Naxçıvan günü-gündən gözəlləşir və abadlaşır

Dövlət müstəqilliyinin bərpa edildiyi vaxtdan keçən dövr ərzində Azərbaycan Respublikasının iqtisadi-siyasi və sosial həyatında mühüm dəyişikliklər baş verməkdədir. Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi iqtisadi inkişaf strategiyasının ölkə Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən müvəffəqiyyətlə davam etdirilməsi nəticəsində qazanılmış uğurların miqyası və əhatə dairəsi xeyli genişlənibdir. Dövlət başçısının “Azərbaycan Respublikasında sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında” 24 noyabr 2003-cü il tarixdə imzaladığı Fərmanla müəyyən edilmiş sosial-iqtisadi inkişafın əsas istiqamətləri üzrə həyata keçirilən tədbirlər bu sahədə əldə edilmiş nailiyyətləri daha da möhkəmləndiribdir.

Digər tərəfdən, iqtisadiyyatın bütün sahələrində inkişafa istiqamətlənmiş tədbirlərin ayrı-ayrı dövlət proqramları, o cümlədən, 2004-2008-ci illəri əhatə edən 11 fevral 2004-cü il tarixli “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı” ümumiqtisadi inkişafın mərkəzlə yanaşı, regionlara doğru istiqamətlənməsində müstəsna əhəmiyyət kəsb edibdir. Qeyd olunan ümumi inkişaf fonunda Naxçıvan Muxtar Respublikasının iqtisadiyyatı və sosial həyatı özünəməxsusluğu ilə fərqlənir. İşğalçı Ermənistan Respublikasının Azərbaycan torpaqlarına hərbi təcavüzü nəticəsində ölkənin əsas hissəsindən ayrı düşərək iqtisadi və nəqliyyat əlaqələri baxımından blokada şəraitində yaşamağa məhkum olunmuş muxtar respublika mövcud çətinliklərə baxmayaraq, Azərbaycanda həyata keçirilən genişmiqyaslı quruculuq prosesində fəal iştirak edir.

Çoxsahəli strukturların inkişaf strategiyası

Azərbaycan Respublikasının iqtisadi-coğrafi regionlaşdırılmasında Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisi bütövlükdə ölkədaxili iqtisadi rayonlardan biri kimi qeyd olunubdur. Lakin o özünün çoxsahəli strukturu ilə fərqlənir. Bu, muxtar respublikanın Azərbaycan Respublikasının əsas ərazisindən təcrid edilmiş coğrafi məkanda yerləşməsi və bununla əlaqədar burada yerli tələbatı müvafiq istehsal sahələri yaratmaq hesabına təmin etmək zərurəti ilə izah olunur. Naxçıvan MR inkişafda olan çoxsahəli sənaye və aqrar-sənaye respublikasıdır. Sənayedə yerli kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı və faydalı qazıntı hasilatı xüsusi yer tutur. Muxtar respublikada elektronika, metal emalı, tikinti materialları və yüngül sənaye fəaliyyət göstərir. Kənd təsərrüfatı, əsasən, taxılçılıq, heyvandarlıq, tərəvəzçilik və bağçılıq sahəsində ixtisaslaşıbdır. Muxtar respublikada iqtisadi islahatlar ardıcıl həyata keçirilir, torpaq islahatı başa çatdırılıb, azad sahibkarlığın, xüsusi mülkiyyətin və kiçik biznesin inkişafı üçün geniş imkanlar yaradılıb. “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının (2004-2008-ci illər) təsdiq edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Fərmanının icrasını təmin etmək, Naxçıvan Muxtar Respublikasında təbii sərvətlərdən və yerli şəraitdən səmərəli istifadə etməklə kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalını artırmaq, emal sənayesinin, xidmət və digər infrastruktur obyektlərinin, turizmin inkişafını təmin etmək, məşğulluğun səviyyəsini yüksəltmək və əhalinin güzəranını daha da yaxşılaşdırmaq məqsədilə 9 iyun 2005-ci il tarixdə Naxçıvan MR Ali Məclisi Sədrinin Sərəncamı ilə “Naxçıvan Muxtar Respublikasının Regional İnkişaf Proqramı (2005-2008-ci illər)”, 2009-cu il aprelin 14-də “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”ı təsdiq edilibdir. Qeyd edək ki, ikinci Dövlət Proqramında Naxçıvan Muxtar Respublikasının da inkişafı ilə bağlı mühüm tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulubdur.

Sahibkarlıq sahəsində muxtar respublikada yeniliklər

Artıq muxtar respublikada iqtisadiyyatın formalaşmasında özəl sektor, xüsusilə də, kiçik və orta sahibkarlıq mühüm rol oynayır. Sahibkarlığın inkişafına əlverişli şəraitin yaradılması məqsədilə sahibkarlığın hüquqi bazası dünya təcrübəsinə uyğun olaraq təkmilləşdirilibdir. Sahibkarların hüquqlarının və qanuni mənafelərinin qorunmasına, dövlət orqanları ilə sahibkarlıq strukturları arasında şəffaf əlaqə mexanizminin qurulmasına, sahibkarlıq mühitinin sağlamlaşdırılmasına istiqamətləndirilmiş bir sıra fərman və sərəncamlar imzalanıbdır. “Sahibkarlığın inkişafına mane olan müdaxilələrin qarşısının alınması haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2002-ci il 28 sentyabr tarixli və müvafiq olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2002-ci il 30 sentyabr tarixli fərmanları muxtar respublikada sahibkarların hüquqlarının qorunması sahəsində xüsusi əhəmiyyətə malikdir. “Azərbaycan Respublikasının Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə” ölkə Prezidentinin 2002-ci il 27 avqust tarixli fərmanı və müvafiq olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin 3 dekabr 2002-ci il tarixli qərarı ilə sahibkarlara dövlət maliyyə köməyi inkişaf etdirilmiş, sahibkarların investisiya layihələrinin güzəştli şərtlərlə maliyyələşdirilməsi mexanizmləri təkmilləşdirilmişdir. Sahibkarlıq fəaliyyətini stimullaşdırmaq və mövcud maneələri aradan qaldırmaq məqsədilə dövlət başçısı İlham Əliyevin 2007-ci il 25 oktyabr tarixli Sərəncamına əsasən 2008-ci il yanvar ayının 1-dən etibarən sahibkarlıq subyektlərinin qeydə alınmasında “bir pəncərə” sisteminin tətbiq olunmasına başlanmışdır. Bu sistem qısa müddət ərzində öz bəhrəsini göstərmiş, təkcə 2009-cu il ərzində muxtar respublika üzrə 50 hüquqi və 1454 fiziki şəxs qeydiyyata alınıbdır.

Yeni müəssisələr və yeni texnologiyalar

Bütün bunlarla yanaşı, bu gün dövlət tərəfindən yaradılmış münbit şərait və bilavasitə rəqabət yönümlü məhsul istehsalını şərtləndirən yeni texnologiyanın tətbiqi muxtar respublikada geniş investisiya qoyuluşuna zəmin yaradıbdır. Sənaye məhsullarının ixracında emal sənayesi məhsullarının xüsusi çəkisinin artırılmasının stimullaşdırılması, yüksək əmək məhsuldarlığına malik müasir müəssisələr şəbəkəsinin yaradılması, mövcud sənaye müəssisələrinin yenidən qurulması, analoji xarici şirkətlərlə iqtisadi əlaqələrin yeni müstəvidə formalaşdırılması ilə bağlı əsaslı tədbirlər aparılmaqdadır. İlkin mərhələ üzrə bu sektorda özəlləşdirmə prosesinin intensivləşdirilməsi və satış bazarı olan, yenidən qurulması iqtisadi cəhətdən məqsədəuyğun sayılan sənaye müəssisələrinin fəaliyyətinin bərpası nəticəsində nəzərə çarpacaq irəliləyişlər əldə olunmuşdur. Artıq Naxçıvan Muxtar Respublikası sənaye məhsulu istehsalının artım tempinə görə, sənayenin ümumi məhsulunun tərkibində qeyri-dövlət sektorunun xüsusi çəkisinə və hazır məhsul qalığının minimum həddə olmasına görə Azərbaycan Respublikasının 10 iqtisadi rayonu arasında ilk yerdədir.

RƏFİQƏ HÜSEYNOVA

Səs.- 2011.- 7 sentyabr.- S. 3.