Müdrikliyin və cəsarətin Heydər Əliyev nümunəsi

Tarixdə şəxsiyyət-liderlərin rolu mövzusu həmişə aktual olub. Ayrı-ayrı ölkələrin təcrübəsindən, keçdikləri yoldan bəlli olduğu kimi, parlaq zəkası, cəsarəti, digər müstəsna keyfiyyətləri ilə xalqın inam və güvənc yerinə çevrilən liderlər həmişə cəmiyyətə yeni ideyalar ötürüblər, ən çətin anlarda belə insanları ümidsizliyə qapılmağa qoymayıblar, onları milli məfkurə ətrafında birləşdiriblər, mübarizəyə ruhlandırıblar. Sözün geniş mənasında, liderlər zamanın məhdud çərçivəsinə sığmayaraq zəruri hallarda tarixin axarını dəyişməyi, prosesləri cəmiyyətin sosial sifarişlərinə istiqamətləndirməyi bacarırlar.

Müstəqilliyini getdikcə möhkəmləndirən, dünya çapında layiqli yerini tutan Azərbaycan üçün belə əvəzolunmaz sima misilsiz fəaliyyəti ilə xalqımızın Ümummilli Lideri səviyyəsinə yüksələn Heydər Əliyevdir. İllər ötür, bizləri Onun fiziki yoxluğundan ayıran zaman məsafəsi uzanır. Ancaq təzada bir baxın: O dahi şəxsiyyət bizə getdikcə daha yaxın olur. Biz Onu yalnız söhbətlərdə, xatirələrdə anıb yada salmırıq. Bu parlaq Şəxsiyyət-Liderin yeri və rolu, qoyduğu silinməz izlər respublika həyatının bütün sahələrində real olaraq aydın görünür. Həm də, o məqam dərk olunur ki, Dahi Öndər Heydər Əliyevin zamanında milli mənafe naminə fəaliyyətindən Azərbaycanın hər bir ailəsinə dolayı və yaxud birbaşa pay düşüb, hər birimiz şəxsi həyatımızdakı firavanlığa, yaxşı təhsil almağımıza görə, məhz Ona minnətdarıq, borcluyuq.

Ulu Öndər Heydər Əliyev Azərbaycanın intibahı üçün fundamental əsaslar yaradan tarixi şəxsiyyətdir

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin portretini tamamlayan ştrixlər kifayət qədər zəngin və çoxşaxəlidir. Bu dahi şəxsiyyət barəsində söhbət açanda yada düşən və minnətdarlıq hissi ilə xatırlanan ilk məqamlardan biri Onun müdrikliyi və milli təəssübleşliyi və xalqına bağlılığıdır. Bu iki cəhət Ulu Öndərin saysız-hesabsız müsbət məqamlarla səciyyələnən və hər bir azərbaycanlıda sonsuz qürür hissi doğuran portretində parlaq şəkildə nəzərə çarpır. Ensiklopedik biliyə, geniş dünyagörüşünə malik Ümummilli Lider Heydər Əliyev müdrikliyin zirvəsində dayansa da, ən sıx tellərlə, bütün varlığı ilə milli köklərə, xalqına bağlı idi. O, uzaqgörən olduğu qədər də milli təəssübkeş idi, bu Vətənin, bu xalqın oğlu olduğuna görə sonsuz qürur duyurdu.

İnsan müxtəlif bacarıqlara malik ola bilər. Ancaq milli təəssübkeşlik yoxdursa, bu bacarıqlardan Vətənə və cəmiyyətə böyük fayda gəlməyəcək. Heydər Əliyevin isə uzaqgörənliklə və Vətənə, xalqa sonsuz bağlılıqla yaratdığı maddi və mədəni irs bundan sonra da onilliklər boyu Azərbaycanın inkişafına xidmət edəcək, Onun ideyaları daim həyatımızın mayakına çevriləcək, həmişə parlaq məşəl kimi yolumuzu işıqlandıracaq, Onun şəxsi nümunəsi bizə Vətəni necə böyük məhəbbətlə sevməyi, milli mənafe naminə necə canfəşanlıqla çarpışmağı öyrədəcək.

Məlumdur ki, Ulu Öndər Heydər Əliyev Azərbaycana bir-birindən fərqli qütblərdə dayanan iki ideoloji mühitdə rəhbərlik edib. Lakin şərait, ideoloji tələblər müxtəlif olsa da, Heydər Əliyevin milli ruhu və uzaqgörənliyi Onun Azərbaycana rəhbərlik etdiyi hər iki dönəmdə - istər keçmiş sovet dövründə, istərsə də müstəqillik illərində respublikamızın böyük uğurlar əldə etməsinə yol açıb. Keçmiş sovet dövrü milli respublikalar, o cümlədən də, Azərbaycan üçün bir sıra qadağalarla səciyyələnirdi. 1969-cu ildə Azərbaycanın rəhbərliyinə gələn Heydər Əliyev isə rejimin buxovlarını məharətlə sındıraraq milli dirçəlişə, gələcəkdə müstəqil yaşamağa zəmin ola biləcək fundamental əsaslar yaratmağa nail oldu. Heydər Əliyev qısa müddətdə respublikamızı keçmiş İttifaqın aqrar əlavəsindən çıxardaraq yüksək texnologiyalı sənaye inkişafına istiqamətləndirdi. O öz nüfuzundan istifadə edərək bir sıra Ümumittifaq əhəmiyyətli iqtisadi layihələrin, məhz Azərbaycanda reallaşdırılmasına nail olurdu. Ulu Öndərin azərbaycanlı gəncləri keçmiş İttifaqın nüfuzlu ali məktəblərində təhsil almağa göndərməsi üzaqgörənliyin və milli təəssübkeşliyin zirvə nöqtəsi sayıla bilər. Əlamətdar haldır ki, Vətənə yüksək səviyyəli mütəxəssislər kimi dönən həmin gənclər sonradan müstəqil Azərbaycanda milli iqtisadiyyat quruculuğuna özlərinin sanballı töhfələrini verdilər və bu gün də verməkdədirlər.

Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Azərbaycanın sabahı naminə misilsiz fəaliyyəti bütün mühüm istiqamətləri əhatə edirdi. Bu sırada Ulu Öndərin milli mədəniyyətə, ədəbiyyata, Azərbaycan dilinə böyük qayğısını xüsusi qeyd etmək lazımdır. Milli-mədəni irsin xalqın özünüdərk hissinin yüksəlməsində rolunu yüksək qiymətləndirən Ulu Öndər Heydər Əliyev ənənələrin qorunub-saxlanılmasını, Bakıda ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinə abidələrin ucaldılmasını, klassik şair və yazıçıların əsərlərinin çapını daim diqqət mərkəzində saxlayırdı ki, bütün bunlar da insanlarda milli mənsubiyyətə görə sonsuz qürur yaradırdı.

Ümummilli Liderin zamanında məqsədyönlü şəkildə yaratdığı zəngin irs sonralar müstəqil Azərbaycanın iqtisadi və mədəni əsalarına çevrildi. Minnətdarlıq hissi ilə vurğulamaq istərdim ki, bu zəngin irsdən kənarda müstəqil Azərbaycanın nə iqtisadiyyatını, nə də mədəniyyətini təsəvvür etmək mümkün deyil.

Ulu Öndərin xilaskarlıq missiyası

Ulu Öndərin arzuladığı zaman gəlib çatdı. Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Azərbaycan XX yüzillikdə ikinci dəfə müstəqilliyə qovuşdu. Tale isə elə gətirdi ki, Azərbaycanın müstəqilliyini qorumaq missiyası da elə Ulu Öndərin çiyinlərinə düşdü. Bəli, Ulu Öndərin bütün varlığı ilə bağlı olduğu xalqı və Vətəni qarşısında ən böyük xidmətlərindən biri də Onun xilaskarlıq missiyası ilə bağlıdır.

Xaos, iqtisadi və siyasi böhran, vətəndaş qarşıdurması, torpaqlarımızın işğal altına düşməsi, cəmiyyətdəki sabahkı günə ümidsizlik müstəqilliyin ilk illərində ölkəmizi səciyyələndirən əsas cəhətlər idi. Belə bir şəraitdə ölkənin bütün gücü, əslində, xarici işğala qarşı səfərbər edilməli idi. Fəqət, AXC-Müsavat iqtidarının səriştəsizliyi və korporativ maraqlardan çıxış etməsi ölkədə daha təhlükəli ikinci-daxili cəbhənin açılmasına rəvac verdi. 1993-cü il iyunun əvvəlində Gəncədə sabiq korpus komandiri və AXC-Müsavat hakimiyyətinin Qarabağ üzrə xüsusi nümayəndəsi Surət Hüseynov rəhbərlik etdiyi 709-cu briqadanın ləğvi ilə bağlı qərara etiraz edərək qiyam qaldırdı. Gəncədə, həmçinin, bəzi yaxın rayonlarda silahlı qarşıdurmalar yaşandı, hətta qardaş qanı axıdıldı. Ölkə vətəndaş müharibəsinin astanasında dayanmışdı. Hamını düşündürən sual belə idi: Bundan sonra necə olacaq? Ölkəni fəlakətdən kim xilas edəcək? Belə çaşqın vəziyyətdə Gəncə hadisələrinə ilk operativ münasibəti Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rəhbərlik etdiyi Naxçıvan Ali Məclisi sərgilədi. Naxçıvan Ali Məclisinin iyunun 5-də yaydığı bəyanatda gəncəlilərə müraciət edilərək onların imperiya nökərlərinə layiqli cavab verəcəklərinə, müstəqilliyimizi və gənc Azərbaycan dövlətini qoruyub-saxlayacaqlarına böyük inam ifadə olunurdu.

Həmin böhranlı günlərdə bütün Azərbaycanın ümid dolu nəzərləri də elə Naxçıvana dikilmişdi. AXC-Müsavat qaragüruhunun əməllərindən bezən, ölkənin gələcəyi sarıdan böyük narahatlıq yaşayan insanların yeganə ümid yeri Naxçıvana rəhbərlik edən və hətta blokada şəraitində belə muxtar respublikanı ayaqda saxlamağı bacaran Ulu Öndər Heydər Əliyev idi. Xalq sınanmış oğlunu təkidlə Bakıya gəlib Azərbaycana rəhbərlik etməyə çağırırdı. Etiraf edək ki, belə kritik dönəmdə ölkəyə rəhbərliyin məsuliyyətini bölüşmək çox böyük risk idi. Başqaları olsa idi, belə məqamda suların durulmasını gözləyərdi. Lakin söhbət Azərbaycanın hər bölgəsinin inkişafında böyük əməyi olan, zamanında respublikanı, necə deyərlər, kərpic-kərpic ucaldan Liderdən-Heydər Əliyevdən gedirdisə, O, Vətənin, xalqın bu ağır günündə gözləmə mövqeyində dayana bilməzdi. O, belə taleyüklü məqamda Özünü daha çox harada lazım idisə, orada görürdü. Hansısa ehtimal olunan bir təhlükə Onu çəkindirə bilməzdi.

Beləliklə, bütövlükdə Azərbaycanın inkişaf salnaməsini yazan Ulu Öndər bu dəfə də xalqının yanında olmağa qərar verərək iyunun 9-da Bakıya gəldi və iyunun 15-də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Sədri seçildi. Bir qədər sonra isə Milli Məclisin qərarı ilə Ulu Öndər Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirməyə başladı. Ulu Öndər Heydər Əliyev 1993-cü il oktyabrın 3-də ümumxalq səsverməsi nəticəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi. O, 1998-ci il oktyabrın 11-də xalqın yüksək fəallığı şəraitində keçirilən seçkilərdə səslərin 76,1 faizini toplayaraq, yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi.

Ulu Öndərin müstəqil Azərbaycanın siyasi rəhbərliyinə gəlməsi çox doğru olaraq Böyük Qayıdış kimi qiymətləndirilir. Ulu Öndər bu qayıdışla, ilk növbədə, ölkəni bürüyən ümidsizliyə son qoydu, insanların qəlbində gələcəyə inam yaratdı. Heydər Əliyev səbri, müdrikliyi, xalqla həmrəyliyi sayəsində qısa müddətdə vətəndaş müharibəsi təhlükəsini sovuşdurmağa və hadisələrin istiqamətini dəyişməyə nail oldu. Heydər Əliyev xilaskarlıq missiyasını yerinə yetirərək, Azərbaycan dövlətinin süqut etməsinin qarşısını aldı. Onun verdiyi müdrik qərarlar, atdığı qəti addımlar sayəsində cəmiyyət inkişafa və ölkənin müstəqilliyini möhkəmlətməyə səfərbər oldu.

Müdrik siyasətçi Dahi Öndər Heydər Əliyev yaxşı başa düşürdü ki, iqtisadi-maliyyə təminatları olmadan əsl siyasi müstəqillikdən də söhbət gedə bilməz. Buna görə də, qısa müddətdə respublikada qarşıdurmalara son qoyan , sabitliyi bərpa edən Ulu Öndər diqqəti iqtisadiyyatın bərpasına yönəltdi. Heydər Əliyev Azərbaycanın gələcəyini liberal iqtisadiyyata transformasiyda görürdü. Beləliklə, ölkədə yeni təşəbbüslərə, özəl bölmənin inkişafına stimul yaradan islahatlara start verildi. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin çox böyük səyləri hesabına 1994-cü il sentyabrın 20-də 11 transmilli şirkətin iştirakı ilə "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanması isə müstəqil Azərbaycanın qarşısında yeni inkişaf perspektivləri açdı.

Ulu Öndər Heydər Əliyev yaddaşlarda fədəkarlıq simvolu kimi əbədi yaşayacaq

Ulu Öndər Heydər Əliyevin portretini tamamlayan ştrixlərdən biri də Onun müqayisəyəgəlməz cəsarətidir. Heydər Əliyev yaddaşlarda fədəkarlıq simvolu kimi əbədi yaşayacaq. Bu dahi şəxsiyyətin timsalında müdrikliklə cəsarət, fədəkarlıq müqayisəyəgəlməz bir harmoniya yaradırdı. Belə demək mümkündürsə, Heydər Əliyevin uzaqgörənliyi Onun cəsarətini, fədakarlığı isə müdrikliyini tamamlayırdı. Onun həyatı cəsarət nümunələri-ən kritik məqamlarda belə gözləmə mövqeyi tutmadan xalq, Vətən üçün zəruri olan addımları atması, taleyüklü qərarlar qəbul etməsi kimi faktlarla zəngindir. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-ə keçən gecə Bakıda törədilən qanlı faciəni xatırlayaq. 20 Yanvar qətliamı imperiya qüvvələri tərəfindən törədilmişdi. Hadisələrin birbaşa günahkarları olan keçmiş İttifaqın rəhbərliyi Bakıda törədilən qırğın barədə xəbərlərin imperiyanın özündə və sərhədlərindən kənara yayılmasını qətiyyən istəmirdi və bu məqsədlə repressiv tədbirlərə əl atılırdı. Belə vəziyyətdə Ulu Öndər Heydər Əliyev heç nədən çəkinməyərək, Özünün və ailə üzvlərinin həyatını təhlükə qarşısında qoyaraq, Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gəldi və Bakıda törədilən qırğını qətiyyətlə pislədi. Ulu Öndər bu cəsarətli addımı ilə bir tərəfdən imperiya qüvvələrinə meydan oxudu, digər tərəfdən isə Azərbaycan ətrafında informasiya blokadasını yardı və xalqına böyük təsəlli vermiş oldu.

Naxçıvan Ali Sovetinin Heydər Əliyevin Sədrliyi ilə keçən 1990-cı il 17 noyabr tarixli sessiyasında çıxarılan tarixi qərarlar da Ulu Öndərin milli təəssübkeşliyinin və cəsarətinin növbəti təzahürü idı. Sessiyada Heydər Əliyevin təşəbbüsü əsasında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin o vaxtlar çoxlarının tanımadığı üçrəngli bayrağı Naxçıvan Ali Məclisində qaldırıldı və dövlət rəmzi kimi qəbul olundu. Mənim qənaətimə görə, Azərbaycanın müstəqilliyə gedən yolu, məhz həmin sessiyadan başladı. Sonradan-1991-ci il fevralın 5-də Azərbaycan Respublikasının Ali Soveti Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin vəsatətinə baxaraq üçrəngli bayrağın Azərbaycanın dövlət bayrağı kimi qəbul edilməsi haqqında qərar verdi.

Bu gün zamanında Naxçıvan Ali Məclisində üçrəngli bayrağımızın dövlət rəmzi kimi qəbul olunmasına qərar verilməsi kimlərəsə adi görünə bilər. Lakin unutmamalıyıq ki, bu tarixi hadisə imperiyanın hələ ayaq üstə olduğu, hələ qılıncının dalının da, qabağının da kəsdiyi bir dövrdə baş vermişdi.

Ulu Öndər Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 1991-ci il 7 mart tarixli sessiyalarında da böyük cəsarət nümayiş etdirərək Dağlıq Qarabağla, respublikamızın müstəqilliyi ilə bağlı fikirlərini açıq şəkildə dilə gətirdi. Ulu Öndər təzyiqlərə baxmayaraq, sonrakı illərdə də müstəqillik ideyalarının müdafiəsində dayandı. 1991-ci il martın 17-də keçmiş Sovet İttifaqının saxlanması ilə bağlı keçirilən referendumu xatırlayaq. Respublikanın o vaxtkı rəhbərlərinin loyallığının, qətiyyətsizliyinin, müstəqillik ideyalarından uzaq olmalarının nəticəsi idi ki, Azərbaycan da həmin referenduma qoşuldu. Lakin burada da Heydər Əliyev nə qədər qətiyyətli olduğunu nümayiş etdirdi. Ulu Öndər Naxşıvanın referendumda iştirak etməməsi ilə bağlı çağırış etdi və keçmiş İttifaqın, Azərbaycanın sabiq rəhbərliyinin təkidlərinə, hədə-qorxularına rəğmən bu çağırışını geri götürmədi. Beləliklə də, Naxçıvan saxta referenduma qoşulmadı.

Ümummilli Lider Heydər Əliyev yox, başqa kim imperiyanın mövcudluğu şəraitində belə cəsarətli addımlar ata bilərdi? Sualın cavabı bəllidir: Heç kim! Bunu ancaq cəsarət və milli təəssübkeşliyin zirvə nöqtəsində qərar tutan Heydər Əliyev edə bilərdi və etdi də!

Siyasi varisliyin təmin olunması Azərbaycanın böyük xoşbəxtliyidir

Siyasi varisliyin təmin olunması ölkələrin uzunmüddətli dövrdə davamlı inkişafı üçün fundamental amillərdən biri qismində çıxış edir. Hansı ölkədə ki siyasi kurs tez-tez dəyişir, orada bir qayda olaraq, tərəddüdlər baş qaldırır, xaos yaşanır, hər seçkidən sonra ölkə, faktiki olaraq, yenidən geriyə dönüş etmək məcburiyyətində qalır. Azərbaycanın isə xoşbəxtliyi ondadır ki, respublikamızda siyasi varislik yüksək səviyyədə təmin edilir. Prezident İlham Əliyev hələ 2003-cü ildə dövlət başçısı statusunda fəaliyyətə başlayarkən, bəyan etdi ki, Onun üçün bundan sonra əsas vəzifə Ümummilli Lider Heydər Əliyev siyasətini davam etdirmək olacaq. Son 13 ildə Prezident İlham Əliyev verdiyi vədə sadiq qalaraq Ulu Öndərin əsasını qoyduğu siyasəti həm yüksək səviyyədə davam etdirib, həm də müasir çağırışları nəzərə alaraq, yeni çalarlarla daha da zənginləşdirib.

"Siyasi varisliyin təmin olunması Azərbaycana nə verib" sualına isə elə respublikamızın bugünkü reallıqlarına istinadən cavab vermək mümkündür. Zənnimcə, hazırda bütün dünyada yaşanan gərginliklərin, siyasi kataklizmlərin fonunda sabitliyin, iqtidar-xalq həmrəyliyinin təmin olunması ölkəmizin ən böyük uğurudur. Bu amil insanlarda sabaha böyük inam yaradır, onları qurub-yaratmağa sövq edir. Son 13 ildə Ulu Öndər Heydər Əliyevin islahatlar kursunu davam etdirən Azərbaycan misilsiz inkişafa nail olaraq iqtisadiyyatını bir neçə dəfə genişləndirib. Hazırda investisiya cəlbediciliyi kifayət qədər yüksək olsa da, respublikamız dünyada ən az xarici borclanmaya məruz qalan ölkələr sırasında yer alır. Ötən ildən respublikamızda Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi əsasında yeni çağırışlar nəzərə alınmaqla, aparılan islahatlar milli iqtisadiyyatımızın müqavimət gücünü daha da artırıb. Sevindirici haldır ki, hətta indiki çətinliklər şəraitində belə Azərbaycan özünün strateji valyuta ehtiyatlarını artırmağa müvəffəq olur.

İqtisadi müstəqilliyin təmin olunması isə, öz növbəsində, Azərbaycanı bütün dünyada söz sahibinə çevirib. Ölkəmizin nüfuzu, cəlbediciliyi getdikcə artır. Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, bu gün Azərbaycan bütün dünyada böyük hörmətə layiq dövlətə çevrilib. Qısa müstəqillik tarixində Azərbaycanın 155 ölkənin dəstəyini qazanaraq BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçilməsi qürurverici hadisədir. Hazırda respublikamız Cənubi Qafqazın lider dövləti statusunu inamla daşıyır. Bölgədə Azərbaycanın təşəbbüsləri və iştirakı olmadan hər hansı layihəni reallaşdırmaq mümkün deyil. Bu gün Azərbaycan Ulu Öndərin əsasını qoyduğu yeni neft strategiyasının uğurla reallaşdırılması sayəsində bölgənin enerji xəritəsini tamamilə dəyişməyə nail olub, həmçinin, Avropanın enerji təhlükəsizliyində böyük çəkiyə malik bir ölkəyə çevrilib.

Ümumiyyətlə, müstəqil Azərbaycanın qürur doğuran müasir simasını göz önündə canlandıran statistika kifayət qədər zəngindir. Perspektiv və gələcək isə daha cəlbedici və işıqlı görünür. Şübhə yoxdur ki, Ulu Öndər Heydər Əliyevin parlaq ideyalarına əsaslanan inkişaf kursunun bundan sonra da davam etdirilmsi Azərbaycanı yeni zirvələrə yüksəldəcək.

Ülviyyə Abdullayeva,"Milli Məclis " jurnalının baş redaktoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

Səs.- 2017.- 5 may.- S.8-9