"Azərbaycan ilkin təchizat mənbəyi kimi və
bütün tranzit məsələlərinin həllində
öz rolunu oynaya bilər"
Davos İqtisadi Forumu ölkəmizin dünya siyasətindəki
əhəmiyyətini bir daha ifadə etdi
Prezident İlham Əliyevin
Davos İqtisadi Forumunda iştirakı ölkəmiz
üçün bir sıra strateji imkanların əldə
edilməsi ilə yadda qaldı. İlk növbədə, qeyd
olunmalıdır ki, dünyanın 90 ölkəsindən 2500
nümayəndənin iştirak etdiyi bu mötəbər
toplantıda, Azərbaycan Prezidenti fəal iştirak etməklə
bir daha dünyanı ölkəmizdə həyata keçirilən
islahatlar barədə geniş məlumatlandırdı. Qeyd edək
ki, Davos Forumu 38 ildir ki, ənənəvi olaraq keçirilir. Builki
forumun əsas müzakirə mövzuları isə qlobal istiləşmə,
Asiya ölkələrinin iqtisadi inkişafı, İraq, Əfqanıstan
və Fələstindəki vəziyyət, o cümlədən,
Cənubi Qafqaz regionunun iqtisadi gələcəyi ilə
bağlı idi. Xatırladaq ki, Davos Forumu 1971-ci ildən
keçirilir, bu dəfə toplantıya rekord sayda, 800 iri
şirkətin rəhbərləri qatılmışdı. Həmçinin, forum çərçivəsində 223 görüş və dəyirmi masa keçirilib...
Davos Forumunda, bir qayda
olaraq, dünyanın bir çox ölkələrinin rəhbərləri,
böyük şirkətlərin, korporasiyaların
başçıları, qeyri-hökumət təşkilatlarının
nümayəndələri bir neçə gün ərzində
daha səmimi şəraitdə görüşərək,
iqtisadi əməkdaşlıq üçün səmərəli
mexanizmlər arayır, investiya qoyuluşunu təşviq edən
konkret təklif və ideyalar irəli sürürlər. Bununla
artıq 38 ildir ki, Davos şəhəri dünya
iqtisadiyyatı ilə bağlı aparılan ciddi müzakirələrə
ev sahibliyi edir. Xatırladaq ki, 1970-ci ildə Cenevrə
Universitetinin professoru Klaus Şvab Avropa dövlətlərinin
rəhbərlərinin İsveçrənin dağ şəhəri
olan Davosda toplanması təşəbbüsünü irəli
sürür. Bu təşəbbüs əsasında
dünyanın bir çox ölkələrinin
başçıları 1971-ci ilin yanvar ayında qlobal biznes
idarəetmə təcrübələri ilə əlaqədar
məsələləri müzakirə etmək
üçün Davosda toplaşırlar. Bu hadisə Klaus
Şvabı Avropa İdarəetmə Forumunu yaratmağa
sövq edir. Təşkilatın Davosdakı illik iclası
iqtisadi gündəliyi müəyyən edən qlobal sammit
hesab olunur. 1977-ci ildən təşkilat ayrı-ayrı
ölkələrin inkişafına yardım etmək
üçün fərdi forumlar təşkil etməyə
başlamışdır. Forum bu yolla bir çox perspektivli
dövlətlərin dünya iqtisadiyyatına sıx
inteqrasiyasına yardım göstərməyə
çalışır. 1987-ci ildən isə qurum
Ümumdünya İqtisadi Forumu adlandırılmış,
1988-ci ildə baş mənzil-qərargahı Davosdan Cenevrəyə
köçürülmüşdür.
Ümumdünya
İqtisadi Forumu (Davos Forumu) BMT-nin İqtisadi və Sosial
Şurası yanında qeyri-hökumət təşkilatı
kimi məsləhətçi statusa malikdir. Ümumdünya
İqtisadi Forumu bugünün özündə də bəşəriyyətin
üzləşdiyi mühüm problemləri müəyyənləşdirməyə
kömək edir və onların müzakirəsi
üçün iqtisadi platforma rolunu oynayır. Müstəqil
fəaliyyət göstərən forumun başlıca vəzifəsi
dünyanın iqtisadi vəziyyətini
yaxşılaşdırmaq üçün biznes və sosial
sahədə əməkdaşlığı təmin etməkdən
ibarətdir. Fəaliyyəti gəlir əldə etmək məqsədi
daşımayan forum 3 əsas mənbə - 1000-dən
artıq şirkətin üzvlükhaqqı, strateji tərəfdaşlardan
daxil olan vəsait və özəl şirkətlərin illik
iclaslarda, regional iclas və sammitlərdə iştirak
haqqı hesabına maliyyələşir. Ümumdünya
İqtisadi Forumu mütəmadi olaraq illik iclaslar, habelə,
regional iqtisadi sammitlər, ölkə üzrə tədbirlər
keçirir.
Azərbaycanla
Ümumdünya İqtisadi Forumu arasında uzun müddətdir
ki, qurulmuş əməkdaşlıq əlaqələri ildən-ilə
daha da inkişaf etdirilir. Respublikamızın yüksək vəzifəli
dövlət məmurları, müxtəlif sahələr
üzrə ekspertləri, elmi və özəl dairələrin
nümayəndələri forum tərəfindən təşkil
edilən qlobal miqyaslı tədbirlərdə müntəzəm
olaraq iştirak edirlər. Forumun beynəlxalq terrorizmlə
mübarizədə həmrəylik əlaməti kimi 2002-ci
ildə Davosda deyil, ABŞ-ın Nyu-York şəhərində
keçirilmiş illik toplantısında ümummilli lider Heydər
Əliyev iştirak etmiş, dərin məzmunlu nitqində
qlobal və regional məsələlərlə bağlı
fikirlərini açıqlamışdır. Ümumdünya
İqtisadi Forumunun təşkilatçılığı ilə
hər il keçirilən Avrasiya İqtisadi Zirvə
toplantıları da Azərbaycan üçün olduqca
mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Bu dəfə forum
çərçivəsində "Enerji Qutlook-2009" və
"Böyük oyun təkrarlanır" devizi altında
keçirilmiş iclaslarda müzakirə olunan məsələlər
aktuallığına və miqyasına görə Azərbaycan
üçün xüsusilə əhəmiyyətli sayıla
bilər. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin hər iki tədbirdə
iştirakı və keçirdiyi görüşlər
dünyanın bir sıra dövlətlərinin və
aparıcı şirkətlərinin rəhbərlərinin
ölkəmizin iqtisadi potensialı ilə daha yaxından
tanış olması, investisiya imkanlarını, habelə, əməkdaşlığın
yeni forma və metodlarını nəzərdən keçirməsi
baxımından maraq doğurur.
Davos Forumu çərçivəsində
"Enerji Qutlook-2009" mövzusunda keçirilmiş ilk
iclasda çıxış edən Prezident İlham Əliyev
respublikamızın dinamik iqtisadi inkişafından, yeni neft
strategiyasından, habelə, dünya iqtisadiyyatına sürətli
inteqrasiyasından danışmış, həmçinin,
Avropanın enerji təhlükəsizliyindəki rolunun
artdığını vurğulamışdır. Dövlət
başçısı Azərbaycanın bilavasitə təşəbbüsü
ilə bir sıra qlobal enerji layihələrinin uğurla
gerçəkləşdiyini bildirmiş, bu layihələrin
dünya iqtisadiyyatı üçün əhəmiyyətini
önə çəkmişdir: "Hasilatçı ölkə
kimi Azərbaycan öz enerji təhlükəsizliyinin təmin
edilməsi üçün dünya bazarlarına müxtəlif
çıxış marşurutlarının olmasında
maraqlıdır. Hesab edirəm ki, neft hasil edən ölkələrin
birgə səyləri, eləcə də, enerji siyasətinin
bütün iştirakçıları-hasilatçılar,
tranzit ölkələr və istehlakçılar arasında
qarşılıqlı anlaşma hamımız
üçün daha yaxşı şərait
yaradacaqdır".
Dövlət
başçısı Davosda keçirdiyi çoxsaylı
görüşlərdə enerji sahəsində əməkdaşlıq
və respublikamızda informasiya texnologiyalarının
inkişaf etdirilməsi, güclü insan kapitalının
formalaşdırılması məsələlərini
xüsusilə önə çəkmişdir. Neft amilini insan
kapitalına çevirməyin vacibliyini önə çəkən
dövlət başçısının səfər çərçivəsində
daha çox informasiya və kompüter texnologiyaları sahəsində
ixtisaslaşmış nəhəng şirkətlərin rəhbərləri
ilə görüşməsi də diqqətçəkici
faktdır. Bu, bir daha göstərir ki, Prezident İlham Əliyevin
rəhbərliyi altında respublikamızda həyata
keçirilən genişmiqyaslı islahatların qayəsində
məhz insan amili dayanır. Dövlət
başçısı ölkənin gələcəyini zəngin
maddi sərvətlərdə deyil, haqlı olaraq məhz insan
kapitalının formalaşmasında görür və bu da
dövlət başçısı İlham Əliyevin
dünyadakı müasir inkişaf meyillərini düzgün
qiymətləndirməsindən xəbər verir.
Bütün bunlara rəğmən,
onu da qeyd edək ki, Davos Forumu hər il dünya ölkələrinin
iqtisadi inkişaf səviyyəsi, həmçinin,
iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələri üzrə ənəvi
hesabatlar hazırlayır. Davos Forumu tərəfindən
aparılmış təhlildən sonra dünyanın 115
ölkəsinin mətbuatında informasiya-kommunikasiya
texnologiyaları (İKT) sahəsində mənfəət əldə
olunmasına dair hazırlığın vəziyyətini qiymətləndirən
hesabat dərc edilmişdir. 2001-ci ildən etibarən hər il
qlobal informasiya texnologiyaları üzrə hesabat hazırlayan
Dünya İqtisadiyyatı üzrə Davos Forumu 2007-2008-ci illər
üzrə tərtib etdiyi hesabatda, 115 ölkəni əhatə
edən reytinq cədvəlində Azərbaycanı 73-cü
yerdə göstərmişdir. Ölkəmizin Davos Forumunun
hazırladığı hesabatın reytinq cədvəlindəki
yeri MDB ölkələri üzrə Qazaxıstan (60-cı
yer) və Rusiyadan (72-ci yer) sonra 3-cüdür. Bu cədvəldə
MDB ölkələrindən Ukrayna 76-cı, Ermənistan
86-cı, Moldova 94-cü, Gürcüstan 96-cı yerdədir. Cədvəldə
birinci pillədə ABŞ, ikinci yerdə Sinqapur,
üçüncü yerdə Danimarka qərar tutmuşdur.
Dünya ölkələrinin
iqtisadi inkişaf parametrlərinin müəyyənləşdirilməsində
Ümumdünya İqtisadi Forumunun (Davos Forumu)
hazırladığı hesabatlar xüsusi çəkiyə
malikdir. Belə ki, 30 ildən artıq müddətdə
dövlətlərin rəqabətə davamlılıq səviyyəsini
öyrənən qurum 1979-cu ildən Qlobal Rəqabət
Hesabatlarında dövlətlərin iqtisadiyyatının
davamlı inkişafını, uzunmüddətli
çiçəklənməsini şərtləndirən
amilləri araşdırır. Dövlətlərin rəqabətə
davamlığının ölçülməsi
üçün təkmil göstəricilər toplusu
yaradılmış və Qlobal Rəqabət İndeksi kimi
Ümumdünya İqtisadi Forumuna təqdim edilmişdir. Dövlətlərin
rəqabətə davamlılığı - Qlobal Rəqabət
İndeksi 12 əsas üzrə müəyyənləşdirilir.
Burada təhsil və təlim (insan kapitalı), texniki tərəqqi,
makroiqtisadi sabitlik, səmərəli idarəetmə, qanunun
aliliyi, şəffaf və təkmil işləyən qurumlar,
korrupsiyanın azlığı, bazara
yönümlülük, şirkətlərin təkmilləşdirilməsi,
tələbat, bazarın həcmi və bir çox başqa
istiqamətlər əsas götürülür. Bu göstəricilərin
hər biri güclü nəzəri əsaslara malikdir və
biri digərini istisna etmir.
Ümumdünya
İqtisadi Forumunun Qlobal Rəqabət İndeksi 2007-2008-ci illərdə
Azərbaycanın bütün sahələrdə uğurla
inkişaf etdiyini, ölkənin nəhəng
sıçrayışla dünya ölkələri
arasında layiqli yer tutduğunu göstərir. Məsələn,
institusional qurumların fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi
zamanı Azərbaycan dünya üzrə 74-cü, MDB məkanında
isə 1-ci yeri tutaraq Ermənistan, Gürcüstan,
Qazaxıstan, Qırğızıstan, Rusiya Federasiyası,
Tacikistan və Ukraynanı geridə qoymuşdur. Məlumat
üçün bildirək ki, bu istiqamət hökumət,
hüquqi şəxslərin qurumlarının fəaliyyəti,
onların əldə etdiyi gəlir və ölkənin
inkişafında rolunu qiymətləndirir. İnstitusional əsasın
rəqabətə davamlılığının
artırılmasına və inkişafa böyük təsiri
var. Gəlirlərin paylaşdırılması, inkişaf
strategiyasının və siyasətinin icrası, həmçinin,
sərmayə qoyuluşu, istehsalın təşkilində
institusional əsas mühüm rol oynayır.
Onu da qeyd edək ki,
Prezident İlham Əliyevin Davos İqtisadi Forumu çərçivəsində
"Böyük oyun təkrarlanır" devizi altında
keçirilmiş iclasda iştirakı da dünya ictimai rəyində
maraqla qarşılanıb. İclasda Türkiyənin Baş
naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan da iştirak edib, lakin
toplantıda Ermənistan prezident Serj Sarkisyanın
iştirakı gözlənilsə də, son anda o, bundan imtina
edib. Ekspertlərin fikirincə, S.Sarkisyan nitqində qüsura və
Azərbaycan Prezidenti ilə publika qarşısında debatdan
ehtiyat etdiyi üçün bu görüşdə
iştirakdan boyun qaçırıb.
Qeyd edək ki, həmin
görüşdə də Azərbaycan Prezidenti
çıxış edərək müxtəlif məsələlərə
dair, o cümlədən, enerji təhlükəsizliyi
haqqında rəsmi Bakının siyasətinin
detallarını açıqlayıb: "Müstəqillik əldə
etdiyimiz vaxtdan etibarən siyasətimizin Avropa istiqaməti
prioritet məsələ idi və bu gün də davam edir. Buna
bir çox misal gətirmək olar. Bu, təkcə Avropa
Birliyinin, demək olar ki, bütün üzv ölkələri
ilə faydalı ikitərəfli əməkdaşlıqla
deyil, həm də iştirak etdiyimiz proqramlarla
ölçülə bilər. Məsələn, Azərbaycan
Avropa Birliyinin "Yeni qonşuluq siyasətinə dair fəaliyyət
planı"nın iştirakçısıdır. İki
ildən artıqdır ki, Azərbaycan Avropa Birliyi ilə
enerji məsələləri üzrə strateji tərəfdaşlığa
dair anlaşma memorandumu imzalamışdır. Bu gün Azərbaycanın
da daxil olduğu Şərq tərəfdaşlığı
Proqramı müzakirə olunur. Ümid edirik ki, bu
yaxınlarda biz həmin proqramın icrasının əyani
şahidi olacağıq. Bütün bu mühüm
addımlar və tədbirlər Azərbaycanla Avropa
arasında əlaqələrin necə inkişaf etdiyini
göstərir".
Y.Əliyeva
Səs.- 2009.- 4 fevral.- S. 8.