XOCALI SOYQIRIMINI TANIDAQ”

“Səs” qəzeti ölkəmizin həyatında mühüm əhəmiyyət kəsb edən, günün aktual və prioritet mövzuları ətrafında silsilə dəyirmi masalar təşkil edir. Dünən təşkil olunan dəyirmi masanın mövzusu Azərbaycan xalqının ən böyük faciələrindən biri olan Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümünə həsr olunub. Dəyirmi masada Yeni Azərbaycan Partiyası İdarə Heyətinin üzvü, YAP Səbail rayon təşkilatının sədri Zahid Qaralov, Milli Məclisin deputatı Musa Quliyev, Milli Məclisin deputatı Sahibə Qafarova, YAP Siyasi Şurasının üzvü, “İki sahil” qəzetinin baş redaktoru Vüqar Rəhimzadə, “Yeni Azərbaycan” qəzetinin baş redaktoru Hikmət Babaoğlu, YAP Xocalı rayon təşkilatının sədri Vahid Əliyev, politoloq Cümşüd Nuriyev, Beynəlxalq Diaspor Mərkəzinin əməkdaşı Samir Adıgözəlov, YAP Gənclər Birliyinin sədr müavini Samirə Quliyeva, YAP Gənclər Birliyinin sədr müavini Aytac Əliyeva, YAP Gənclər Birliyinin İdarə Heyətini üzvləri Bəxtiyar Nəbiyev, Mehman İsmayılov, YAP Sabunçu rayon gənclər birliyinin üzvü Rəşad Abbasəliyev, YAP Suraxanı rayon gənclər birliyinin sədri Zəkiyyə Musayeva və başqa tanınmış ziyalılar, ictimaiyyət nümayəndələri, siyasi partiya və QHT təmsilçiləri, Xocalı soyqırımının şahidləri iştirak edirdilər.

Dəyirmi masada giriş sözü ilə çıxış edən “Səs” qəzetinin baş redaktoru Bəhruz Quliyev bildirdi ki, bugünkü tədbir Yeni Azərbaycan Partiyası Gənclər Birliyi və “Səs” qəzetinin birgə təşkilatçılığı ilə Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümünə həsr olunub. Tədbiri keçirməkdə məqsəd Xocalı soyqırımını xatırlayıb, bunun acı nəticələrini gələcək nəsillərə ötürməkdir. Beynəlxalq ictimaiyyətə, dünya xalqlarına Xocalı soyqırımını və həmin gün baş verən hadisələri çatdırmağın hər birimizin borcu olduğunu vurğulayan B.Quliyev tədbirdə “Səs” qəzeti tərəfindən hazırlamış filmin nümayiş etdiriləcəyini bildirdi. Filmin dünyanın bir çox dillərinə tərcümə olunacağını diqqətə çatdırdı. O, vurğuladı ki, bu film Xocalı soyqırımını tam şəkildə əks etdirməsə də, bizi orada baş verən müəyyən məqamlarla tanış edir: “Bu dəhşətli faciəyə diqqət etdikdən sonra insanın qəlbində intiqam hissi oyanır. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-sına keçən gecə ermənilər tərəfindən Xocalıda insanlığa və bəşəriyyətə qarşı soyqırımı həyata keçirilib. Erməni hərbi birləşmələri Xankəndində dislokasiya olunmuş SSRİ-nin 366-cı motoatıcı alayının ağır hərbi texnikasının dəstəyilə Xocalıya hücuma keçib. Beləliklə, erməni hərbi birləşmələri 366-cı alayın köməyilə dinc əhaliyə xüsusi qəddarlıqla divan tutub. XX əsrin genosidlər və soyqırımlar siyahısına Xocalı soyqırımı da daxil oldu”.

Baş redaktor bu gün Ermənistanda hakimiyyətdə olan əli qana batmış cəlladların və bu cinayətdə günahı olan şəxslərin qanun qarşısında cavab verəcəklərini dilə gətirdi. Sonra filmin təqdimatı keçirildi. Film sona yetdikdən sonra tədbir iştirakçıları tərəfindən Xocalı soyqırımında şəhid olanların ruhu bir dəqiqəlik sükutla yad olundu.

Sonra baş redaktor o dövrün qanlı olayları və Xocalı soyqırımı ilə bağlı dəyirmi masa iştirakçıları arasında müzakirələr aparılmasının vacibliyini vurğuladı.

Vahid Əliyev:

- Ümummilli Lider Heydər Əliyev el-obasından qaçqın düşmüş, köçkün olan insanlara hər zaman qayğı ilə yanaşırdı. Onların güzəranının, rifahının yaxşılaşdırılması istiqamətində əhəmiyyətli addımlar atdı. Bununla yanaşı, tarixi hadisələrin üzə çıxarılması önəmli məsələlərdən biri olduğundan Heydər Əliyev bir sıra Sərəncam və Fərmanlar imzaladı.

Bu gün Azərbaycan vətəndaşı yaşadığı tarixdən ibrət dərsi alır və geniş bir şəkildə təbliğat işləri aparılır. Bu, hadisə zamanı qətlə yetirilənlərin sayıdır. Amma bu hadisəni yaşayıb və bunun zərbəsindən dünyasını dəyişən yüzlərlə vətəndaşlarımız da var.

Xocalı soyqırımının dünya ictimaiyyətinə çatdırılması məsələsi ilə bağlı müxtəlif illərdə dünyanın bir sıra ölkələrində keçirilən tədbirlərdə mən iştirak etmişəm. Bu günlərdə bu soyqırımı ilə bağlı tədbirdə iştirak etmək üçün Çexiyaya səfər edəcəyəm. Həmin ölkədə Liditsa adlı bir şəhər var. Bir dəfə bu şəhərdə artıq olmuşam. Şəhərin taleyi Xocalıya bənzəyir. Amma etiraf edim ki, tədbirə gələn həmin şəhərin sakinləri, yalnız tədbir xatirinə buraya üz tutmuşdular. Bunu onların simalarından hiss etmək mümkün idi. Amma bizim çıxışımız, apardığımız fotoşəkillər və faktlar əsasında söylədiyimiz ifadələr şəhər sakinlərinin göz yaşlarına səbəb oldu. Xocalı soyqırımının nəticələrinə tab gətirə bilmədilər. Onlar “əsil müsibəti siz yaşamısınız”, - deyərək salonu tərk edirdilər. Liditsa şəhərinin başına gələn faciə qətliam olub. Belə ki, əhalinin yalnız güllə yağışına tutublar. Azərbaycanlıların başına gələn faciə isə misli görünməmiş bir soyqırımı aktıdır. Biz 2011-ci ildə Liditsa ilə əməkdaşlıq haqqında memorandum imzalamışıq. İndi isə bu şəhərə getməkdə məqsədim buna oxşar - belə hadisələr yaşayan şəhərlər haqqında məlumat toplayıb, əməkdaşlığın qurulmasına nail olmaqdır. Liditsa, eləcə də, digər şəhərlərin küçələrinə Xocalı lövhələri assaq və Xocalı abidəsini ucaltsaq, hər gün bu məkanları ziyarət edən insanlar Azərbaycanın Xocalı şəhərində baş verən hadisənin təfərrüatından məlumat ala bilərlər. Bütün bu və digər addımları atmaqda məqsəd yalnız və yalnız dünya ictimaiyyətinə Azərbaycan soyqırımının dəhşətlərini və erməni işğalçılarının dinc əhalinin başına gətirdikləri hadisələri təqdim etməkdir.

Sahibə Qafarova:

- Bu gün Xocalı soyqırımı haqqında həqiqətləri dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq üçün hər birimiz səy göstərməliyik. Gənclərimiz bu işdə daha fəal olmalıdırlar. Hazırkı dövrün informasiya-kommunikasiya texnologiyaları əsri olduğunu nəzərə alıb, bütün imkanlardan istifadə edərək, təbliğatımızı yüksək səviyyədə qura bilərik. Azərbaycan Parlamentinin nümayəndələri olaraq, bizlər bu istiqamətdə hələ bundan sonra da çox işlər görməliyik. Onu da qeyd edim ki, il boyu həm Xocalı soyqırımı, həm də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli formada həlli ilə bağlı beynəlxalq təşkilatlarla, dünyanın nüfuzlu dövlətləri ilə əhəmiyyətli işlər aparılır. Məhz bunun nəticəsi olaraq dünyada nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlara Xocalı faciəsi, Xocalı soyqırımı, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı münasibət bildirilib. Eyni zamanda, Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş 20 faiz ərazilərinin işğal edilməsini və işğalçılıq siyasətinin pislənilməsi ilə bağlı qərarlar və qətnamələr də çıxarılır. BMT-də qəbul edilmiş qətnamə, ATƏT Parlament Assambleyasının çıxarmış olduğu qərar və s. görülən işlərin məntiqidir. Bütün bunlar, təbii ki, dövlətimizin rəhbərinin möhtərəm cənab Prezident İlham Əliyevin apardığı siyasətin nəticəsi kimi parlamentdə də bu istiqamətdə zəruri işlər görülür. Amma bu istiqamətdə bizlər hələ də öz üzərimizə düşən vəzifələri daha da artırmalı, səylərimizi daha da gücləndirməliyik.

Zahid Qaralov:

- Mən deyərdim ki, əsas olaraq Azərbaycanda baş verən soyqırımı Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Moskvada işdən azad olunması günündən başlanılıb. Həmin illərdə mən təhsil nazirinin müavini vəzifəsində işləyirdim. Bütün proseslərdən xəbərdar idim.

Bu gün biz qarşımıza bir nömrəli məqsəd olaraq faciənin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasını qoymamalıyıq. Bu, bir o qədər də böyük bir problem deyil. Əsas problem başqadır. Soyqırımı məsələsinin bir neçə tərəfi var. Tarixi tərəfi var ki, bununla tarixçilərimiz məşğul olmalıdır, ikinci tərəfdən, bunun siyasi tərəfi var. Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev buna siyasi qiymət verdi. Üçüncü tərəfi isə hüquqi məsələdir. Bütün bunlarla yanaşı, mənəvi tərəfini də qeyd etməliyik. Bütün bu sadaladığım amillərin hər biri üzərində ciddi iş aparılmalıdır. Əsas olaraq cinayətin törədilməsinin səbəbkarının kimliyini hallandırmalıyıq. Bu sırada Mixail Qorbaçov başda olmaqla, Qorbaçov fondu, ikincisi, Qarabağda olan sovet rus ordusunun rəhbəri, üçüncüsü, Ermənistanda olan son iki prezidentin adları var. Aqabekyanın da adı qeyd edilməlidir. Nəhayət, onu da bildirim ki, 4 ay müddətində mühasirədə olan Xocalıya Azərbaycanın birinci şəxsləri reaksiya vermədilər. Bu və ya digər faktların hüquqşünaslar tərəfindən açılıb ortaya qoyulması mütləqdir. Bu işdə əli olan hər bir şəxs cəzalandırılmalıdır. Baltikyanı ölkələrdə hücum zamanı cəmi 9 nəfər öldürülmüşdü. Onlar bu saat özləri Mixail Qorbaçovu mühakimə edirlər. Biz də, ilk olaraq, adlarını sadaladığımız insanları çağırıb, mühakimə etməliyik. Əgər sıradan çıxanlar varsa, ölümündən sonra onlara cəza hökmü verilməlidir. İkinci Dünya müharibəsi başlayandan bu günə kimi, aradan 70 il keçməsinə baxmayaraq, hələ də bu araşdırmalar davam edir. Mən təklif edirəm ki, hazır olan materiallar əsasında bu iş gündəmə gətirilsin. Bu məhkəmə ölkəmizdə başlamalı və nəticələri isə dünya ictimaiyyətinə çatdırılmalıdır. İstərdim ki, bunun hüquqi müstəvisi bir qədər genişləndirilsin. Bəli, mən bilirəm ki, həmin hadisələr baş verən zaman bizim ordumuz yox idi, mütəşəkkillik olmadığı halda, saxta ifadələr yayımlanırdı. O dövrdə Xocalı-Laçın hadisələri baş verəndə dövlətin televiziya, radio və qəzetlərində səhv informasiyalar verilirdi. Onlar haqqında da ölçü götürülməlidir. Səhv informasiyanın nəticəsidir ki, bu cür dolaşıqlıqlar yaradılır.

Bəhruz Quliyev:

- Xocalı soyqırımı elə bir dəhşətli hadisədir ki, bir dəyirmi masada bunu əhatə etmək qeyri-mümkündür. Bununla bağlı əlimizdə kifayət qədər faktlar, dəlillər var və sənədlər ətrafında fikirlərimizi geniş bir şəkildə əsaslandırırıq. Nə qədər tədbirlər keçirilsə də, filmlər çəkilsə də, kitablar yazılsa da yenə də, biz Xocalı soyqırımını təfsilatı ilə təqdim edə bilmərik. Xocalı soyqırımının təbliğatına hər zaman ehtiyac var. Bir daha burada iştirak edən hər kəsə, təşəkkür edirik, eyni zamanda, Yeni Azərbaycan Partiyasının Gənclər Birliyinə minnətdarlıq edirik ki, belə bir tədbiri “Səs” qəzeti ilə birgə keçirməyə razılıq verdi. Sözsüz ki, təkcə Yeni Azərbaycan Partiyası Gənclər Birliyinin deyil, bütün Azərbaycan gənclərinin borcudur ki, Xocalı soyqırımını təbliğ edib, həm Azərbaycan ictimaiyyətinə, həm də dünya ictimaiyyətinə çatdırsınlar.

ZÜMRÜD BAYRAMOVA,

NƏZAKƏT ƏLƏDDİNQIZI

Səs.- 2012.- 25 fevral.- S.9.