Pol Qobl: "Ermənistan da GUAM-a qoşulmaq istəyir"

Amerika politoloqu hesab edir ki, əhalisinin 97 faizinin yoxsulluq həddində yaşayan Ermənistan bununla da öz mövcudluğunu qorumağa çalışır

BBC şərhçisi Pol Qobl "America news" telekanalına müsahibəsində GUAM-ın gələcəyinə diqqət yönəldərək bu təşkilatın öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoyduğunu bildirib: "Nə vaxtsa, Özbəkistan da yenidən GUAM-ın sıralarına qayıtmaq istəyində olacaq. Latviya, Litva və Estoniyanın da bu təşkilata qoşulması mümkündür. Rumıniya və Bolqarıstan da GUAM-a maraq göstərir. Avropa Birliyi və NATO da GUAM-a real dəstək verir. Açıq-aydın görürük ki, MDB son akkordlarını yaşayır, o, GUAM-la rəqabətə tab gətirə bilməyəcək".

Qeyd edək ki, Gürcüstanın ardınca Ukrayna və Moldova rəsmiləri də son bəyanatlarında MDB-dən çıxmaq niyyətində olduqlarını üstüörtülü şəkildə bəyan edir. Belə bir situasiyada isə Rusiya MDB-nin varlığını qoruyub-saxlamaq üçün dəqiq addımlar atmaq niyyətinə düşüb və həmin məqsədlə 2009-cu ilin aprelində Moskvada təşkilatın dövlət başçılarının sammitinin keçirilməsi nəzərdə tutulub. İlk növbədə, qeyd edək ki, həmin sammitdə qurum daxilində inteqrasiya proseslərinin sürətləndirilməsi ilə bağlı konkret layihələr ətrafında müzakirələrin aparılması gözlənilir. Bu barədə qurumun sabiq icraçı katibi Vladimir Ruşaylo jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən bildirib. "Biz MDB-ni digər regional və subregional, o cümlədən, GUAM-la qarşı-qarşıya qoymuruq" -deyə o qeyd edib. Onun sözlərinə görə, MDB İcraiyyə Komitəsi birlik strukturlarının fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi və yenidən qurulması məqsədini güdür: "Bu məsələ işgüzar məsləhətləşmələrin gedişində müzakirə edilir".

Təbii ki, indiki situasiyada bu nikbinliyə ciddi əsas yoxdur. Bunun üçün, ilk növbədə, Kreml MDB-də təmsil olunan bütün dövlətlərə eyni gözlə baxmalı, Abxaziya və Cənubi Osetiya separatçıları ilə əməkdaşlığa son qoymalı, Moldovanın ərazi bütövlüyünü tanımalı, ən başlıcası isə, Ermənistana münasibətini tamamilə dəyişməli, bu ölkənin işğalçılıq siyasətini pisləməli, beynəlxalq konvensiyalara riayət edib Ermənistanın silahlandırılmasına son qoymalıdır. Rusiya nəzərə almalıdır ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllini beynəlxalq normalardan kənarda axtarmaq onun üçün mənfi president yaradır. Açıq demək lazımdır, bu gün ermənilərin Azərbaycandan tələb etdiklərini çeçenlər də Rusiyadan istəyirlər. Bu məsələdə ikilistandartlığa yol verilməsinin acı nəticələri isə göz qabağındadır. Necə ki, bir vaxtlar bəzi böyük dövlətlər beynəlxalq terrorizmə münasibətdə bu cür ciddi və bağışlanmaz səhvlərə yol verdilər.

P.Qobl hesab edir ki, Ermənistan da GUAM-a qoşulmaq istəyindədir. Lakin Rusiya tərəfindən cəzalandırılmaq qorxusu və Azərbaycanın GUAM-ın əsas sütunlarından biri olması bu istəyin qarşısını alır: "Ermənistanın mövcud problemləri təkcə onun kasıb ölkə olması, dramın sürətlə dəyərdən düşməsi, büdcəsinin sürətlə boşalması və əhəlinin 97%-nin yoxsulluq həddindən də aşağı səviyyədə yaşaması ilə bağlı deyil. Bu tendensiyaları postsovet ölkələrinin əksəriyyəti müstəqilliyin ilk illərində yaşayıb. Əsas problem şansların itirilməsidir. Ermənistan regiondakı bütün əməkdaşlıq layihələrindən kənarda qalıb".

Yeri gəlmişkən xatırladaq ki, son illərə kimi Gürcüstanın vəziyyəti daha kritik idi. Lakin bu ölkənin hakimiyyət orqanları Gürcüstanın gələcəyi ilə bağlı optimal variantlar fikirləşib tapmağı bacardı. Bakı-Ceyhan və Bakı-Ərzurum kəmərlərinin istismarı nəticəsində 2009-2013-cu illərdə Gürcüstanın gəlirlərinin 1,8 mlrd dol-a çatacağı gözlənilir. Eyni zamanda, bu kəmərlərin çəkilişi ilə bağlı Gürcüstan hökuməti Qərbin maliyyə institutları tərəfindən milyonlarla dollar bonus və kreditlər alıb. Gürcüstan ərazisində sosial, tikinti və nəqliyyat infrastrukturunda misli görünməmiş canlanma müşahidə olunmaqdadır. Amerika politoloq P.Qobl GUAM çərçivəsində iqtisadi əməkdaşlıq amilinin önə çəkilməsini bu kontekstdən vacib hesab edir: "GUAM ölkələri bu əməkdaşlığın onların xalqlarının maddi rifahına xidmət etdiyini görərək, gələcəkdə münasibətlərini daha da yaxınlaşdıracaqlar. MDB isə belə bir əməkdaşlıq istəyindən məhrumdur".

P.Qobl MDB-ni sarsıdan amillər sırasında postovet məkanında mövcud olan hərbi münaqişələri görür. Onun sözlərinə görə, işğala məruz qalan Azərbaycan və işğalçı Ermənistanın, öz müstəqilliyini möhkəmləndirmək istəyən Gürcüstan və imperiya ənənələrindən əl çəkməyən Rusiyanın eyni təşkilatla təmsil olunmaları səmərəli ola bilməz.

S.Əlioğlu

Səs.- 2009.- 6 fevral.- S. 1.