Zəngəzur Türk dünyasını birləşdirən rol oynayacaq

İlham Əliyev: “Müharibə bitdi və tarixə çevrildi. Yeni imkanlar meydana çıxdı. Bunların arasında düşünürəm ki, ən başlıcası nəqliyyat imkanlarıdır”

Moskva-Baku platformasında İnna Lisovskayanın təqdimatında yayımlanan “Moskva-Baku bu gün” analitik verilişində regionumuzda gedən proseslərlə bağlı maraqlı məsələlərə toxunub. Verilişi yazı və video formasında oxucularımıza təqdim edirik.

Qanlı cinayətləri unutmayaq ...

31 mart Azərbaycanda azərbaycanlıların soyqırımı qurbanlarını xatırlayırlar. 1998-ci ildə Prezident Heydər Əliyev 31 Mart 1918-ci ildə azərbaycanlıların kütləvi şəkildə öldürülməsi tarixini Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü elan edilməsi haqda bir sərəncam imzalayıb. Sənəddə Şimali Azərbaycanın Rusiyaya birləşdirilməsindən sonra ermənilərin Azərbaycan ərazilərinə köçürülməsinə, azərbaycanlılara qarşı soyqırımı siyasətinə tarixi və siyasi qiymət verilib.

Xatırladaq ki, bugünkü tarixin həsr olunduğu hadisələr 1918-ci ilin martında Bakıda və Bakı quberniyasında baş verib. Minlərlə qurbana səbəb olan kütləvi millətlərarası qarşıdurmalar yaşanıb. Müasir Azərbaycan tarixində bu hadisələr erməni millətçiləri tərəfindən Azərbaycan xalqının soyqırımı kimi qəbul edilir. Beləliklə, 1918-ci il martın 31-dən aprelin 2-dək silahlı daşnak dəstələri tərəfindən minlərlə azərbaycanlı öldürüldü, evlər, məscidlər yandırıldı və əhalinin əmlakı talan edildi. Təkcə Bakıda qadınlar, uşaqlar və qocalar da daxil olmaqla təxminən 11.000 mülki vəhşicəsinə qətlə yetirildi.

Martın 31-də Şamaxı bölgəsində 16 mindən çox, Quba kəndlərində 2 mindən çox günahsız azərbaycanlı öldürüldü. Zəngəzur, Naxçıvan, Lənkəran, Muğan və Qarabağda yüzlərlə kənd daşnaklar tərəfindən yandırıldı.

31 martda Azərbaycanda və dünyanın bir çox ölkəsində 1918-ci ilin martında azərbaycanlıların qırğınlarının qurbanlarının anım gününə həsr olunmuş tədbirlər keçirilir. Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva İnstaqram səhifəsində dərin kədərləndiyini və bu cür tədbirlərin heç vaxt unudulmayacağını qeyd etdiyi bir müraciət yayımlayıb.

Sitat: “Bu gün Azərbaycanlıların Soyqırımı Günüdür. 1918-ci ilin martında törədilmiş vəhşiliklər bütün insanlığa və insanlığa qarşı qanlı bir cinayətdir. Və neçə il keçsə də, etnik təmizlənmənin acısını, terror və soyqırım aktlarını, Azərbaycan xalqının məruz qaldığı amansız repressiyaları heç vaxt unutmayacağıq. Dərin bir kədər hissi ilə faciə günahsız qurbanlarının parlaq xatirəsini ehtiramla yad edirəm, Uca Allahdan bütün şəhidlərimizin ruhuna dincəlməsini diləyirəm"

Hərtərəfli dəstək çağırışı

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan, müqəddəs Ramazan ayından dərhal sonra Şuşanı ziyarət etməyi planlaşdırdığını açıqladı. Bu barədə o, dünən Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının videokonfrans formatında keçirilən qeyri-rəsmi zirvəsində elan edib. Türkiyə lideri çıxışı zamanı sammitdə iştirak edən ölkələri Qarabağ ərazilərinin və mədəni dəyərlərinin bərpasında Azərbaycana hərtərəfli dəstək verməyə çağırdı.

Sitat: “Türkdilli ölkələrin Qarabağdakı türk abidələrinin qorunması və dirçəldilməsində Azərbaycana dəstək verməyə davam etmələri vacibdir. Ümid edirəm ki, tezliklə, Ramazan bayramından sonra Şuşanı ziyarət edəcəyik, bu da bizim üçün başqa bir bayram olacaq ”

Ərdoğan, Türkdilli ölkələrin Azərbaycanın Dağlıq Qarabağın mədəni imicini bərpa etmək səylərini dəstəkləmələrini vurğuladı. Türk liderin sözlərinə görə, bölgədəki ziyarətgahlara və memarlıq abidələrinə ciddi ziyan dəydiyindən, kilsələr və 63 məscid dağıdıldığından bu ən vacib vəzifədir.

Sitat: “44 günlük müharibə nəticəsində Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan 30 illik işğala son verdi. Qarabağ yenidən Azərbaycana qovuşdu. Bütün məcburi köçkünlərin torpaqlarına tezliklə qayıtmasını diləyirəm"

Türkiyə Prezidenti həmçinin İlham Əliyevi bu iyun ayında Antalyada keçiriləcək diplomatik foruma dəvət etdi. Ərdoğan forumun qlobal və regional mövzularda səmimi və hərtərəfli fikir mübadiləsini asanlaşdıracağını qeyd etdi.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasına qatılan ölkələrin liderlərinin zirvəsində çıxış etdi. Əliyev çıxışında vurğuladı ki, Qarabağda müharibə bitdikdən sonra yeni imkanlar arasında ən vacib olanı nəqliyyatdır.

Sitat: “Müharibə bitdi və tarixə çevrildi. Yeni imkanlar meydana çıxdı. Bunların arasında düşünürəm ki, ən başlıcası nəqliyyat imkanlarıdır”

Prezident hazırda Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı fəal iş aparıldığını söylədi.

Sitat: “Artıq qədim Azərbaycan diyarı Zəngəzur Türk dünyasını birləşdirən rol oynayacaq. Zəngəzurdan keçən nəqliyyat, rabitə, infrastruktur layihələri bütün Türk dünyasını birləşdirəcək və Ermənistan da daxil olmaqla digər ölkələr üçün əlavə imkanlar yaradacağından”

Dövlət başçısı qeyd edib ki, hazırda Ermənistanın Rusiya ilə dəmir yolu əlaqəsi yoxdur: “Bu əlaqə Azərbaycan ərazisindən keçirilə bilər. Ermənistanın da qonşu İranla dəmir yolu əlaqəsi yoxdur. Naxçıvan vasitəsilə bu əlaqə də təmin edilə bilər”.

Əliyev, eyni zamanda, Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası vasitəsilə Türkiyə ilə, Orta Asiya ilə Avropa ilə əlaqə qurulacağını vurğuladı. “Yəni, yeni nəqliyyat dəhlizi yaradılır. Azərbaycan artıq bu işə bir başlanğıc verib. Əminəm ki, tərəfdaş ölkələr də bu imkanlardan yararlanacaqlar”- Prezident dedi.

Xatırladaq ki, bu gün Qazaxıstanın təşəbbüsü ilə toplanan Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının (Türk Şurası) qeyri-rəsmi sammitinin iştirakçıları qeyri-rəsmi onlayn görüş keçiriblər. Tədbirdə Qazaxıstanın ilk prezidenti Nursultan Nazarbayev, Özbəkistan və Qırğızıstanın, həmçinin Türkmənistanın liderləri iştirak edir. Şura üzvləri ticarət-iqtisadi, mədəni və humanitar sahələrdə əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi məsələlərini müzakirə etdilər.

Sülhməramlılar üçün yeni şəhərcik

Dünən məlum oldu ki, Qarabağdakı rus sülhməramlıları üçün daha bir blok-modul şəhərciyi tikilib. Bu barədə Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyi məlumat verib. Burada 250 sülhməramlı yerləşdirə biləcək. Rusiya Federasiyası Müdafiə nazirinin müavini, ordu generalı Dmitri Bulqakov qəsəbənin açılış mərasimində iştirak etdi. Şəxsən yerinə yetirilən işin keyfiyyətini yoxladı. Blok-modul şəhərciyin ən qısa müddətdə istifadəyə verildiyi, beləliklə, cəmi 3 ayda Qarabağda 12 oxşar tikili yaradıldığı qeyd edildi.

Bulqakov, həmçinin Qarabağdakı Rusiya sülhməramlı kontingenti üçün bütün səyyar şəhərciklərin aprelin 5-dən gec olmayaraq istismara veriləcəyini və sülhməramlılar üçün səyyar xəstəxananın aprelin sonunadək istifadəyə veriləcəyini söylədi. Hazırda şəhərlərin tikintisində 589 hərbi inşaatçı və 45 texnika iştirak edir. Bu gün də Azərbaycan tərəfinin istəyi ilə Rusiya sülhməramlıları Suqovuşan - Vank - Kəlbəcər marşrutu ilə 175 ton ağırlığında başqa bir humanitar yük partiyasının çatdırılmasını təmin etdilər.

Eyni zamanda, ərazilərin minalardan təmizlənməsi işləri davam etdirilir. Bu günə qədər azad edilmiş ərazilərin demək olar ki, 4 milyon kvadrat metr ərazisi minalardan təmizlənib. Bu ərazilərdə 2 mindən çox tank əleyhinə və 4 mindən çox piyada əleyhinə mina aşkar edilərək təmizlənib. Bu barədə Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi Agentliyi məlumat verib. Hazırda rabitə xətlərinin keçdiyi ərazilər minalardan təmizlənir. Eyni zamanda mütəxəssislər bir daha əhalini minalardan tamamilə təmizlənənə qədər azad edilmiş ərazilərə getməmələri barədə bir daha ciddi şəkildə xəbərdarlıq edirlər.

Populyarlıq reytinqi eynidır

Nikol Paşinyanın “Mənim addımım” bloku hazırda populyarlığına görə Ermənistandakı digər siyasi qüvvələri qabaqlayır. Bunu Gallup Beynəlxalq Assosiasiyası tərəfindən 26-29 mart tarixləri arasında aparılmış telefon sorğusunun məlumatları sübut edir. Sorğuda 801 respondent iştirak etmişdir.

Tədqiqatın nəticələri çərşənbə günü keçirilən mətbuat konfransında Gallup Beynəlxalq Assosiasiyasının Ermənistandakı nümayəndəliyinin direktoru Aram Navasardyan tərəfindən təqdim edildi.

Siyasi və ictimai xadimlərə münasibətlərini 1-dən 5-ə qədər (artan qaydada) qiymətləndirmək təklif olunduqda respondentlər belə cavab verdi.

-Ermənistan Ombudsmanı Arman Tatoyan - 3,7 bal.

-Baş nazir Nikol Paşinyan - 2,7 bal

-Prezident Armen Sarkisyan - 2,4 bal

-Keçmiş prezident Robert Koçaryan - 2,1 bal

-PAP rəhbəri Qaqik Tsarukyan - 2,1 bal

-"Maariflənmiş Ermənistan"ın rəhbəri Edmond Marukyan- 1,9 bal

-Üçüncü prezident Serj Sarkisyan - 1,6 bal

-ARF təmsilçisi İşxan Saqatelyan - 1,5 bal

-Vətənin Qurtuluşu Hərəkatının lideri Vazgen Manukyan - 1,5 bal

-Vətən partiyasının rəhbəri Artur Vanetsyan - 1,4 bal.

Respondentlərin 35,5 %-i hakimiyyət orqanlarının ədalətli və şəffaf seçkilər keçirəcəyinə əmindir. 3.4 % "tezliklə deyil" versiyasına meyllidir. "Birmənalı olaraq yox" fikrini dəstəkləyənlər 29,7 %-dir.

41,2 %-i seçkilərdə iştirak etmək niyyətindədir. 15.9 % qarşıdakı seçkiləri mütləq boykot edəcək. "Gələn bazar günü seçkilər olsa kimə səs verərdiniz" sualına 31,7 % səs çoxluğu Paşinyanın blokunun- "Mənim addımım"ın adını çəkib. Respondentlərin 24,6 %-i heç kimə səs vermək istəmir.

Əvvəlki anketlə müqayisə etsək, "Mənim Addımım" blokunun reytinqi bir az- 1,4 % düşüb. Qalan qüvvələr reytinqlərini eyni səviyyədə saxlayıblar.

Tərcümə - Elçin Bayramlı

Səs.- 2021.- 2 aprel.- S.15.