Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqları yüksək səviyyədə təmin olunur

Rəbiyyət Aslanova: "Cənubi Qafqazda olan dövlətlər içərisində ən demokratik prinsiplərə söykənən və bu prinsiplərin təmin olunmasını ali dövlət məqsədi hesab edən bir dövlət varsa, o da Azərbaycandır"

Azərbaycan Respublikası müstəqillik qazandığı dövrdən indiyə kimi insan hüquq və azadlıqlarının təmin olunmasında çox böyük addımlar atmışdır. Belə ki, Konstitusiyamızın maddələrinin təxminən yarıdan çoxu insan hüquq və azadlıqlarını əhatə edir. Bundan başqa, dövlət tərəfindən də bu sahədə bir çox əməli tədbirlər həyata keçirilib. O cümlədən, Milli Məclisdə İnsan hüquqları daimi komissiyasının, Ombudsman aparatının yaradılmasını misal göstərmək olar. Azərbaycan üzv olduğu beynəlxalq təşkilatların da bu sahədə onun üzərinə qoyduğu öhdəlikləri layiqincə yerinə yetirir. Belə təşkilatlardan biri olan BMT-nin İnsan hüquqları şurasının bu gün Cenevrədə toplantısı keçiriləcək. Azərbaycanın bu və digər beynəlxalq təşkilatlarda insan hüquqlarının təmin olunması ilə bağlı götürdüyü öhdəliklər və ümumiyyətlə, ölkədə insan hüquq və azadlıqları sahəsində görülən tədbirlər və onların nəticələri barədə Milli Məclisin İnsan Hüquqları daimi komissiyasının sədri Rəbiyyət Aslanovanın fikirlərini öyrəndik.

- Rəbiyyət xanım, bildiyiniz kimi, fevralın 6-da Cenevrədə BMT-nin İnsan hüquqları şurasının toplantısı keçiriləcək. Bu toplantıdan Azərbaycan üçün nə gözləmək olar və ümumiyyətlə, Azərbaycanın bu təşkilat qarşısında götürdüyü öhdəliklər nə dərəcədə yerinə yetirilir?

- Demokratik Vətəndaş Cəmiyyəti quruculuğu yolu seçmiş dövlətimiz insan hüquqlarının, azadlıqlarının qorunması və təmin olunması sahəsində bütün öhdəlikləri uğurla yerinə yetirən bir dövlətdir. Azərbaycanda bu illər ərzində insan haqlarının təmin olunması yolunda atılan addımlar, milli qanunvericilikdə bu sahədə qəbul edilmiş qanunlar bir daha onu sübut edir ki, biz bu prinsipləri çox yüksək tutan və bu prinsiplərin gerçəkləşməsində maraqlı olan bir dövlətik. Sözsüz ki, bu, artıq beynəlxalq təşkilatların da diqqət mərkəzindədir və Azərbaycanın məhz belə bir beynəlxalq qurumda bu məsələ ilə əlaqədar olaraq gündəmə gətirilməsi onu göstərir ki, ölkədə baş verən bütün bu prosesləri, xüsusilə, demokratik inkişafı, tendensiyanı həmişə müsbət qiymətləndiriblər.

Mən hesab edirəm ki, bu gün Azərbaycandakı demokratik islahatların nəticələri, bu demokratik islahatların dünyada baş verən demokratik inkişafla həmahəngliyi Azərbaycan üçün çox uğurludur və beynəlxalq təşkilatlarda bunu çox yüksək qiymətləndirəcəklər. İstər ATƏT-də, istər Avropa Şurasında, istərsə də, Avropa Birliyində bununla bağlı istənilən qərarların və yaxud tövsiyələrin, göstərişlərin Azərbaycan tərəfindən həmişə böyük hörmətlə qəbul olunması və Azərbaycan cəmiyyətinin, Azərbaycan dövlətinin öz inkişafında bunları rəhbər tutması gerçəklikdir, reallıqdır. Hesab edirəm ki, Cenevrədə olacaq toplantı zamanı da bütün bunlar gündəmə gələcək. Çünki bu gün Azərbaycanda baş verən bütün islahatların hər birinin təməl prinsipi, əsası və uğurların təməli Azərbaycana gələn demokratik islahatların uğurudur və Azərbaycan vətədaşının siyasi mədəniyyətinin yüksəlişidir, dövlət, cəmiyyət münasibətlərində əldə etdiyi uğurlardır. Mən hesab edirəm ki, onlar bunu qəbul edəcəklər və bunu etiraf etməlidirlər. Çünki bütün Cənubi Qafqazda olan dövlətlər içərisində ən demokratik prinsiplərə söykənən və bu prinsipləri gerçəkləşdirən, Konstitusiyamızın müddəalarında olan bütün yüksək sivil prinsiplərin təmin olunmasını ali dövlət məqsədi sayan bir dövlət varsa, o da Azərbaycandır. Təkcə qonşu dövlətlərlə müqayisəli təhlil aparmaq kifayətdir ki, Azərbaycanın Avropanın böyük hüquq məkanına tam bərabərhüquqlu üzvü olaraq öz üzərinə düşən öhdəlikləri nə qədər məsuliyyətlə və səmərəli şəkildə yerinə yetirdiyini görəsən.

- AŞPA-nın son iclasında Azərbaycanda siyasi məhbuslar üzrə xüsusi məruzəçi təyin edilməsi qərarını verməsi, bu qurumun ölkəmizə qarşı ədalətsiz mövqe tutması kimi qiymətləndirmək olarmı?

- AŞPA-nın son iclasında olan hadisə beynəlxalq təşkilat kimi Avropa Şurasının nüfuzuna xələl gətirən bir məsələdir. Bayaq dediyim kimi, beynəlxalq ekspertlərin müqayisəsi kifayət edər ki, Azərbaycanı başqa respublikalarla eyniləşdirməsinlər. Çünki o respublikalarda baş verənlər, oradakı anti-demokratik məqamlar göz qabağındadır. Yəni, digər Cənubi Qafqaz ölkələrini Azərbaycanla qətiyyən eyniləşdirmək olmaz. Azərbaycan özününiqtisadi, sosial, siyasi, mədəni inkişafına görə, demokratik islahatların olmasına görə bu gün, doğurdan da, Avropanın ən aparıcı dövlətləri ilə müqayisə olunan bir dövlətdir.

Mən çox təəssüf edirəm ki, bu gün Azərbaycanda, Azərbaycanın böyük inkişafında nöqsanlar axtarmağa çalışan, Azərbaycanda olmayan "siyasi məhbus" məsələsini yenidən gündəmə gətirən bir qurum, Ermənistanda baş verən hadisələrə göz yumur və Ermənistanda həbs olunmuş dövlət məmurlarını, deputatları siyasi məhbus adlandırmır. Onları yalnız həbsə məhkum olunmuş insanlar kimi qələmə verir. Sözsüz ki, biz bu barədə dəfələrlə demişik və istəməzdik ki, beynəlxalq təşkilatlar öz üzv dövlətlərinə ikili standartlar baxımından yanaşsınlar. Bu yolverilməz bir haldır. Əgə böyük bir hüquq məkanı formalaşırsa, əgər hər birimiz həmin beynəlxalq təşkilatın bərabərhüquqlu üzvüyüksə, deməli o hüquqlardan da bərabər bəhrələnməliyik. Belə olan təqdirdə, kimlərəsə, daha doğru desək, Ermənistanda olan hadisələrə göz yumaraq, orada olan bütün çatışmazlıqlara, neqativ hallara müsbət don geyindirməyə çalışaraq, Azərbaycanda olmayan bir problemi yaratmaq arzusunda olmaq beynəlxalq təşkilatın təməl prinsiplərinə zidd olan bir mövqedir. Bu baxımdan, mən bunu çox mənfi bir hal kimi qiymətləndirirəm. Həm də ona görə, mənfi hal kimi qiymətləndirirəm ki, Azərbaycan dünyaya inteqrasiya olunan bir dövlətdir. İstər iqtisadi strukturlarda, istər hüquq, informasiya və s. bütün bu inteqrasiya növlərində həmişə öndə gedən, dünyaya açıq olan bir dövlətdir. Azərbaycana gələn ekspertlər özləri bunu görür. Avropa Şurasının ekspertləri də Azərbaycanda hər bir prosesi bu cür diqqətlə izləməsinə baxmayaraq, son nəticədə bu cür fikirləri dilə gətirmək və Azərbaycan adlı demokratik məmləkətə tamamilə başqa mövqedən yanaşılması qətiyyən düzgün deyil və bir daha bildirmək istəyirəm ki, bu, yalnız və yalnız həmin qurumun nüfuzuna xələl gətirən bir məsələdir.

Bilirsiniz, bu gün beynəlxalq qurumların Avropa siyasi arxitekturasında mövqeyinə yenidən baxılır. Məsələn, bir neçə gündən sonra biz ATƏT-in parlament assambleyasında iştirak edəcəyik. Orada gündəmə gələn əsas problemlərdən biri Avropa arxitekturasında, beynəlxalq qurumların, o cümlədən, ATƏT-in yeri və roludur. Bu, təsadüfən meydana gəlmiş bir fikir deyil. Artıq onların özləri başa düşürlər ki, bu gün ciddi bir struktur, qurum olaraq hadisələrin inkişafına təsir göstərmək arzusundadırlarsa, deməli, özlərinin iş prinsiplərinə, özlərinin ölkələrə münasibətlərinə yenidən baxmalıdırlar. Yəni, artıq onlar özləri də bunu anlayırlar ki, bu qurumların fəaliyyət istiqamətində əhəmiyyətli dəyişikliklər edilməlidir. Əks-təqdirdə, bu qurumun gələcək taleyi şübhə altına düşür. Yəni, öz üzv dövlətlərinə eyni rakursdan baxılmayacaqsa, fərqli mövqelər ortaya qoyulacaqsa, birinin başını tumarlayıb, digərinə qarşı kəskin mövqedə olacaqlarsa, bu, demokratik bərabərlik prinsiplərinə ziddir. Əgər belə olarsa, insan hüquqları, əməkdaşlıq, təhlükəsizlik prinsiplərini rəhbər tutan belə qurumlara kim inanar və kim gələcəkdə belə təşkilatların üzvü olmaq istəyər. Ona görə də, biz öz hüququmuzu tələb edirik. Biz hesab edirik ki, avropalı ekspertlər öz münasibətlərini dəyişdirməlidirlər. Yəni, ağa ağ, qaraya qara deməyi bacarmalıdırlar. Siyasətin ən böyük təməli əxlaqdır, yüksək mənəvi prinsiplərdir, həqiqət, düzgünlük prinsipləridir. Bu prinsiplər olmasa, sözsüz ki, demokratiyanın əsas prinsipləri və bu qurumların fəaliyyəti şübhə altına düşər.

- Siyasi məhbuslar üzrə məruzəçinin təyin edilməsini ölkəmizə qarşı təzyiq kimi qəbul etmək olarmı?

- Bütün bu qərarları Azərbaycana təzyiq kimi qiymətləndirmək uzun illər bundan qabaq ola bilərdi. Azərbaycan yenicə müstəqillik qazanmış bir dövlət idi. Demokratiya yolunda addım-addım irəliləyirdi. Bəlkə də o vaxtkı təəssüratlar, o vaxtkı stereotiplər yenə də qalmaqda davam edir. Ancaq bu, belə deyil. Zaman dəyişib. Zamanla bərabər Azərbaycanın mövqeyi onun - beynəlxalq əməkdaşlıqda yeri və rolu dəyişib. Buna görə də, onlar bugünkü gerçəklikləri nəzərə almalıdırlar. Anlamalıdırlar ki, belə şeylər artıq Azərbaycana təzyiq vasitəsi ola bilməz və olmamalıdır. Buna nə Azərbaycan dövlətinin başçısı möhtərəm Prezident İlham Əliyevin siyasəti, nə də Azərbaycan vətəndaşlarının öz dövlətlərinə, Prezidentlərinə sədaqəti imkan verməz. Bu baxımdan, kifayət qədər qüdrətli dövlət olan və hətta Avropanın taleyində, enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynayan Azərbaycana bu cür təzyiqlər tamamilə yersizdir və absurddur. Ancaq biz yenə də hesab edirik ki, beynəlxalq qurumlarla əməkdaşlıq etməliyik, onları inandırmalıyıq. Belə hesab edirəm ki, bu, ən düzgün yoldur. Yəni, biz əməkdaşlığın daha sivil yollarla inkişaf etdirilməsinin bariz nümunəsi olan bir dövlətik. Dünyada bütün konfliktlərin sülh yolu ilə aradan qaldırılması prinsipini rəhbər tuturuqsa, deməli, hesab edirik ki, Avropa Şurası ilə Azərbaycan arasında olan hər hansı bir çətinliyin, qeyri-müəyyənliyin aradan qaldırılması üçün Azərbaycanın kifayət qədər güclü diplomatiyası və mövqeyi var. Bunu nəzərə alaraq, biz belə hesab edirik ki, buna nail olacağıq. Avropa gec-tez anlayacaq ki, Azərbaycanla yalnız və yalnız bir dildə-bərabərlik hüququ, bu hüquqlara hörmət və Azərbaycanın maraq və mənafelərini nəzərə alaraq danışmaq olar.

- Belə iddia olunur ki, guya Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığı sahəsində də problemlər var. Bu, doğrudandamı belədir?

- İddialar çox ola bilər. Əsas gerçəklikdir. Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığının mövcud olması Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə təsbit olunur. Bu isə bizim əsas qanunumuzdur. Bundan başqa bu sahə ilə əlaqədar digər qanunlarımız da var. Söhbət ondan gedir ki, Azərbaycanı kim necə görmək istəyir. Azərbaycanı bu gün o cür görmək istəyən insanlara bizim cavabımız bugünkü reallıq və gerçəklikdir, Azərbaycanda olan söz və mətbuat azadlığıdır, mətbu orqanların fəaliyyətidir. Bütün bunları nəzərə almadan Azərbaycan haqqında onların konkret fikir söyləməsi absurddur.

Murad İSMAYILZADƏ

Səs.- 2009.- 6 fevral.- S. 5.