“XOCALI SOYQIRIMINI TANIDAQ”

“Səs” qəzeti ölkəmizin həyatında mühüm əhəmiyyət kəsb edən, günün aktual və prioritet mövzuları ətrafında silsilə dəyirmi masalar təşkil edir. Dünən təşkil olunan dəyirmi masanın mövzusu Azərbaycan xalqının ən böyük faciələrindən biri olan Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümünə həsr olunub. Dəyirmi masada Yeni Azərbaycan Partiyası İdarə Heyətinin üzvü, YAP Səbail rayon təşkilatının sədri Zahid Qaralov, Milli Məclisin deputatı Musa Quliyev, Milli Məclisin deputatı Sahibə Qafarova, YAP Siyasi Şurasının üzvü, “İki sahil” qəzetinin baş redaktoru Vüqar Rəhimzadə, “Yeni Azərbaycan” qəzetini baş redaktoru Hikmət Babaoğlu, YAP Xocalı rayon təşkilatının sədri Vahid Əliyev, politoloq Cümşüd Nuriyev, Beynəlxalq Diaspor Mərkəzinin əməkdaşı Samir Adıgözəlov, YAP Gənclər Birliyinin sədr müavini Samirə Quliyeva, YAP Gənclər Birliyinin sədr müavini Aytac Əliyeva, YAP Gənclər Birliyi İdarə Heyətinin üzvləri Bəxtiyar Nəbiyev, Mehman İsmayılov, YAP Sabunçu rayon gənclər birliyinin üzvü Rəşad Abbasəliyev, YAP Suraxanı rayon gənclər birliyinin sədri Zəkiyyə Musayeva və başqa tanınmış ziyalılar, ictimaiyyət nümayəndələri, siyasi partiya və QHT təmsilçiləri, Xocalı soyqırımının şahidləri iştirak edirdilər.

Dəyirmi masada giriş sözü ilə çıxış edən “Səs” qəzetinin baş redaktoru Bəhruz Quliyev bildirdi ki, bugünkü tədbir Yeni Azərbaycan Partiyası Gənclər Birliyi və “Səs” qəzetinin birgə təşkilatçılığı ilə Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümünə həsr olunub. Tədbiri keçirməkdə məqsəd Xocalı soyqırımını xatırlayıb, bunun acı nəticələrini gələcək nəsillərə ötürməkdir. Beynəlxalq ictimaiyyətə, dünya xalqlarına Xocalı soyqırımını və həmin gün baş verən hadisələri çatdırmağın hər birimizin borcu olduğunu vurğulayan B.Quliyev tədbirdə “Səs” qəzeti tərəfindən hazırlamış filmin nümayiş etdiriləcəyini bildirdi. Filmin dünyanın bir çox dillərinə tərcümə olunacağını diqqətə çatdırdı. O, vurğuladı ki, bu film Xocalı soyqırımını tam şəkildə əks etdirməsə də, bizi orada baş verən müəyyən məqamlarla tanış edir: “Bu dəhşətli faciəyə diqqət etdikdən sonra insanın qəlbində intiqam hissi oyanır. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə ermənilər tərəfindən Xocalıda insanlığa və bəşəriyyətə qarşı soyqırımı həyata keçirilib. Erməni hərbi birləşmələri Xankəndində dislokasiya olunmuş SSRİ-nin 366-cı motoatıcı alayının ağır hərbi texnikasının dəstəyilə Xocalıya hücuma keçib. Beləliklə, erməni hərbi birləşmələri 366-cı alayın köməyilə dinc əhaliyə xüsusi qəddarlıqla divan tutub. XX əsrin genosidlər və soyqırımlar siyahısına Xocalı soyqırımı da daxil olub”.

Baş redaktor bu gün Ermənistanda hakimiyyətdə olan əli qana batmış cəlladların və bu cinayətdə günahı olan şəxslərin qanun qarşısında cavab verəcəklərini dilə gətirdi. Sonra filmin təqdimatı keçirildi. Film sona yetdikdən sonra tədbir iştirakçıları tərəfindən Xocalı soyqırımında şəhid olanların xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olundu.

Sonra baş redaktor o dövrün qanlı olayları və Xocalı soyqırımı ilə bağlı dəyirmi masa iştirakçıları arasında müzakirələr aparılmasının vacibliyini vurğuladı.

BU GÜN HƏR BİRİMİZ ALİ BAŞ KOMANDANIN MÜSƏLLƏH ƏSGƏRİYİK VƏ ƏMRİNİ GÖZLƏYİRİK

Musa Quliyev:

- Doğrudan da, Xocalı faciəsi analoqu olmayan ümumbəşəri bir faciədir. Nə qədər ki, ermənilər tərəfindən bu soyqırımı hadisəsini törədənlər cəzalarına çatmayıblar, bundan sonra da bu cür yenə də belə hadisələr törədiləcəkdir. Bu gün Xocalını xatırlamaq vacibdir. Amma daha çox Xocalı soyqırımının qisasını almaq haqqında düşünmək lazımdır. Beynəlxalq təşkilatlara yüksək bir şəkildə bu hadisələri çatdırmaq, bu soyqırımı təbliğ etmək hər birimizin vətəndaşlıq borcudur. Bir həqiqəti etiraf etmək lazımdır ki, əgər biz işin həlli məsələsini yerinə yetirmək istəyiriksə, nə beynəlxalq təşkilatlardan, nə beynəlxalq məhkəmələrdən, nə də HAAQA tirbunalından imdad ummamalıyıq. Bəlkə də bu və ya digər təşkilatlar Xocalı soyqırımından xəbərdardırlar. Bu gün biz öz faciəmizlə üz-üzə qalıb intiqam almaq üçün iradəmizi, gücümüzü ortaya qoymalıyıq. Azərbaycan dövlətinin bu istiqamətdə görəcəyi işlər üzərində düşünməliyik. Nə qədər ki, biz diplomatiyada cənab Prezident İlham Əliyevin elan etdiyi hüquq taktikasını keçməmişdik, bütün platformalarda uduzurduq və yaxud bərabər qalırdıq. Bu gün məlumdur ki, dünya ölkələrində Xocalı soyqırımı ilə bağlı erməni diasporası tədbir təşkil etməmişdən əvvəl, azərbaycanlılar bunu həyata keçirirlər. Havadarları olan ölkələrdə - Fransada, Rusiyada, Amerikada artıq Azərbaycan diasporu ardıcıl olaraq tədbirlər təşkil edir. Biz onları qabaqlamaqla dünya ictimaiyyətinə haqq sözümüzü çatdırırıq. Bu da Azərbaycanın hücum diplomatiyasının məntiqi nəticəsidir. Bu gün dövlətin də, millətin də, gənclərin də səyləri ermənilərdən bu qisası almağa köklənib. Bu gün hər birimiz Ali Baş Komandanın müsəlləh əsgəriyik və əmrini gözləyirik. Qərar qəbul olunduqdan sonra, əminəm ki, xalqımıza qarşı törədilmiş bu cür cinayətlərdən onları çəkindirəcəyik.

XOCALI SOYQIRIMI, ÜMUMİYYƏTLƏ, BƏŞƏRİYYƏTƏ QARŞI YÖNƏLMİŞ BİR QƏTLİAMDIR

Vüqar Rəhimzadə:

- Ermənilər Xocalıda törətmiş olduqları vəhşilikləri Avropanın ən nüfuzlu tribunalarından belə səsləndirdilər. Avropanın ən nüfuzlu KİV-lərində, BMT-də həmin bu cinayətkarlar öz dilləri ilə etmiş olduqları qəddarlıqları dünya ictimaiyyətinə çatdırırdılar. Sanksiyalar Ermənistana qarşı deyil, Azərbaycana qarşı yönəldildi. Torpağı işğal olunan da, qırılan da biz olduq. Xocalı soyqırımı, ümumiyyətlə, bəşəriyyətə qarşı yönəlmiş bir qətliamdır. Xocalıda baş verən tarixi cinayətlər bir gün istənilən Avropa ölkəsinin və xalqının da başına gətirilə bilər. Bu gün Ermənistan rəhbərliyində təmsil olunanların böyük əksəriyyətinin əlləri Azərbaycan xalqının qanına batıb. Vaxt gələcək haqq-ədalət öz yerini tapacaq.

Azərbaycan dövlətinin həyata keçirdiyi ardıcıl, prinsipial və qətiyyətli siyasi xətti, konstruktiv mövqeyi mövcud problemin sülh və danışıqlar yolu ilə həlli istiqamətinə yönəlib. Bu məqsədlə ardıcıl işlər görülməkdədir.

HİKMƏT BABAOĞLU:

- Ermənilərin Azərbaycanın tarixi ərazilərinə qarşı olan təcavüzü tarixi ərazilərimizin müəyyən hissəsinin işğalı ilə nəticələndi. Ermənilər “böyük Ermənistan” xülyası ilə Azərbaycanın tarixi əraziləri hesabına yaratmış olduqları dövlətlərinin coğrafiyasını növbəti dəfə bizim tarixi torpaqlarımızı işğal etməklə genişləndirmək niyyətində olublar. Elə Xocalıda ondan əvvəl və ondan sonra həyata keçirilən qətliamlar erməni xislətinin açıq ifadəsi idi. Çünki zaman yetişəcək ki, Azərbaycan öz tarixi ərazilərini əldə edəcək. Buna istənilən erməniyə istənilən formada arxa durub, öz maraqlarını reallaşdırmaq niyyətində olan qüvvələr əmin olmalıdır. Azərbaycan xalqı öz dövlətinin gücünə və qüdrətinə arxalanaraq, Ali Baş Komandanın əmri ilə itirilmiş torpaqları erməni işğalçılarından geri qaytarmağa hər an hazırdır.

Qaçqına çevrilmiş və Azərbaycanın rayonlarında müvəqqəti sığınacaq tapan Xocalı sakinləri Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həllini, Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzünə son qoyulmasını, respublikamızın ərazi bütövlüyünün bərpa olunmasını səbirsizliklə gözləyir, dövlətləri və beynəlxalq təşkilatları haqq və ədaləti qorumağa çağırırlar. Xocalı faciəsi haqqında həqiqətin, bu barədə obyektiv informasiyanın dünya ictimaiyyətinə çatdırılması və təqsirkarların məsuliyyətə cəlb edilməsi ilə bağlı bir sıra tədbirlər görülür. Xocalı faciəsi və törədilən cinayət davamlı olaraq dünya ictimaiyyətinə çatdırılır. Heydər Əliyev Fondunun Rusiyadakı nümayəndəliyi, Ümumrusiya Azərbaycanlılar Konqresi, Rusiya Azərbaycanlı Gənclər Təşkilatı İslam Konfransı Təşkilatının Gənclər Forumu ilə birlikdə “Xocalıya ədalət” beynəlxalq informasiya kampaniyası çərçivəsində ermənilərin Azərbaycanın Xocalı şəhərində törətdikləri faciənin ildönümünə həsr edilmiş silsilə tədbirlər keçirilir. “Xocalıya ədalət” beynəlxalq kampaniyasının məqsədi təkcə Xocalı soyqırımının deyil, başqa etnik təmizləmələrin də qurbanları üçün ədalətə nail olmaqdır.

Heydər Əliyev Fondu tərəfindən dünyanın, demək olar ki, bütün ölkələrində Xocalı faciəsinə həsr edilmiş tədbirlər keçirir. Fond konfranslar, xatirə gecələri təşkil edir, kitablar, bukletlər dərc edir, DVD-disklər buraxır, filmlər çəkir. Avropa Birliyinin üzvü olan dövlətlərin, demək olar ki, hamısında, MDB, Asiya, Cənubi və Şimali Amerika ölkələrində konfranslar, seminarlar keçirilir. Bununla bərabər, kampaniyanın dövlət və hökumət başçılarına, ATƏT-in Minsk Qrupuna, AŞPA-ya, BMT Baş Katibliyinə, dünya parlamentlərinə və beynəlxalq təşkilatlara ünvanlanmış, bu faciəni soyqırımı aktı və insanlığa qarşı cinayət kimi tanımaq tələbi irəli sürülən müraciətləri yayılır.

XOCALI SOYQIRIMI BÜTÜN BEYNƏLXALQ KONVENSİYALARA ZİDDİR

Cümşüd Nuriyev:

- Xocalıda baş verən hadisə heç zaman faciə kimi qiymətləndirilə bilməz. Faciə məfhumunun siyasi və hüququ yükü çox azdır. Bu, bütövlükdə, soyqırımı aktıdır. Bir sıra konvensiyaları diqqətə çəkmək istəyirəm. Bu, təkcə Cenevrə Konvensiyası ilə əhatələnmir. Birincisi, BMT nizamnaməsinə, ikincisi, insan hüquq və azadlıqları haqqında 1948-ci il Konvensiyasına, üçüncüsü, 26 sentyabr 1948-ci ildə qəbul olunmuş genosid cinayət və ona qarşı mübarizə tədbirləri haqqında Konvensiyasına, dördüncü mülki və siyasi hüquqların pozulması haqqında beynəlxalq Konvensiyaya, beşincisi, müharibə şəraitində dinc əhalinin qorunması ilə bağlı təcavüzə məruz qalmaması ilə bağlı 1968-ci il Konvensiyasına, altıncısı, 1994-cü il Ruanda Konvensiyasının birinci maddəsinə, yeddincisi, Azərbaycan Cinayət Məcəlləsinin 103-cü maddəsinə bu soyqırımı aktı ziddir. İlk dəfə genosid termini 1943-cü ildə leksikona daxil olub. Onun hüquqi yükü ondan ibarətdir ki, dininə, dilinə, irqinə, mənşəyinə görə insan və yaxud da insan qrupu təkcə öldürülməyə yox, eyni zamanda, ərazini tərk etməyə, mülkünün əlindən alınmasına yönəlib. Sadaladığım konvensiyaların maddələrinə görə, terror törədən təşkilatlar terror təşkilatları kimi tanınmalıdır. Amerika 103 terror təşkilatı tanıyır ki, onun 4-ü erməni təşkilatıdır. Rusiya isə 104 terror təşkilatı tanıyır. Dörd erməni terror təşkilatı bu hadisədə bilavasitə iştirakçıdır və Azərbaycan Milli Məclisində məsələ qaldırılmalıdır. Xocalı soyqırımının siyasi və hüquqi yükü ağırdır. Faciə məişət müstəvisində baş verən cinayət sayılmalıdır. Xocalı qətliamının soyqırımı aktı olmasının bir mühüm faktoru ondan ibarətdir ki, ölənlər sırasında bir nəfər də olsun hərbçi yoxdur. Cəmi 27 polis öldürülüb. Polis insanların hüquqi və azadlığını qorumaq vəzifəsini daşıdığından, onlar hərbçi hesab olunmur. Bütün bu və digər əsaslara nəzər saldıqda, görürük ki, artıq Xocalı qırğınını soyqırımı kimi tanıtmağa ehtiyac yoxdur.

Samir Adıgözəlov:

- Bu gün Beynəlxalq Dispor Mərkəzini narahat edən Sankt-Peterburqda Milli-Mədəni Muxtariyyət təşkilatı tərəfindən fevralın 27-də konsert təşkil olunmasıdır. Bunula bağlı bizim təşkilat millət vəkillərinə müraciət ünvanlayıb. Eyni zamanda, tədbirlər təşkil etmişik. Rusiyadakı Azərbaycan səfirliyinə, Sankt-Peterburqdakı Azərbaycan Baş Konsulluğuna məktublar ünvanlamışıq. Mədəniyyət Nazirliyinə də bu konsertin qarşısının alınması üçün məktub göndərilib. Çox təəssüflər olunsun ki, bu qədər fəaliyyətin, ardıcıl olaraq aparılan işlərin qarşısında bizim bir qrup özünü “sənətçi” hesab edən insanlar Sankt-Peterburqda konsert təşkil etmək qərarına gəliblər. Bu addım bizim şəhidlərimizin ruhuna hörmətsizlikdir. Amma artıq Sankt-Peterburqdakı Konsulluqdan bizə məktub gəlib ki, təşkilata konsertin vaxtının dəyişdirilməsi ilə bağlı müraciət olunub. Amma göstərilən bu cəhdlərə baxmayaraq, Milli-Mədəni Muxtariyyət Təşkilatı bu məsələdə mövqeyini dəyişmir. Həmin müğənnilər də israrlı olaraq tədbirdə çıxış etmək niyyətindədirlər. Cənab Prezidentin Sərəncamına əsasən fevralın son gününə qədər tədbirlərin keçirilməsi nəzərdə tutulub. Dünyanın bir sıra ölkələrində, eləcə də, Sankt-Peterburqda da Xocalı ilə bağlı tədbirlərin keçirilməsi planlaşdırılıb. Bu məqamda belə bir konsertin təşkili qəbulolunmazdır.

(Ardı var)

Zümrüd BAYRAMOVA,

NƏZAKƏT ƏLƏDDİNQIZI

Səs.- 2012.- 23 fevral.- S.8-9.