hər bir ölkənin hərtərəfli inkişafında əsasdır

Dövlət müstəqilliyimizin yenidən bərpa olunmasının 20 ili tamam olur. Dövlət başçısı İlham Əliyevin 21 yanvar 2011-ci il tarixli “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpasının iyirminci ildönümü haqqında” Sərəncamı ölkəmizin ötən bu dövrdə qazandığı uğurlara bir daha diqqət yetirmək, gələcək perspektivlərin müəyyənləşdirilməsi üçün bir stimuldur. Hər bir ölkənin inkişafında iqtisadi tərəqqinin rolunu nəzərə alıb, 20 illik müstəqillik tariximizdə bu sahədə atılan addımları, əldə olunan uğurları bir daha diqqətdən keçirmək zərurəti duyulur.

Azərbaycan tarixən neft ölkəsi kimi tanınıb. Malik olduğu təbii resurslara, yerləşdiyi coğrafi məkana görə daim dünyanın diqqətində olan ölkəmizə maraq 1994-cü ildən sonra daha da artmağa başladı. Bunu şərtləndirən amillər bəllidir. 1993-cü ildə ulu öndər Heydər Əliyevin xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışından sonra uğurlu daxili siyasət nəticəsində ölkədə sabitliyin, normal biznes mühitinin yaradılması Azərbaycanı çox qısa müddətdə böyük investisiyalar məkanına çevirdi. 1994-cü il sentyabrın 20-də “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması Azərbaycanın bu gününə və sabahına inamı artırdı, dünya iqtisadi sisteminə inteqrasiyanı sürətləndirdi, iqtisadi imkanların genişlənməsi uğurlu sosial siyasətin həyata keçirilməsinə böyük zəmin yaratdı. “Bizim bütün təbii sərvətlərimiz xalqa məxsusdur və bu sərvətlərdən istifadə olunmasında heç bir nəslin müstəsna haqqı yoxdur. 1994-cü ildən Azərbaycan dövləti özünün yeni neft strategiyasını həyata keçirir və bu strategiyanın da əsas mənası, prinsipləri Azərbaycanın zəngin təbii sərvətlərindən xalqın rifahı naminə daha da səmərəli istifadə etməkdən ibarətdir.” Ulu öndər Heydər Əliyev iqtisadiyyatın inkişafında neft amilinə önəm verməklə bugünkü uğurların təməlini qoydu. Ulu öndər bildirirdi ki, dünya təcrübəsi də bu həqiqəti təsdiq edir ki, heç bir ölkə beynəlxalq əməkdaşlıq, təcrübə mübadiləsi olmadan , səylər və ehtiyatlar birləşdirilmədən təkbaşına iqtisadi tərəqqiyə nail ola bilməz. “Əsrin müqaviləsi” sonrakı sazişlərə geniş yol açdı. Azərbaycan etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyini daha da möhkəmləndirdi. Ölkənin maliyyə vəsaitinin məhdudluğu şəraitində xarici şirkətləri sərmayə qoyuluşuna cəlb etmək vacib şərtlərdən hesab olunurdu.

Yazının əvvəlində qeyd etdiyimiz kimi, bütün uğurları, o cümlədən iqtisadi tərəqqini əsaslandıran əsas amillərdən biri ölkədə sabitliyin yaradılması idi. “ Sabitlik varsa, inkişaf, tərəqqi də var” deyə bəyan edən ulu öndər Heydər Əliyev ölkədə ictimai-siyasi sabitliyin qorunmasını hər bir vətəndaşın qarşısında mühüm vəzifə kimi qoydu. 1991-1993-cü illərdə ölkədə ictimai-siyasi durumun gərginliyinin nə kimi problemlər yaratdığı hər kəsə aydındır. Ən başlıcası Azərbaycanla iqtisadi əlaqələrin qurulmasında maraqlı olan dövlətlər, şirkətlər öncə ölkədə xaos, anarxiya və özbaşınalığın hökum sürməsindən narahatlıqlarını, bu səbəbdən də qoyacaqları investisiyaların təhlükəsizliyinə tam təminat verilməməsindən tərəddüdlərini gizlətmirdilər. Ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı Azərbaycana inamı artırdı. “Açıq qapı” siyasəti həyata keçirən dövlətimiz “Azərbayacanın qapıları bura xoş niyyətlərlə ayaq basan bütün xarici iş adamlarının üzünə açıqdır” bəyan etdi. 1995-ci ildən bu günədək ölkə iqtisadiyyatına 97 milyard dollar investisiya qoyulub ki, bunun da 42 milyard dolları neft-qaz sektorunun payına düşür. “Mən şübhə etmirəm ki, qarşıda duran bütün vəzifələr icra ediləcəkdir. Bizim keçmişimiz, tariximiz, əldə edilmiş təcrübə və siyasi iradə onu göstərir ki, biz daha da çətin vəziyyətdə daha da mürəkkəb layihələri uğurla icra edə bilmişik” söyləyən dövlət başçısı İlham Əliyev təkcə ötən bir ildə Azərbaycanın enerji siyasətində baş verən mühüm hadisələri diqqətə çatdırmaqla, 20 illik müstəqillik tariximizdə əldə olunan uğurların təsəvvürünü yaradır.

Azərbaycanın Avropa üçün önəmi artır. Cari ilin yanvar ayında Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında “Cənub” qaz dəhlizi haqqında imzalanmış Bəyannamə bunu bir daha təsdiq etdi. Bu günlərdə Varşavada keçirilən Avropa İttifaqının “Şərq tərəfdaşlığı” sammitində Azərbaycanın dünyanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında əhəmiyyətli rolu xüsusi qeyd edildi.

Azərbaycanın qaz potensialının artması yeni layihələrin gündəmə gətirilməsinə stimul verir. Ötən ilin noyabrında Azərbaycan neftçiləri tərəfindən kəşf edilmiş böyük “Ümid” qaz yatağını xüsusi qeyd etmək istərdik. “Bu, birinci növbədə onu göstərir ki, bizim “Şahdəniz”dən başqa da böyük ehtiyatlarımız vardır. Neftçilərimiz və geoloqlarımız həmişə bunu vurğulayırlar. İkinci tərəfdən, “Ümid” yatağının önəmi ondadır ki, bu yataq Azərbaycan neftçiləri, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti tərəfindən aşkarlanmışdır. Neftçilərimizin müasir təcrübəsi və xarici şirkətlərlə əməkdaşlıq nəticəsində əldə edilmiş təcrübə artıq konkret nəticələr vermişdir. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti “Ümid” yatağında həm investordur, həm də operatordur” bildirən Prezident İlham Əliyev növbəti mərhələlərdə Azərbaycanda qaz yataqlarının kəşfiyyatının davam etdiriləcəyinə əminliyini ifadə edir.

Bu günlərdə “Abşeron” blokunda iri qaz yatağının kəşf edilməsini mühüm hadisə kimi dəyərləndirən dövlət başçısı İlham Əliyev bildirdi ki, yataqda böyük həcmdə qaz ehtiyatlarının aşkarlanması Azərbaycanın qaz potensialının inkişafına verilən böyük töhfədir. “Abşeron” yatağının Azərbaycan geoloqları tərəfindən hələ 60-cı illərdə kəşf edildiyini xatırladan ölkə Prezidenti qeyd etdi ki, suyun dərinliyini nəzərə alsaq o vaxt bu yataqda işlərin aparılması üçün imkanlar yox idi. Hazırda ölkəmizin, eyni zamanda ARDNŞ-in malik olduğu iqtisadi və texniki imkanlar Xəzər dənizinin istənilən yerində qazma və kəşfiyyat işlərini aparmağa əsas verir. Bu ölkəmizin, ARDNŞ-in artan imkanlarının təsdiqidir.

Qeyd edək ki, Xəzərin Azərbaycan sektorunda yerləşən “Şəfəq-Asiman” perspektiv srukturunda kəşfiyyat işlərinə başlanılır. Yataq üzrə saziş ötən ilin oktyabrında imzalanıb. Bu, yalnız “BP-Azerbaiyan” və ARDNŞ-in iştirak etdiyi ilk layihədir. Saziş 30 il müddətinə nəzərdə tutulur. Sazişə əsasən “BP Exrloration Caspian Sea” şirkəti əməliyyatçı olmaqla müqavilədə 50 faiz paya, ARDNŞ isə qalan 50 faiz paya malikdir.

Bu il müstəqilliyimizin 20-ci ildönümünün dövlət səviyyəsində qeyd olunduğu bir zamanda böyük əminliklə deyə bilərik ki, neft-qaz sektorunda, enerji təhlükəsizliyi sahəsində əldə edilmiş nailiyyətlər ölkəmizin iqtisadi və siyasi mövqeyini möhkəmləndirmişdir. Azərbaycanın hazırda inkişafın hansı səviyyəsində olduğu iqtisadi rəqəmlərdən də aydın görünür. Azərbaycan özünü tam şəkildə təmin edən ölkədir. Valyuta ehtiyatlarımız artır və hazırda onun səviyyəsi 38 milyard dollara çatmışdır. İqtisadiyyatımız artır və son 7 il ərzində ümumi daxili məhsul 3 dəfə artmışdır. Büdcə xərcləri 2003-cü ildə 1,2 milyard dollar idi, 2011-ci ildə bu rəqəm 20 milyard dollara çatmışdır.

Ölkədə çox güclü sosial siyasət aparılır. Sənaye potensialımız və qeyri-neft sektoru inkişaf edir. Bütün bu uğurların təməlində 1994-cü ildə imzalanmış “Əsrin müqaviləsi” dayanır. Baxmayaraq ki, saziş imzalanan zaman onun əhəmiyyətini, BTC neft kəmərinin iqtisadi imkanlarını azaltmağa cəhdlər olundu, müxtəlif qeyri-ciddi fikirlər səsləndi. Neftdən əldə olunacaq gəlirlərin şəffaflığına şübhə ilə yanaşanlar bu gün söylədiklərinin fərziyyə olduğunun şahidinə çevriliblər. Hazırda dövlət Neft Fondunun vəsaitlərinin həcmi 30 milyard dollardan artıqdır. Bu vəsaitlər mühüm əhəmiyyətli sosial-iqtisadi layihələrin həyata keçirilməsinə yönəldilir. Dövlət Neft Fondunu şəffaflıq krtieriyalarına görə nümunəvi qurum kimi dəyərləndirən dövlət başçısı İlham Əliyev bu şəffaflığın bütün sahələrdə qorunmasının vacibliyini önə çəkərək, aidiyyəti qurumlara tapşırıqlarını vermişdir.

Bu günün əsas çağırışlarından biri yeni texnologiyaların tətbiqi, bunun üçün yüksək ixtisaslı kadrların yetişdirilməsidir. Dövlət başçısı İlham Əliyevin fərmanı ilə təsdiqlənən, 2007-2015-ci illər üçün nəzərdə tutulan gənclərin xarici ölkələrdə təhsili ilə bağlı Dövlət Proqramının əsas məqsədlərindən biri də məhz budur. Xaricdə dövlət hesabına təhsil almağa göndərilən Azərbaycan gənclərinin təhsilin bütün pillələri üzrə illik sayının 2015-ci ildə 1000 nəfərə, onların ümumi sayının isə 2007-2015-ci illərdə 5000 nəfərə çatdırılması və ali təhsil müəssisələri arasında beynəlxalq tələbə mübadiləsi əsasında mütəxəssis hazırlığının respublikanın iqtisadi inkişaf prioritetləri nəzərə alınmaqla təmin edilməsi Dövlət Proqramının əsas hədəfləridir. Nəzərdə tutulan müddətdə 5 min gəncin dünyanın nüfuzlu ali məktəblərində təhsillərini davam etdirməsi, əldə etdikləri təcrübəni ölkəmizin daha da inkişafına, tərəqqisinə yönəltmələri təbii ki, müsbət hal kimi dəyərləndirilir. Bir məqamı da qeyd edək ki, ölkə iqtisadiyyatının inkişafında mühüm rol oynayan neft sənayesi üzrə yüksək ixtisaslı kadrların yetişdirilməsi istiqamətində ARDNŞ də mühüm tədbirlər həyata keçirir. Həyata keçirilən Təqaüd Proqramı çərçivəsində gənclərimiz dünyanın nüfuzlu ali məktəblərində təhsillərini davam etdirirlər. Eyni zamanda ötən ildən ARDNŞ “Yay məktəbi” və “Yay təcrübəsi” layihələrinin həyata keçirilməsinə başlayıb. Bu il hər iki layihənin iştirakçılarının sayında nəzərə çarpaq artım bir daha bu reallığı təsdiqləyir ki, Şirkət kadr hazırlığını fəaliyyətinin prioritet sahəsi kimi öndə saxlayır. Ayrılan müddət ərzində layihə iştirakçıları ölkəmizin neft tarixi, ARDNŞ haqqında dolğun məlumat əldə etməklə yanaşı, nəzəri bilklərini artırmaq, onların istehsalata tətbiqi prosesində iştirak etmək imkanları qazanırlar. Sösüz ki, bu, onların gələcək fəaliyyətrinə öz müsbət təsirini göstərəcəkdir.

Bakıda “XXI əsr: ümidlər və çağırışlar” devizi altında keçirilən Beynəlxalq Humanitar Forumda da dövlət başçısı İlham Əliyev bir daha diqqəti bu məsələyə yönəldərək bildirdi ki, bu gün və gələcəkdə ölkələrin uğurlu inkişafını müəyyən edən elmi-texniki tərəqqidir. Bir neçə il bundan əvvəl irəli sürülən, “qara qızıl”ı insan kapitalına çevirək tezisi artıq bu gün reallıqdır. Bu əminlik də ifadə olundu ki, təhsil sahəsində aparılan islahatlar yaxın gələcəkdə daha da yaxşı nəticələrə gətirib çıxaracaq.

Göründüyü kimi, uğurlar davamlılığı ilə diqqətdədir. Bu da ondan irəli gəlir ki, ölkənin hərtərəfli inkişafını qarşıya mühüm vəzifə kimi qoyan Prezident İlham Əliyev ulu öndər Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi siyasəti uğurla davam etdirir. Hər bir sahə üzrə konkret proqramların qəbulu və onların uğurlu icrası qarşıya qoyulan məqsədlərə yüksək səviyyədə nail olmağa stimul verir.

Paytaxtla yanaşı şəhərətrafı qəsəbələrimiz, bölgələrimiz inkişaf edir. İqtisadi və maliyyə imkanlarının artması Bakının və regionlarımızın simasının dəyişməsində, həyata keçirilən quruculuq-abadlıq işlərinin miqyasında bir daha özünü qabarıq şəkildə büruzə verir.

Ölkəmizin uğurlarını böyük heyranlıqla qarşılayan, hazırladıqları hesabatlarda bu nailiyyətləri şərtləndirən əsasları düzgün dəyərləndirən beynəlxalq maliyyə qurumlarının rəsmiləri tərəfindən də hər zaman bildirilir ki, yaxın 20 ildə Azərbaycan büdcəsinə yalnız neft-qaz layihələrindən 200-250 milyard dollar vəsait daxil olacaq. Bu da ölkənin inkişafı, əhalinin sosial müdafiəsinin daha da gücləndirilməsi üçün böyük əsasdır.

Dövlət başçısı İlham Əliyev bu uğurların ümumiləşdirilmiş ifadəsi olaraq bildirir: “1994-cü ildə Azərbaycanda Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə başlanmış işlər bu gün artıq qitə miqyası almışdır və söz yoxdur ki, gələcəkdə regionun geosiyasi konfiqurasiyasında, siyasi proseslərin və inteqrasiyanın inkişafında çox mühüm rol oynayacaqdır.” Beynəlxalq əhəmiyyətli layihələrin əsas iştirakçısı və təşəbbüsçüsü olan, təşəbbüsləri gerçəkləşdirən Azərbaycan bu gün dünya miqyasında iqtisadi cəhətdən ən sürətli inkişaf edən ölkə kimi mövqeyini möhkəmləndirir.

“İki sahil”in Analitik Qrupu

Səs.- 2011.- 14 sentyabr.- S.7.