“Jurnalist hakimiyyət və cəmiyyət arasında körpü rolunu oynayır”

Müsahibə almağa gedərkən qarşı tərəfi yaxşı araşdırmalıdırlar. Həmsöhbətin maraq dairəsi nədir, onunla necə səmimiyyət yaratmaq olar və s. bu kimi məsələlərə diqqət etmək lazımdır. Bu cür problemlərlə adətən sualına cavab alıb qaçmaq istəyən jurnalistlər qarşılaşırlar. Bütün müsahiblər ideal olmur. Problemlər hər zaman olur. Jurnalist də cəmiyyətin bir hissəsidir. Cəmiyyət jurnalistə ona görə minnətdar olmalıdır ki, o cəmiyyətin yaşantılarını gələcək üçün yaşadır. Mətbuat yoxdursa, bizim gələcəyimiz də yoxdur. Cəmiyyət də müxtəlif insanlardan ibarətdir. Jurnalist də bu cəmiyyətin bir parçasıdır.

İstənilən ölkədə mətbuatın yeri və önəmi danılmazdır. Vətəndaşları informasiya ilə təmin etmək, bir çox mövzuda onları maarifləndirmək missiyası məhz bu sahənin nümayəndələrinə həvalə olunub. Bu nöqteyi nəzərdən yanaşsaq jurnalistika şərəfli və bir o qədər də məsuliyyətli peşədir. Bu peşə təkcə qazanc mənbəyi deyil, eyni zamanda insanlara istiqamət verən, onlara nəyin doğru, nəyin yalnış olduğunu göstərən, insanların fikirlərinə təsir edən bir vasitədir.

İnformasiya əldə etmək və onu bölüşmək həm bacarıq, həm də peşəkalıq tələb edir. Demokratik cəmiyyətdə mətbuat və söz azadlığı KİV nümayəndələrinə bir sıra hüquq və səlahiyyətlər verir. Kütləvi informasiya azadlığı vətəndaşların qanuni yolla informasiya axtarmaq, əldə etmək, hazırlamaq, ötürmək, istehsal etmək və yaymaq hüququna dövlət tərəfindən təminat verilməsinə əsaslanır. Qeyd etmək lazımdır ki, yuxarıda sadaladığımız hallar yalnız kütləvi informasiya vasitələri haqqında qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hallarda məhdudlaşdırıla bilər.

Qeyd etdiyimiz kimi, jurnalistika ağır və məsuliyyətli işdir. Digərlərində olduğu kimi bu sahənin də öz çətinlikləri var. Bu sahədə ən çox tələb olunan obyektivlikdir. Jurnalist rast gəldiyi hər hansısa bir hadisəni düzgün və dəqiq araşdırdıqdan sonra yazmalıdır. Burada vacib şərt odur ki, jurnalist yazısında heç bir təşkilatın və siyası qurumun tərəfini tutmamalı, hər hansı şəxsin maraqlarını müdafiə etməməlidir.

”Problemlərlə əsasən jurnalistika sahəsinə yeni addım atanlar qarşılaşır”

KİV nümayəndələrinin ən çox qarşılaşdığı problemlərdən biri də hər hansı bir mövzu ilə əlaqədar aidiyyatı qurumdan və ya səlahiyyətli şəxsdən fikir almaqdır. Bəzən fikir söyləməkdən boyun qaçıran şəxslər jurnalistlərə öz peşə vəzifəsini yerinə yetirməkdə çətinlik yaradırlar. Qanunvericiliyin 8-ci maddəsində KİV nümayəndələrinin məlumat almaq hüququ maddələrlə müəyyən olunub. Kütləvi informasiya vasitələri cəmiyyətdəki iqtisadi, siyasi, ictimai və sosial durum haqqında, dövlət orqanlarının, bələdiyyələrin, idarə, müəssisə və təşkilatların, ictimai birliklərin, siyasi partiyaların, vəzifəli şəxslərin fəaliyyəti barədə operativ və doğru-dürüst məlumatlar almaq hüququna malikdirlər. Eyni zamanda KİV-in nümayəndəsi məlumatı verməkdən imtina edən dövlət orqanlarından, bələdiyyələrdən, idarə, müəssisə və təşkilatlardan, ictimai birliklərdən, siyasi partiyalardan və ya vəzifəli şəxslərdən Azərbaycan qanunvericiliyinə uyğun şəkildə şikayət etmək hüququna malikdir. Lakin bir çox media nümayəndələri belə bir hüququnun olduğunda xəbərsizdir. Bəlkə də, onların öz hüquq və səlahiyyətlərindən xəbərsiz olması vəzifələrini lazımınca yerinə yetirmələrinə əngəl olur. “Zaman-Azərbaycan” qəzetinə müsahibə verən Mətbuat Şurasının icraçı katibi Rəhim Hüseynzadə bunun səbəbini təcrübəsizlikdə gördü. O hesab edir ki, bu kimi problemlərlə əsasən jurnalistika sahəsinə yeni addım atanlar qarşılaşır. Media nümayəndələrinin öz hüququndan xəbərdar olmalarını vacib sayan R. Hüseynzadə bunun hər şeyi həll etmədiyini vurğuladı: “Hüquq çox geniş bir anlayışdır. Bir jurnalistin bütün hüquq külliyyatından xəbərdar olmasını tələb etmək bir az absurt olardı. Lakin bununla yanaşı, jurnalistin özünün daşımalı olduğu məsuliyyət var. Bu da onun gündəlik fəaliyyətinin əsasını təşkil etməlidir. Jurnalist ilk növbədə öz işinə və hüquqlarına hörmət tələb etdiyi kimi qarşı tərəfə də eynilə yanaşmalıdır. Yəni etik prinsiplər onun fəaliyyətinin əsasını təşkil etməlidir. Bizim peşəkar, tanınan, ictimai fikrə təsir etməyi bacaran jurnalistlərimiz bu məsələdə kifayət qədər məsuliyyətlidirlər. Onlar faktı əldə etmək üçün müəyyən obyektlərə gedərkən işin texnologiyasını mənimsədikləri üçün hər hansı bir problemlə üzləşmirlər. Bu mənada “Zaman-Azərbaycan” qəzetində də bu cür yazarların böyük qrupunu görürəm. Onlara hər zaman peşəkarlıq baxımından hörmətlə yanaşıram. Jurnalist üzləşdiyi problem zamanı məsələni şişirtmək yerinə, onun nəticələrini aradan qaldırmağa çalışmalıdır. Jurnalist öz hüququnu bilməlidir. Lakin hesab edirəm ki, həmsöhbəti ilə münasibətdə öz peşəsinin texnikasını bilən jurnalist hansısa hüquqi müstəvidən söhbət etməyə ehtiyac duymur”.

”Cəmiyyət jurnalistə ona görə minnətdar olmalıdır ki, o cəmiyyətin yaşantılarını gələcək üçün yaşadır”

”Jurnalist hakimiyyət və cəmiyyət arasında körpü rolunu oynadığından gərək bu körpü bir qədər kövrək və bir o qədər də möhkəm olsun”, - deyən müsahibimizin sözlərinə görə, bu gün müsahibə almaq və ya hüquqlarının pozulması faktı ilə qarşılaşan jurnalistlər gənclərdir: “Onlara məsləhət görürəm ki, öz üzərlərində işləsinlər. Müsahibə almağa gedərkən qarşı tərəfi yaxşı araşdırmalıdırlar. Həmsöhbətin maraq dairəsi nədir, onunla necə səmimiyyət yaratmaq olar və s. bu kimi məsələlərə diqqət etmək lazımdır. Bu cür problemlərlə adətən sualına cavab alıb qaçmaq istəyən jurnalistlər qarşılaşırlar. Bütün müsahiblər ideal olmur. Problemlər hər zaman olur. Jurnalist də cəmiyyətin bir hissəsidir. Cəmiyyət jurnalistə ona görə minnətdar olmalıdır ki, o cəmiyyətin yaşantılarını gələcək üçün yaşadır. Mətbuat yoxdursa, bizim gələcəyimiz də yoxdur. 150-200 il bundan əvvəl baş verən hadisələri biz ancaq mətbuat vasitəsilə öyrənə bilirik. Cəmiyyət də müxtəlif insanlardan ibarətdir. Alim də, müəllim də, fəhlə də, cinayətkar da, öz hüquqlarını bilməyən insanlar da bu cəmiyyətin bir parçasıdır. Əsl jurnalistika odur ki, cəmiyyətin hər təbəqəsinə özü təsdiqləyə və qəbul etdirə bilsin. Bu da hər adamın işi deyil”.

Peşəsindən asılı olmayaraq hər kəs gördüyü işin sirlərini öyrənməlidir

Jurnalistika peşəsinin ümumi prinsiplərinə riayət etmək hər bir mətbuat işçisinin borcudur. Mətbuatı və jurnalistika elmini yüksək qiymətləndirən ümumilli lider Heydər Əliyev hər zaman KİV nümayənlərini müdafiə etmiş və bu sahənin inkişafı üçün şərait yaratmışdır. Hazırda fəaliyyət göstərən qəzet və jurnallar, radio və televiziyalar, eyni zamanda internet saytları bu inkişafın nümunələridir. Amma ölkədə söz və mətbuat azadlığının olması o demək deyil ki, jurnalistlər heç bir fakta əsaslanmadan sadəcə eşitdiklərini qaynaq götürərək xəbər hazırlamalıdırlar. Mütəxəssislər isə bunun səbəbini ixtisaslaşmamaqda görürlər. Peşəsindən asılı olmayaraq hər kəs gördüyü işin sirlərini öyrənməli, yeri gəldikdə həmin sahənin mütəxəssisindən məsləhət almaqdan çəkinməməlidir.

Xəyalə Sadıqova

Zaman. - 2014.- 20 sentyabr.- S. 13.