Azərbaycan tezliklə dünyanın aparıcı turizm ölkələrindən birinə çevriləcək

Dünyanın ən qədim yaşayış məskənlərindən olan Azərbaycanda bəşəriyyətin bütün dövrlərində insan həyatı mövcud olmuşdur. Bu həqiqəti ölkə ərazisində aparılan arxeoloji tədqiqatlar artıq sübut etmişdir. Bugünkü bəşər mədəniyyətinin yaranması, tərəqqisi, inkişafı, çiçəklənməsində Azərbaycanın öz yeri, öz töhfəsi, öz payı vardır.

Azərbaycan ərazisində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmış maddi-mədəniyyət nümunələri göstərir ki, əcdadlarımız hələ eramızdan əvvəl ikinci minillikdə tuncdan zərif formalı qablar, kəsici alətlər, kəmərlər, müxtəlif zinət əşyaları düzəldərək onlardan məişətdə istifadə etmişlər. Xalq yaradıcılığının tarixi və xüsusiyyətləri özünü dövrünün məişət əşyalarında, geyimlərində əks etdirir. Ölkəmizin ərazisində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tarixi eramızdan əvvəl üçüncü minilliyə gedib çıxan tunc dövrünün əvvəllərinə aid tuncdan düzəldilmiş iynə, biz və s. məişət əşyaları tapılmışdır. Deməli, hələ o vaxtlarda Azərbaycanın qədim sakinləri özlərinə paltar və ayaqqabı tikməyi bacarmışlar.

Qədim daş kitabələr, əlyazmalar, əsrlərin dərinliklərindən yadigar qalmış xalça naxışları, qədim tikililərin, memarlıq nümunələrinin üzərindəki milli ornamentlər tədqiqatçılar üçün tarixi mənbələrdir. Xalqımızın istedadı, bacarığı, qəhrəmanlıq nümunələri, yaradıcılıq qüdrəti “Kitabi-Dədə Qorqud”, “Oğuznamə”, “Koroğlu” və digər ədəbi abidələrimizdə təcəssümünü tapmışdır. Rəvayətə görə, Zərdüşt bu torpaqda dünyaya göz açmışdır.

Azərbaycan xalqı dünyaya böyük tarixi şəxsiyyətlər, filosoflar, mütəfəkkirlər bəxş etmişdir. Azərbaycan ustalarının metal, keramika, ipək və ağacdan yaratdıqları dekorativ sənət nümunələri, milli mənliyimizi əks etdirən xalçalarımız dünyanın bir çox muzeylərinin ən qiymətli eksponatlarındandır. Təkrarsız təbiəti, çoxəsrlik mədəniyyəti, qədim tarixi, müxtəlif mədəniyyətlərə və sivilizasiyalara məxsus elementləri özündə birləşdirən adət və ənənələri olan Azərbaycan torpağı və xalqımız ta qədimdən əcnəbilərin marağına səbəb olmuşdur. Dünyanın ən məşhur səyyahları, dövrünün adlı-sanlı tacirləri Azərbaycanda olmuş, bu əsrarəngiz diyarın şöhrətini öz məmləkətlərində yaymışlar. Ulularımızdan dilimizdə yadigar qalmış “həm ziyarət, həm ticarət” ifadəsi o dövrün tacirlərinin ölkəmizə gələn ilk turistlər olduğunu düşünməyə əsas verir.

Azərbaycanın paytaxtı Bakının mərkəzindəki 22 hektarlıq sahəni əhatə edən İçərişəhərdə müxtəlif dövrlərdə inşa edilmiş 50-dən çox tarixi və memarlıq abidəsi vardır. Bu günədək qorunub saxlanan abidələrə XV əsrdə tikilmiş Şirvanşahlar Sarayını, Azərbaycan memarlığının nadir abidəsi olan Qız qalasını, Sınıq qalanı misal göstərmək olar. Bakının 30 kilometrliyində yerləşən “Atəşgah”, Azərbaycanın paytaxtından 70 kilometr aralıda qərar tutan ən qədim və ən zəngin abidələrindən biri, dünyada qayaüstü təsvirləri ilə tanınan Qobustan xalqımızın ulu keçmişinin şahidləridir.

Həyat tərzi, məişəti, gündəlik güzəranı ilə bağlı olan xalq sənəti Azərbaycan əhalisinin yaradıcılığında mühüm yerlərdən birini tutur. Xalqımız həyat təminatı üçün ta qədimdən müxtəlif peşələrə yiyələnmişdir. Bəzilərinin bu günümüzədək davam etdiyi həmin sənət növlərindən, xalqın geyimindən tutmuş, təsərrüfat həyatında, məişətində də istifadə olunmuş, getdikcə təkmilləşdirilmiş və bu gün də tarixi baxımdan dünyanın digər xalqlarının da böyük marağına səbəb olmaqdadır. İndi dünyanın ən zəngin muzeylərində Azərbaycan xalq sənətkarlığının bir çox gözəl nümunələri qorunub saxlanılmaqdadır. Londonun Viktoriya və Albert, Parisin Luvr, Vaşinqtonun Metropoliten, Romanın, İstanbulun, Tehranın, Qahirənin zəngin muzey eksponatları içərisində xalqımızın sənət nümunələrinə rast gəlinir.

Azərbaycanı tarixi abidələr diyarı da adlandırmaq olar. Tərtər çayı üzərindəki VII-IX əsrlərə aid qədim körpü, Şəki xanlarının sarayı, 1322-ci ildə inşa olunmuş Bərdə türbəsi, 1186-cı ildə tikilmiş Möminə Xatun türbəsi, Şuşa məscidi, 1078-1079-cu illərə aid edilən Sınıq qala minarəsi və başqa abidələr xalqımızın böyük mədəniyyətə malik olmasından xəbər verir.

Şərqlə Qərbin qovuşuğunda yerləşən Azərbaycanın əhalisi hər iki sivilizasiyanın mədəniyyətlərini özündə birləşdirmiş, bənzərsiz milli mədəniyyət yaratmışdır. Azərbaycana yolu düşən qonaqlar, xarici ölkə vətəndaşları, turistlər burada Qərblə Şərqin necə çulğaşdığından vəcdə gəlirlər. Qədim abidələrlə yeni müasir tikililərin necə vəhdət təşkil etdiyini ölkəmizə gələn turistlər heyranlıqla seyr edirlər. Paytaxtımızda son illər inşa olunmuş hündürmərtəbəli yaşayış binalarının, Heydər Əliyev Fondunun, Mərkəzi Bankın, yeni müasir mehmanxana və hotellərin, Olimpiya komplekslərinin, inzibati binaların ötən əsrlərdən yadigar qalmış, klassik memarlıq üslubunda tikilmiş Səadət sarayının, Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının, Dövlət Opera və Balet Teatrının, Gənc Tamaşaçılar Teatrının və s. binaları ilə necə gözoxşayıcı vəhdət təşkil etməsi paytaxtımızın qonaqlarında və turistlərdə xoş ovqat yaradır.

Azərbaycan torpağının ecazkar gözəlliyi, təbiəti, meşələri, meyvəli bağları, uca dağları, şəlalələri, gur çayları, soyuq bulaqları, flora və faunası, xalqın adət-ənənələri, qonaqpərvərliyi buraya gələn qonaqları və səyyahları heyran edir.

Ticarət etmək üçün, dini və siyasi məqsədlərlə Azərbaycana ayaq açan səyyahları ölkəmizə gələn ilk turistlər adlandırmaq olar. Bu fikir Azərbaycanda turizm anlayışının ta qədimlərə gedib çıxdığını göstərir. Antik dövr müəlliflərinin məlumatları bu baxımdan böyük maraq kəsb edir. Həmin məlumatlarda göstərilir ki, Böyük İpək Yolunun ən fəal hərəkət traslarından biri Qafqaz Albaniyasının (Azərbaycan Respublikasının ərazisi) ərazisindən keçirdi. Filosof və tarixçi Strabon bu yol haqqında müfəssəl məlumat verərək yazırdı ki, hind mallarının böyük əksəriyyəti Orta Asiya ərazisindən keçərək çaylarla Xəzər dənizinə, sonra dəniz vasitəsilə Albaniyaya (Azərbaycana) və Kür çayı ilə İberiyaya (Gürcüstana), oradan isə Qara dənizə daşınırdı.

Məlum məsələdir ki, yol boyu yerləşən şəhərlər əcnəbi tacirləri və onların karvanlarını qəbul etdiyindən, müvafiq struktura malik olmalı idi. Tədqiqatlar göstərir ki, Böyük İpək Yolu ilə daşınan antik mallar əvvəlcə Mingəçevirdə yerləşdirilir, oradan isə Qafqaz Albaniyasının digər şəhərlərinə aparılırdı. Beləliklə, əcnəbi tacirlərin və onların karvanlarının keçdikləri yaşayış məntəqələri inkişaf edir, sənətkarlıq, xidmət sahələri genişlənir, həmin dövrlərin mehmanxanaları rolunu oynayan karvansaralar tikilir və gediş-gəliş intensivləşirdi. Ölkəmizə səyahət edən tarixçilər və səyyahlar səyahətnamələrində Azərbaycan karvansaraları barədə yazmışlar. Sonralar, yəni XIX əsrin sonlarında Bakı karvansaralarında yenidənqurma işləri aparılmış, qonaqlar üçün komfort şərait yaradılmış və mehmanxana kimi istifadə olunmuşdur.

Azərbaycanda turizm hərəkatı həmişə inkişafda olmuşdur. Lakin bu inkişafa böyük təkan 1983-cü ildə verilmişdir. O vaxt SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsində işləmiş ulu öndərimiz Heydər Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə Xəzər dənizinin Azərbaycan sahillərində Ümumittifaq əhəmiyyətli kurort zonasının yaradılması barədə müvafiq qərar qəbul edilmişdir. Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1984-cü il 2 oktyabr tarixli qərarına əsasən, respublikamızda 2000-ci ilədək turizmin inkişaf sxemi qurulmuşdur. Lakin sonrakı məlum hadisələrlə bağlı Azərbaycana həm daxili, həm də əcnəbi turistlərin axını xeyli azalmış, bu sahənin fəaliyyətində ciddi maneələr yaranmışdır.

Müstəqillik illərində ölkəmizdə turizmin inkişafı yeni mərhələyə qədəm qoymuş, inkişaf tendensiyası ölkənin ali qanunvericilik aktlarında öz əksini tapmışdır. 1999-cu ildə Milli Məclisdə “Turizm haqqında” Qanun qəbul edilmişdir. 1999-cu il iyulun 27-də ulu öndər Heydər Əliyev “Turizm haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi haqqında” Fərman imzalamışdır. Azərbaycan Prezidentinin 2002-ci il 27 avqust tarixli Sərəncamı ilə “Azərbaycan Respublikasında 2002-2005-ci illərdə turizmin inkişafına dair” Dövlət Proqramı təsdiq olunmuşdur.

Hazırda Azərbaycanda turizm sahəsi yüksələn xətt üzrə inkişaf edir.

“2009-2018-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında kurortların inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” ölkəmizdə yaxın gələcəkdə turizm-kurort sahələrinin sürətli inkişafına zəmin yaratmışdır. Vətənimizin hər guşəsində yol infrastrukturunun yenidən qurulması, turizm-istirahət mərkəzlərinin yaradılması, dünya standartlarına cavab verən ən müasir mehmanxana və hotellərin inşa edilməsi, yay turizmi ilə yanaşı, qış turizminin də sürətlə inkişaf etdirilməsi, bütün bunların Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin göstərişləri və nəzarəti altında həyata keçirilməsi ölkəmizin yaxın gələcəkdə dünya turizm mərkəzlərindən birinə çevriləcəyini deməyə inam yaradır.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən “Turizm ili” elan edilmiş 2011-ci il artıq tarixə çevrilmişdir. Heç bir mübaliğəyə yol vermədən ötən ili ölkəmizdə turizmin inkişafı yolunda irəliyə doğru sıçrayış ili kimi dəyərləndirmək olar. “Eurovision” mahnı müsabiqəsinin 2012-ci ildə Bakıda keçiriləcəyini də nəzərə alsaq, yenicə qədəm qoyduğumuz ildə də dünyanın bir sıra ölkələrindən gələcək qonaqların bu sahədə müsbət rol oynayacaqları şəksizdir. Musiqi yarışması ilə əlaqədar Azərbaycana gələcək minlərlə qonaq ölkəmizin ecazkar gözəlliyi, burada yaradılan və fəaliyyətdə olan turizm infrastrukturu barədə öz vətəndaşlarını məlumatlandıracaqlar. Bütün bunlar isə, şübhəsiz, son nəticədə Azərbaycanın yaxın perspektivdə dünyanın aparıcı turizm ölkələrindən birinə çevrilməsinə zəmin yaradacaqdır.

Səs.- 2012.- 10 yanvar.- S.5.