Qürurlu və fərəhli tarix

Ulu Öndər Heydər Əliyev 34 illik hakimiyyəti dövründə Azərbaycanın xoşbəxt gələcəyinin təməlini qoyub

Azərbaycanın XX əsrin 60-cı illərindən başlayan və XXI əsrin əvvəlinə qədər 34 illik tarixi əhəmiyyət kəsb edən bir dövrü Ulu Öndər Heydər Əliyevin adı ilə sıx bağlıdır. O öz vətənini, millətini ürəkdən sevən bir Şəxsiyyət, Lider kimi bütün bu dövr ərzində Azərbaycanın taleyüklü məsuliyyətini öz çiyinlərində daşımış, onu bir dövlət və xalqımızı bir millət kimi tarixin agır və təlatümlü sınaqlarından çıxarmış, müasir müstəqil Azərbaycan dövlətinin, onun xoşbəxt gələcəyinin bünövrəsini qoymuşdur. Həmin illər ərzində Azərbaycanın sosial-iqtisadi həyatının dirçəlişi, milli-mənəvi və mədəni dəyərlərinin inkişaf etdirilərək dünya ictimayyətinə çatdırılması məhz Onun titanik fəaliyyətinin nəticəsidir.

Öz şüurlu həyatını Azərbaycan xalqının xoşbəxt gələcəyinə həsr etmiş Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyevin öz vətəni, xalqı qarşısındakı əvəzsiz xidmətləri haqqında yüzlərlə kitablar yazılsa da, düşünürəm ki, bu, yenə də azdır.

Bildiyimiz kimi, Ulu Öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan Respublikasına rəhbərlik etdiyi ilk dövrlərdə ölkənin sosial-iqtisadi həyatı bütün sahələrdə geridə qalırdı. Həmin zamanlar Sov. İKP MK-da belə düşünürdülər ki, Azərbaycanın neft ehtiyatları, tükənməkdə, iqtisadi, sənaye, eləcə də aqrar sahələrindəki potensial vəziyyəti isə yox səviyyəsindədir. Hətta belə bir amildən çıxışlar edilirdi ki, bütün bu kimi sahələrə yönəldiləcək sərmayə iqtisadi cəhətdən faydasız olacaqdır. Amma bu yanlış fikir idi və bu yanlış fikri alt-üst edən də məhz Dahi rəhbərimiz Heydər Əliyev oldu. Məhz belə bir vaxtda Heydər Əliyevin respublikanın rəhbərliyinə gəlməsi Azərbaycanın həyatında inkişafın başlanğıc nöqtəsi oldu. Respublikanın hərtərəfli, dinamik inkişafı ilə bağlı kompleks proqramlar işlənib hazırlandı. Azərbaycan iqtisadiyyatının hərtərəfli və intensiv inkişaf etdirilməsi naminə beş xüsusi qərar qəbul edildi ki, bu qərarlar respublikanın və xalqımızın mənafeyi baxımından böyük tarixi əhəmiyyət kəsb edirdi. Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti, təşkilatçılıq qabiliyyəti və yorulmaz fəaliyyəti nəticəsində respublika sürətli inkişaf yoluna qədəm qoydu. Əldə olunmuş nailiyyətlər Azərbaycanı keçmiş SSRİ-nin iqtisadi, sənaye və kənd təsərrüfatı cəhətdindən ən qabaqcıl respublikalarından birinə çevirdi. Məhz həmin dövrdə yaranmış güclü iqtisadi potensial SSRİ-nin dağıldığı dövrdə və ondan sonrakı illərdə də Azərbaycanın ayaq üstə durmasına səbəb oldu.

Çünki Ulu Öndər Heydər Əliyev dərindən dərk edirdi ki, hər bir millətin siyasi azadlığını təmin etmək üçün ən vacib şərt onun iqtisadi azadlığıdır. Bu prizmadan baxdıqda görünür ki, Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi, iqtisadiyyatının sərbəst idarə edilməsi və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya prosesi hələ 1970-ci illərin sonu 1980-ci illərin əvvəllərində təməli qoyulmuş siyasi-iqtisadi potensiala əsaslanır. Ümumiyyətlə, o illər ərzində Azərbaycanda 200-dən çox iri və orta sənaye müəssisəsi istifadəyə verildi ki, bu da əvvəlki illərdə yaradılmış istehsal sahələrinin sayından xeyli miqdarda fərqlənirdi.

Ulu Öndərin uzaqgörən siyasətinə qarşı təzyiqlərin olmasına baxmayaraq, o vaxt Naxçıvan Muxtar Respublikasının elektrik enerjisinə olan ehtiyacını ödəmək məqsədilə 1971-ci ildə Araz çayı üzərində gücü 22 MVt olan “Araz” SES tikilib istifadəyə verildi. Gənclik şəhəri olan Sumqayıtın artan sənaye potensialını və əhalinin elektrik enerjisinə olan tələbatını ödəmək üçün mövcud elektrik stansiyasının gücü artırılaraq 220 MVt-a çatdırıldı. Hazırda erməni faşistlərinin işğalı altında olan Qarabağ bölgəsinin əhalisini və kənd təsərrüfatını elektrik enerjisi ilə təmin etmək üçün Tərtər çayı üzərində gücü 50 MVt olan Sərsəng SES istifadəyə verildi.

Həmin dövrdə 3,5 milyard kVt-saat elektrik enerjisini qonşu respublikalardan idxal etmək zorunda olan respublikamızı bu asılılıqdan azad etmək üçün tezliklə Şəmkir SES və indiki Azərbaycan İES-in inşa edilməsinə başlamaq qərarı verildi. Lakin bu qədər böyük bir layihəni həyata keçirmək o qədər də asan deyildi. Ulu öndərin Sovetlər Birliyinin rəhbərləri ilə apardığı gərgin görüşlərin nəticəsi olaraq 80-ci illərdə gücü 80 MVt olan Şəmkir SES və Cənubi Qafqazda ən böyük elektrik stansiyası sayılan, gücü 2400 MVt olan Azərbaycan İES tikilib istismara verildi. Ulu öndər Heydər Əliyevin elektroenergetika sənayesi sahəsində həyata keçirdiyi mühüm layihələr Azərbaycan elektroenergetika sisteminin müstəqil fəaliyyət göstərməsinə səbəb olmuşdur.

Kənd təsərrüfatı sahəsində həyata keçirilən tədbirlər yüksək nailiyyətlər əldə etməyə imkan verdi. Bu müddət ərzində üzüm istehsalı 272 min tondan 1 milyon 481 min tona, pambıq istehsalı 335 min tondan 830 min tona, tərəvəz istehsalı 400 min tondan 850 min tona qədər yüksəlmişdi. Respublikanın milli gəliri 2,5 dəfə artmışdı. Ümumiyyətlə, aqrar sahədə əldə edilən ardıcıl uğurlar Azərbacanı respublikalar içində ilk yerə çıxardı.

Digər tərəfdən ölkəmiz aqrar sektorun inkişafında texniki baxımdan da möhtəşəm uğurlara imza atmışdır. Belə ki, respublikamızda fəaliyyətə başlayan maşınqayırma müəssisələrində kənd təsərrüfatına lazım olan bütün texniki avadanlıqlar istehsal olunur, hətta qonşu respublikalarla yanaşı, xarici ölkələrə də göndərilirdi.

Paytaxt Bakı şəhərində, Sumqayıtda, Gəncədə, Mingəçevirdə, Naxçıvanda, digər şəhər və rayonlarda abadlıq, quruculuq işləri sürətlə həyata keçirilirdi. 1969-1986-cı illər ərzində təxminən 18 milyon kvadratmetr mənzil tikilmişdir ki, bu da 1920-1983-cü illərdə istifadəyə verilmiş mənzil fondunun 33 faizinə bərabər idi. Kəndlərin abadlaşması, yolların yenidən qurulması, elektrik enerjisi, qaz təchizatı və içməli su xətlərinin çəkilməsi əhalinin rahatlığının təmin olunmasında əhəmiyyətli rol oynayırdı.

Respublikanın ümumi həyatında davamlı inkişafa nail olmaq üçün təhsilin, elmin, səhiyyənin hərtərəfli inkişafını təmin etmək məqsədilə mühüm tədbirlər planı həyata keçirilirdi. Keçmiş SSRİ-nin ən nüfuzlu ali təhsil ocaqlarında təhsil almaq üçün hər il 800-dən çox Azərbaycan məktəblərini bitirmiş məzun həmin universitetlərdə ali təhsil almaq üçün göndərilirdi ki, onların əksəriyyəti azərbaycanlılar idi. Heydər Əliyevin Azərbaycanın gələcəyinə hesablanmış bu addımları ölkənin elmi və kadr potensialının artmasına, xalqımızın mədəniyyətini, milli-mənəvi dəyərlərini təbliğ etməklə Azərbaycan haqqında müsbət təsəvvürlərin formalaşmasına və bu gün keçmiş İttifaq məkanında Azərbaycan diasporunun yaranmasına səbəb olmuşdur. Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılmış Cəmşid Naxçıvanski adına ixtisaslaşdırılmış hərbi məktəbin məzunları bu gün ordumuzun ən layiqli hərbi komandirləri kimi ordu sıralarında xidmət edirlər.

Xalqın milli dirçəlişi və milli özünüdərki məsələsində Azərbaycan dilinə böyük əhəmiyyət verən Heydər Əliyevin qayğısı sayəsində uzun illərdən bəri ana dilimizə olan soyuq münasibətə son qoyulmuşdur. Məhz onun təşəbbüsünün nəticəsi olaraq Azərbaycan Respublikasının 1978-ci ildə qəbul olunmuş Konstitusiyasında Azərbaycan dili dövlət dili kimi təsbit edilmişdir.

Ulu Öndər Heydər Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsində çalışdığı dövrdə də Azərbaycana qayğısını əsirgəməmişdir. Sovetlər İttifaqı kimi nəhəng bir dövlətin rəhbərlərindən biri kimi öz üzərinə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirmişdir. XX əsrin ən nəhəng layihəsi kimi tanınan “Baykal-Amur Magistralı” (BAM) tikintisinin müvəffəqiyyətlə başa çatması Onun adı ilə bağlıdır.

Ulu Öndər Heydər Əliyev ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra ictimai-siyasi sabitliyin təmin olunması üçün mühüm tədbirlər həyata keçirdi ki, bu da ölkədə mövcud olan özbaşınalığın, xoşagəlməz durumun aradan qaldırılmasına rəvac verdi. Qısa müddət ərzində görülən işlər cəbhədə atəşkəsin əldə olunması, milli-etnik ədavətin alovlanması meyillərini aradan qaldırdı ki, bu da dünya şöhrətli şirkətlərin Azərbaycana olan etibarının artmasına gətirib çıxartdı. Neft strategiyasının əsasını qoyan “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması isə Azərbaycanın gələcək inkişafının təməlini qoymuş oldu.

Xalqımız Heydər Əliyev ideyalarına, onun daxili və xarici siyasətinə böyük inam hissi ilə 15 iyun 2003-cü il prezident seçkilərində İlham Əliyevə səs verərək onu Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçdi. Cənab İlham Əliyev Ulu Öndərin siyasi kursunun layiqli davamçısı kimi xalqı parlaq gələcəyə aparan yolda böyük bacarıq, yorulmaz iradə və siyasi çeviklik nümayiş etdirdi. Ölkəmizi qısa vaxt ərzində dünyanın sürətlə inkişaf etməkdə olan ölkələri sırasına çıxartdı. Cənab Prezident İlham Əliyevin əhalinin firavan yaşaması, iqtisadiyyatın güclənməsi və ölkəmizin beynəlxalq nüfuzunun sürətlə artması istiqamətində möhtəşəm fəaliyyəti xalqın ona olan inamını, etimadını daha da artırdı, 2008 və 2013-cü illərdə keçirilən prezident seçkilərində İlham Əliyev yüksək səs çoxluğu ilə yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi.

Əsası ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan müasir müstəqil Azərbaycan dövləti möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi altında inamla gələcəyə addımlayır. Bu, həm də Ulu Öndər Heydər Əliyevin arzularının qürurlu və fərəhli təntənəsidir

İbrahim Cəfərov, Azərbaycan Dövlət

Aqrar Universitetinin rektoru, professor

Səs.-2014.- 15 iyul.- S.6.