Azərbaycan Televiziyasının veteran
rejissoru, yarım əsrdən artıq dostluq etdiyim Məhərrəm
Bədirzadə haqqında...
Altbaşlıqdakı cümlədə
“vida sözü”nü qəsdən yazmadım. Çünki
gənclik illərindən son gününə qədər həmişə
ayaqda görməyə adət etdiyim Məhərrəm
qardaşıma nə ”vida”, nə də “ölüm”
sözünü yaraşdıra bilmirəm.
Tanışlığımızın tarixi yarım əsrdən
yuxarı olsa da, mənə elə gəlir ki, mən
ömrüm boyu bu pozitiv insanı tanımışam.
Onunla saysız-hesabsız layihələrimiz
olub. O, uşaqlıq illərindən son günlərinə qədər
az qala hər bir ideyasını mənimlə müzakirə
edərdi. Elə ölümündən bir gün qabaq da zəng
vurmuşdu. Bəzən də özü dediyi kimi “elə-belə”,
hal-əhval tutmaq üçün zəng edərdi. Onun zəngləri
insana pozitiv əhval bəxş edərdi. Məhərrəm
daim axtarışda olan, nəsə etmək istəyən və
həmişə nəsə edən yaradıcı bir insan
idi.
Nə etməli, insan ömrü başdan-başa
müəmmadır. İnsan həyata gəldiyi andan olmasa da,
onu dərk etdiyi andan, sanki hər an həyatdan köçməyini
gözləyir. İnsanın həyata gəlişi də,
gedişi də qismətdir. Tanrı birinə az, digərinə
çox az həyat payı verir. Dahi Cəfər Cabbarlıya
35, Asəf Zeynallıya 23, Hüseyn Ərəblinskiyə 38,
Mikayıl Müşfiqə 30, Bəhruz Kəngərliyə
30 yaş ömür payı qismət olub.
Lakin, bu müxtəlif zaman kəsiyinə
baxmayaraq, millətimizin bu dahi şəxsiyyətləri
adlarını tarixə yaza biliblər. Əsas olan da budur. Hər
kəs həyatın fani olduğunu bilir.
Həyata gəlmək insandan asılı
olmadığı kimi, həyatdan köçmək də
ondan asılı deyil, qismətdir. Bəzən adama elə
gəlir ki, insanlar müxtəlif zaman müddətinə bu
dünyaya ezam olunub, bu müddət bitən kimi dünyanı
tərk edirlər.
Dostum, qardaşım Məhərrəm Bədirzadəyə
ulu Tanrı 76 illik ömür payı qismət etdi. Əslində, az zaman deyil. Bu zaman kəsiyində xeyli iş
görmək olar və Məhərrəm kifayət qədər
iş görüb, adını Azərbaycan Televiziyası
tarixinə yaza bildi.
Məhərrəm
Əlisəftər oğlu Bədirzadə 1945-ci il yanvar ayının 13-də Bakı şəhərində
ziyalı ailəsində dünyaya göz açıb. O, gənclik
illərindən sənətə maraq göstərib və bu
maraq onu əvvəl Gənc Tamaşaçılar
Teatrının (GTT) aktyoru Süleyman Ələsgərovun dram
dərnəyinə, sonra isə M.Əliyev adına
Azərbaycan Dövlət İncəsənət
İnstitutunun Rejissorluq fakültəsində Mehdi Məmmədovun
kursuna gətirib. Mən və qardaşım Cəfər
GTT-nin aktyoru Məmmədağa Dadaşovun dram dərnəyinə
gedirdik. Bizim elə bu illərdən
başlanan tanışlığımız möhkəm
dostluğa çevrilərək, son günlərə qədər
davam edib. O, bizim evin, mən və qardaşım Cəfər
isə onun evinin üzvünə çevrilmişdik.
Yaxşı yadımdadır, Məhərrəm institutu
bitirdikdən sonra bir müddət radioda
çalışdı. Müəllimi Mehdi Məmmədovun
hazırladığı “Canlı meyit” tamaşasında
assistent oldu. Məhərrəm radioda
işləsə də, rejissor assistenti kimi fəaliyyət
göstərsə də, onun arzu və istəyi, əlbəttə
ki, televiziya idi. O, tez-tez televiziya ilə bağlı
arzularını danışar və gələcək
planları ilə məni tanış edərdi.
Mən gec-tez onun televiziyada çalışacağına
inanır və onu da inandırmağa
çalışardım.
Nəhayət, 1971-ci ildə onun arzuları çin oldu
və dostum Azərbaycan Televiziyasında işləməyə
başladı.
Məhərrəmin sevincinin həddi-hüdudu
yox idi. Saysız-hesabsız
arzularının böyük hissəsi həyata keçdi.
Azərbaycan Televiziyasında maraqla izlənilən
neçə-neçə populyar veriliş məhz onun adı
ilə bağlı idi. “Səhər görüşləri”,
“Dalğa”, “Gəlin, birlikdə gülək”, “Gəzdim Azərbaycanı”,
“Günaydın”, “Ocaq
başı” və sair verilişlər dostumu ölkə
miqyasında məşhur etdi.
Dostum həm istedadlı, həm də zəhmətkeş
bir insan idi. Daim çalışır, axtarır və yeni-yeni
yaradıcılıq nümunələri ilə
tamaşaçıları sevindirirdi. “Mənim
günahım”, “Qayınana əməliyyatı”, “Bağdada
putyovka var”, “Gəl, qohum olaq”, “Mən sənin dayınam”, “Gəlinlər”,
“Yol yoldaşları”, “Sonuncu şahid”, “Mənim
üçün varsan”, “Təlatüm”, “Gürzə”, “Ünvansız eşq”, “Səni
axtarırıq”, “Dələduzlar”, “Zirvə yolunun xoşbəxt
adamı”, S.Ə.Şirvaninin həyatına həsr olunmuş
“Aləmdə səsim var”, N.Günün “Tanrı bəşər
övladıdır” povesti əsasında “Qırmızı kərpicli
evin Tanriısı” filmləri dediklərimin bariz nümunəsidir.
Bu televiziya filmləri onun son işləri idi.
Son iki filmin ssenarisi dostumuz, dramaturq Çingiz
Ələsgərliyə məxsusdur.
Məhərrəm 30 yaxın film və televiziya
tamaşasının müəllifi olub. O, “Humay” və “Qızıl
dərviş” mükafatları laureatı idi. Məhərrəm
Bədirzadə son illərdə “Yada düşər xatirələr”
adlı silsilə verilişlər hazırlayaraq, həyatdan
köçmüş sənətkarları
vaxtaşırı tamaşaçıların yadına
salırdı. Sənətkarların
unudulmasına biganə qala bilmirdi.
O, 76 illik
bir ömür yaşadı. Azdır,
çoxdur bilmirəm. Tanrının qisməti
belə idi. Hər zaman sənətdə
öz sözünü deməyə çalışdı və
deməliyəm ki, buna nail də oldu. İndi
sənət aləmində Məhərrəm Bədirzadə
adı çox söz deyir.
Məhərrəm
çalışdı, ev qurdu, ailə
sahibi oldu. Xuraman xanım kimi sədaqətli və
qayğıkeş bir ömür-gün yoldaşı ilə
bütöv bir ömür yaşadı. Xuraman
xanım onun ömrünün bəzəyi, iki qız
övladının anası, nəvələrinin nənəsi
oldu. Dostum qızları üçün
sevimli ata, nəvələri üçün əziz baba oldu.
O, ancaq övladlarına və nəvələrinə deyil, hamıya,
hər kəsə mehriban bir insan oldu. Mehribanlıq
qanında və canında idi.
Onu teatr, kino, mədəniyyət və incəsənət
aləmində tanımayan yox idi. O da hamını
tanıyırdı. Məhərrəmin bir çox
arzuları çin olsa da, həyata keçməyən
arzuları da az olmadı. Mən
və qardaşım onun bir çox tamaşalarında
müxtəlif səpkili obrazlar oynadıq. Məhərrəm
mənim və qardaşım Cəfər Namiq Kamalın
iştirakı ilə N.Vəzirovun “Hacı Qəmbər” və
bəstəkar dostumuz Eldar Mansurovla Georgi Xuqayevin “Sevgilimin
anası” əsərlərinin televiziya tamaşalarını
hazırlamaq istəyirdi. Nə etməli, insan
hansı yaşda olmağından asılı olmayaraq, həmişə
arzularla yaşayır. İnsanı
yaşadan arzulardır. Bəlkə elə
Məhərrəmin bu yaşa çatmağına və həmişə
ayaqda olmağına da səbəb elə bitib-tükənməyən
arzuları idi? Lakin insan, təəssüf
ki, heç də həmişə istək və arzusuna
çata bilmir. Qismət olanla kifayətlənməli
olursan. Qədim bir məsəl var. Deyirlər
ki, qismət olsa gələr Yəməndən, qismət
olmasa düşər dəhəndən.
Məhərrəm peşəkar səviyyəli televiziya
rejissoru olmaqla yanaşı, həm də maraqlı bir aktyor
idi. Onun M.F.Axundzadənin “Mürafiə vəkilləri”ndə
yaratdığı obraz (Ağa Kərim) dediyimin bariz nümunəsidir.
Onun yaratdığı obraz plastikası, rəngarəngliyi
və zənginliyi baxımından diqqətəlayiq idi.
Mən dostum Məhərrəmin nişanından
başlayaraq, övladlarının və nəvələrinin
bütün xeyir işlərində iştirak etmişəm. O, mənim və
qardaşımın haqqında “Sənətkar ömrü”
verilişlərinin müəllifi olub. Məhərrəm
istedadlı və peşəkar səviyyəli insan olaraq
istedada və peşəkarlığa həmişə
yüksək qiymət verib. Görkəmli
sənətkarımız Nəsibə xanım Zeynalovanın
son günlərini belə tarix üçün çəkməyə
çalışırdı.
O, bir
çox xasiyyətlərinə görə başqalarından
seçilirdi. Çatışmazlığı
şax üzə deməyi bacaran bir insan idi. Hətta səlahiyyətli şəxsə belə səhvini
üzünə deməkdən çəkinməzdi. O, teatr tarixini yaddaşında
saxlayan nadir bir insan idi. İstənilən
tamaşa haqqında ondan dəqiq məlumat almaq olardı.
Dostların əhatəsində olmaqdan xüsusi
zövq alardı. Gənclik dostu rejissor Mərahim
Fərzəlibəyovu, dramaturq Çingiz Ələsgərlini
və başqalarını çay süfrəsində
başına toplayıb, teatr və sənət söhbətləri
etməkdən xüsusi həzz alardı. Bəzən
mən də qardaşım Cəfərlə belə söhbətlərdə
iştirak edir və dostumuzun şirin söhbətlərinin
şahidi olurduq.
Bu gün o görüşlər və söhbətlər
üçün çox darıxıram. Kaş
zamanı geri qaytara biləydik. Son dövrlərdə
nə qədər sənətkarlarımızı itirdik.
Kaş Məhərrəm Bədirzadə sağ
olaydı, yenə dostlar bir yerdə çay süfrəsinə
toplaşıb, onun şirin söhbətlərinə qulaq
asıb, yenə onun teatr yaddaşına heyran qalaydıq.
Yenə dostumuz gözlənilmədən
ayağa qalxıb, evinə tələsəydi. Ancaq nə etməli, bizim istəyimiz ayrı, qismət
isə tamam ayrıdır. İstəməsək
də, tale yazısı ilə, qismətlə barışmaq
məcburiyyətindəyik.
Əziz dostum, mehriban insan, Məhərrəm
qardaşım, sən cismən bizimlə olmasan da, xatirən
daim bizimlədir. Səni unutmaq mümkünsüzdür.
Çünki sən əbədi olaraq mənim
və dostlarının qəlbində, xatirəsində və
yaddaşındasan. Bizlər
yaşadıqca sən də yaşayacaqsan, əziz, mehriban,
yerində sərt, yerində kövrək, sözü üzə
deyən Məhərrəm Bədirzadə. Nə
etməli, bu da bir qismətdir...
İlham Namiq KAMAL
Xalq artisti, professor
Səs.- 2021.- 15
aprel.- S.12.