Heydər Əliyev qətiyyəti Azərbaycanı
inkişaf və tənəzzül məngənəsindən
çıxararaq, inkişaf və yüksəliş
yoluna ucaldıb
"Əldə edilən hər bir uğurumuz Heydər Əliyevin xidmətləridir"
Prezident İlham Əliyev
Ölkəmizə 30 ildən çox rəhbərlik etmiş Azərbaycanın Ulu Öndəri Heydər Əliyev nəinki ictimai, siyasi, sosial və eləcə də iqtisadi sahədə kifayət qədər həlledici addımlar atmışdır. Heydər Əliyev Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafında böyük və müstəsna rolu olan əvəzsiz şəxsiyyətdir. Tarixi təcrübələrdən, dünya tarixinin nəticələrindən də qənaətə gəlmək mümkündür ki, zəngin təbii və iqtisadi sərvətlərə malik olan ölkələrdə müstəqilliyin qorunub saxlanılması bəzən onun əldə edilməsindən daha çətin və mürəkkəbdir. Belə ki, düşmən təcavüzünə məruz qalan və təcrübəsiz dövlət rəhbərləri tərəfindən idarə olunan Azərbaycanda bu, daha da çətin idi. Məsələ ondadır ki, ölkəmiz yalnız dövlət müstəqilliyini itirmək təhlükəsi ilə deyil, eyni zamanda, daxildən də parçalanmaq təhlükəsi ilə qarşı-qarşıya qalmışdı. Belə olan halda, xalqın və dövlətin müqəddəratının həll olunması üçün qətiyyətli, xarizmatik və əzmkar liderə ehtiyac var idi. Çünki müstəqillik əldə edildikdən sonra fəaliyyət göstərən naşı hakimiyyətlər Azərbaycanı demək, olar ki, xarici qüvvələrin ixtiyarına buraxmışdılar. Bu isə, ölkəmizin dünya xəritəsindən silinməsi təhlükəsini belə ortaya qoymuşdu.
Azərbaycan xalqını və ölkəni isə belə ağır vəziyyətdən yalnız Heydər Əliyev fenomeni çıxarardı və 1993-cü ildə Onun hakimiyyətə qayıdışı xilasın ilkin mərhələsi kimi qiymətləndirilməyə başlanıldı. Əbəs yerə deyil ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti möhtərəm İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi "Belə bir çətin anda, çətin dövrdə xalqımızın müdrikliyi bir daha özünü göstərdi. Xalqın təkidi və tələbi ilə Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev Azərbaycana qayıtdı, xalq onu Prezident seçdi və ondan sonra ölkəmizin inkişaf dövrü başlandı. Bütün xoşagəlməz meyillərə son qoyuldu, sabitlik və ictimai asayiş bərqərar olundu, qeyri-qanuni silahlı dəstələr tərksilah edildi. Bir sözlə, Azərbaycan inkişaf yoluna qədəm qoydu".
Prezident kimi fəaliyyətinin
əsas istiqamətlərindən bəhs edərək Heydər
Əliyev iki halı xüsusi
qeyd etmişdir: "Respublika iqtisadiyyatı, demək olar ki, tamamilə
dağıdılıb, xalqın rifah
halı aşağı düşüb. Lakin respublikanın böyük
sosial-iqtisadi və elmi-texniki potensialı var.
Azərbaycanın coğrafi-siyasi
vəziyyəti, onun təbii sərvətləri,
uzun illər boyu yaranmış əsas fondları respublikanı bu ağır böhrandan çıxarmağa imkan verir. Digər tərəfdən yeni islahatlar aparmaq yolu ilə
bazar iqtisadiyyatına keçmək istiqamətində
hərəkət etməliyik".
Bəli, məhz Heydər
Əliyevin yenidən hakimiyyətə qayıtması
ilə uçurumda doğru yuvarlanan ölkəmizdə yeni iqtisadi yüksəliş başlanıldı, Azərbaycan
iqtisadiyyatına xarici
investisiyalar yatırıldı.
Ulu Öndər digər sahələrdə olduğu
kimi, bu sahədə də köklü dəyişikliklərin
aparılması üçün
yeni imkanlar yaratdı. Bu mərhələdə, ilk növbədə
gələcək müstəqil
və güclü iqtisadi siyasətin zəminləri yaradıldı.
Bu siyasətin başlıca istiqamətlərini
müxtəlif mülkiyyət
formaları əsasında
yaradılan iqtisadi sistem, bazar iqtisadiyyatına
keçid və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya təşkil etmişdir. 1993-cü ilin yarısından başlayaraq, aparılan ardıcıl və məqsədyönlü siyasət
nəticəsində ictimai-siyasi
sabitliyin təmin olunması, istehsalda yaranmış geriləmə
proseslərinin qarşısının
alınması və digər tədbirlərdən
sonra iqtisadiyyatda tənəzzül tədricən
aradan qaldırıldı
və bununla da, Azərbaycanın iqtisadi inkişafına mahiyyətcə yeni mərhələnin təməli
qoyuldu. Əldə olunan makroiqtisadi
sabitlik, sənayedə
və digər sahələrdə iqtisadi
göstəricilərin artımı,
həyata keçirilən
genişmiqyaslı iqtisadi
islahatların ilkin nəticələri aparılan
siyasətin düzgünlüyünü
və Azərbaycanın
bazar iqtisadiyyatı yolunda inamlı addımlarını təsdiq
edirdi. Heydər Əliyevin uzaqgörən
siyasəti və gərgin fəaliyyəti nəticəsində, ağır
şərtlərə baxmayaraq,
ölkəmizin sosial-iqtisadi
inkişafı və dünya təsərrüfatı
sisteminə inteqrasiyası
sahəsində çox
böyük nailiyyətlər
əldə olundu.
Ən əsası isə, bu dövrdə ölkəmizdə aparılan
müstəqil dövlət
quruculuğu prosesində
iqtisadi islahatların və inkişafın mahiyyət etibarilə yeni bir modeli
- Azərbaycan modeli yaradıldı. Heydər Əliyevin
rəhbərliyi ilə
iqtisadi islahatların mühüm istiqaməti olan özəlləşdirmə
prosesi uğurla həyata keçirildi,
1996-cı ildən ümumi
daxili məhsul istehsalı ilbəil artmağa başladı, respublikada görülən
təxirəsalınmaz tədbirlər
nəticəsində iqtisadiyyatda
tənəzzülün qarşısı
alındı və beləliklə, 1994-1995-ci illərdə
bugünkü nailiyyətlərin
əldə olunmasının
təməli qoyuldu.
Hazırda həmin tarixi
dövrü təhlil
etdikdə, onu sabitləşmə dövrü
kimi səciyyələndirmək
olar. Məhz həmin illərdə
geriləmənin qarşısı
alındı və
1996-cı ildən etibarən
dirçəliş dövrü
başladı. Bir sıra
istehsal sahələrində
geriləmənin sürəti
azaldılmış, bəzi
hallarda isə bu meyil tamamilə
dayandırılmış, hasilat sənayesilə yanaşı, qeyri-neft sektoru da inkişaf
etdirilmişdir.
Sənayenin inkişafı ilə
yanaşı Heydər
Əliyev respublikada kənd təsərrüfatının
inkişaf etdirilməsinə
də xüsusi diqqət yetirirdi. Məhz bu diqqətin nəticəsində respublikada
40-dan çox normativ-hüquqi
akt qəbul edilmiş, kənd təsərrüfatı məhsullarının
satışında qiymətlər
tam sabitləşmiş, idxal-ixrac
əməliyyatlarında bütün
maneələr aradan qaldırılmışdır. Yaxın keçmişdə
əsas kənd təsərrüfatı məhsullarını
müxtəlif xarici ölkələrdən alan Azərbaycan indi əksinə, xaricə məhsul ixrac edir. Bu da, sözsüz ki, məhsul istehsalının intensiv artımı nəticəsində
mümkün olmuşdur.
İdxal-ixrac əməliyyatlarının bazar iqtisadiyyatının tələblərinə uyğun
qurulması nəticəsində
ölkəmizin beynəlxalq
əlaqələri ilbəil
genişlənir, möhkəmlənir
və inkişaf edir. 1991-1994-cü illərdə inflyasiyanın
böyük sürətlə,
hətta dördrəqəmli
faizə qədər artması müşahidə
olunduğu halda, aparılan iqtisadi islahatlar nəticəsində
1995-ci ildən başlayaraq
sabitləşmə prosesi
getmiş, inflyasiyanın
birrəqəmli həddə
saxlanılmasına nail olunmuşdur.
İqtisadiyyatda aparılan islahatlar
ölkənin maliyyə
vəziyyətinin yaxşılaşmasını,
dövlət büdcəsinin
gəlirlərinin ildən-ilə
artmasını təmin
etmişdir. 2002-ci ildə dövlət büdcəsinin bütün
mənbələrdən daxil
olan gəlirləri
1993-cü ilə nisbətən
85 dəfə, xərcləri
isə 72 dəfə artmışdır. Ulu
Öndər tərəfindən
həyata keçirilən
qətiyyətli iqtisadi
islahatlar az
bir zamanda geniş beynəlxalq dəstək aldı. Beynəlxalq Valyuta Fondu və
Dünya Bankı tərəfindən Azərbaycanda
iqtisadi islahatlar haqqında xüsusi proqram hazırlanıldı
və ölkəmizə
maliyyə yardımının
göstərilməsinə başlanıldı. Həmin beynəlxalq
maliyyə-kredit institutları
ilə sıx əməkdaşlıq şəraitində
hazırlanmış sabitləşdirmə
proqramına uyğun olaraq iqtisadiyyatın liberallaşdırılmasına yönələn radikal islahatlar həyata keçirildi. Sərt və
çevik pul-kredit, büdcə-vergi siyasətinin
aparılması, qiymətlərin,
xarici iqtisadi fəaliyyətin və valyuta bazarının liberallaşdırılması və
xarici kapitalın cəlb olunması nəticəsində, tezliklə
ölkəmizdə makroiqtisadi
səviyyədə maliyyə
sabitliyinin təmin edilməsinə nail olundu.
Ölkəmizin iqtisadi artım
sürəti 1995-ci ildən
başlayaraq MDB üzrə
orta göstəricidən
xeyli yüksək olmuşdur. Ümummilli Lider Heydər
Əliyevin əsasını
qoyduğu və Prezident İlham Əliyev tərəfindən
daha da inkişaf
etdirilən strateji kurs Azərbaycanı zirvələrə doğru
gedən ölkələr
qrupunda öncül mövqeyə çıxarmışdır.
Ölkənin inkişaf səviyyəsində
ciddi kəmiyyət və keyfiyyət dəyişiklikləri baş
vermiş və verməkdə davam edir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev vurğulayıb: "Ümummilli Lider Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində, Azərbaycan beynəlxalq təcriddən çıxdı. Bu gün Azərbaycan beynəlxalq aləmdə çox görkəmli yer tutur, beynəlxalq təşkilatların üzvüdür, onlarda fəal iştirak edir. Bütün dövlətlər tərəfindən tanınır. Azərbaycanın böyük hörməti var. Artıq demək olar ki, regional məsələlərdə Azərbaycanın sözü həlledici sözdür. Azərbaycanın iştirakı olmadan bölgədə heç bir regional layihə keçirilə bilməz. Beləliklə, Azərbaycan region üçün mərkəzə çevrilibdir. Bizim nüfuzumuz artır, gücümüz artır. Bu, bizə imkan verəcək ki, qarşımızda duran bütün məsələləri öz xeyrimizə həll edək. Bütün bunlar Heydər Əliyevin xidmətləridir".
Azərbaycan Respublikasının iqtisadi siyasətinin öncül istiqamətlərindən biri müstəqil dövlətin neft strategiyasının hazırlanması olmuşdur. Müəllifi Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyev olan bu strategiyanın həyata keçirilməsinə 1994-cü il sentyabrın 20-də Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkəti ilə dünyanın aparıcı ölkələrinin (ABŞ, Böyük Britaniya, Rusiya, Türkiyə, Norveç, Yaponiya və Səudiyyə Ərəbistan) ən məşhur neft şirkətləri (Amoko, BP, MakDermott, Yunokal, LUKoyl, Statoyl, Ekson, Türkiyə petrolları, Penzoyl, İtoçu, Remko, Delta) arasında Xəzər dənizinin Azərbaycan bölməsindəki "Azəri", "Çıraq" və "Günəşli" yataqlarının birgə işlənməsi və neft hasilatının pay bölgüsü haqqında fəaliyyət müddəti 30 il olan müqavilənin imzalanması ilə başlanmışdır. Azərbaycan üçün həyati əhəmiyyəti olan bu müqavilə həm respublikanın daxilində sabitliyin bərqərar olunması, həm də xarici siyasətdə uğurların əldə edilməsində müstəsna rol oynadı. Heydər Əliyevin özünün də vurğuladığı kimi, "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanması ilə Azərbaycan Xəzər dənizi və onun enerji ehtiyatlarını bütün dünyanın üzünə açdı və bu hadisənin ölkənin gələcəyi üçün nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu tarixçilər yazacaqlar". "Əsrin müqaviləsi" adı ilə indi bütün dünyada tanınmış bu müqavilənin imzalanması və onun gerçəkləşməsi müstəqil Azərbaycan Respublikasının iqtisadi inkişaf konsepsiyasını təşkil edən və Heydər Əliyev tərəfindən işlənilib hazırlanmış yeni neft strategiyasının həyata keçirilməsinin parlaq təzahürüdür. "Azəri", "Çıraq" və "Günəşli" yataqlarının istismarını nəzərdə tutan əsrin müqaviləsinin imzalanması ölkəyə külli miqdarda xarici investisiyanın axınına səbəb olmuşdur. "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanması ilə yanaşı, hasil olunacaq neftin dünya bazarına çıxarılması üçün əlverişli marşrutun axtarıb tapılması da mühüm əhəmiyyət kəsb edirdi. Heydər Əliyev Azərbaycan neft kəmərinin çoxvariantlılığı ideyası ilə çıxış edərək, "Bakı-Supsa" kəməri işə salınmasına, eyni zamanda "Əsrin müqaviləsi" çərçivəsində hasil olunacaq əsas neftin nəqli üçün "Bakı-Tbilisi-Ceyhan" neft kəmərinin inşa edilməsi üzrə danışıqların intensivləşdirilməsinə nail olur. 1999-cu ilin noyabrında Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə prezidentləri ABŞ-ın dövlət başçısının iştirakı ilə "Bakı-Tbilisi-Ceyhan" əsas ixrac neft boru kəmərinin inşa edilməsinə dair hökumətlərarası saziş imzalanmış, bu kəmərin çəkilməsi yolunda yaradılan çoxsaylı əngəllərə baxmayaraq, Ulu Öndərimizin siyasi iradəsi və uzaqgörənliyi sayəsində maneələrin hamısı dəf edilərək, bu layihənin gerçəkləşməsi reallığa çevrilmiş, 2003-cü ildə kəmərin tikintisinə başlanılmışdır. Çox çətinliklərə baxmayaraq Heydər Əliyevin seçdiyi yol uğurlu olmuş, Azərbaycan neftinin dünya bazarına çıxarılması reallığa çevrilmişdir. Bununla yanaşı, ölkəmizin iqtisadi həyatında Heydər Əliyev həm də, Azərbaycan qazının dünya bazarlarına çıxarılması üçün nəzərdə tutulan və regionun kifayət qədər əhəmiyyətli layihəsi hesab olunan "Bakı-Tbilisi-Ərzurum" qaz kəmərinin də təməlini qoymuşdur. Heydər Əliyev neft gəlirlərinin şəffaf xərclənməsi və gələcək nəsillərə saxlanılması məqsədi ilə Dövlət Neft Fondunun yaradılması kimi xidmətləri ilə də yadda qalmışdır. 1999-cu il dekabrın 29-da "Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun yaradılması haqqında" Fərman imzalamışdır. Heydər Əliyevin müdrik qərarı əsasında Neft Fondundan ilk vəsait Azərbaycan xalqının ən ağır şəraitdə yaşayan və ən həssas sosial təbəqəsi olan qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı tədbirlərin maliyyələşdirilməsinə istiqamətləndirilmişdir. Azərbaycanda büdcə sisteminin təşkilinin, büdcələrin tərtibi, təsdiqi, icrası və onların icrasına nəzarətin təşkilati, hüquqi və iqtisadi əsaslarını, habelə dövlət büdcəsi ilə büdcədənkənar dövlət fondlarının, yerli (bələdiyyə) büdcələrin qarşılıqlı əlaqələrinin əsas prinsiplərinin müəyyənlşdirilməsi məqsədilə 2002-ci ildə "Büdcə sistemi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Yeni Qanunu qəbul olunmuşdur. Məhz Onun tövsiyələrinə əsasən təkmil qanunvericiliyin yaradılması, inzibati idarəetmənin yaxşılaşdırılması və vergilərin dövlət büdcəsinə tam səfərbər olunmasına diqqət yönəldilmişdir. Qısa müddət ərzində dünya standartlarına cavab verən Vergi Məcəlləsi qüvvəyə minmişdir. Beləliklə, tam əminliklə demək olar ki, 1993-2003-cü illərdə Azərbaycan iqtisadiyyatı böhran və tənəzzül məngənəsindən çıxaraq, iqtisadi inkişaf və yüksəliş yoluna qədəm qoymuşdur. Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyev tərəfindən təməli qoyulmuş və Prezident İlham Əliyevin mütərəqqi rəhbərliyi altında uğurla davam etdirilən sosial-iqtisadi inkişaf strategiyası nəticəsində əldə olunan nailiyyətlər Azərbaycanın bu sahədə gələcəkdə də daha böyük uğurlar qazanacağına zəmin yaradır.
MUXTAR NAĞIYEV,
YAP Səbail rayon təşkilatı
sədrinin birinci müavini
Səs.- 2016.- 3 may.- S.11