“Leyli və Məcnun” 100 il səhnədə

Yeni nəşri 100 il səhnədən düşməyən ilk milli operamız “Leyli və Məcnun” haqqında bədii ensiklopediyadır

Azərbaycan opera sənətinin banisi Üzeyir Hacıbəyovun yaratdığı “Leyli və Məcnun” əsəri Azərbaycan milli mədəniyyətində ən yüksəkdə dayanan sənət nümunələrindəndir. Bu əsərə zaman-zaman müraciət olunmuş, bu gün də opera Azərbaycan milli sənət əsəri olaraq böyük səhnələrdə oynanılır.

Bildiyimiz kimi, möhtəşəm sənət abidəmizin 100 illik yubileyi dövlət səviyyəsində qeyd olundu və respublikanın hududlarından kənarda “Leyli və Məcnun” tamaşası uğurla oynanıldı. Bu günlərdə belə bir əsərin səhnə tarixindən bəhs edən yazıçı-publisist Mustafa Çəmənlinin “Leyli və Məcnun” 100 il səhnədə” kitabı işıq üzü görüb. 1908-ci il yanvarın 12-də, soyuq bir qış axşamında Tağıyev teatrında Şərqin ilk operası “Leyli və Məcnun” 22 yaşlı Üzeyir bəy Hacıbəyli tərəfindən Azərbaycan xalqına bəxş edilmişdir. Elə bir insan yoxdur ki, bu məhəbbət əfsanəsinə böyük maraq və heyranlıqla tamaşa etməsin. Bu operaya olan sonsuz məhəbbət də Mustafa Çəmənlini belə bir əsəri yazmağa sövq etmişdir.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşəbbüsü ilə Prezident İlham Əliyevin “YUNESKO-nun 2008-2009-cu illərdə görkəmli şəxsiyyətlərin yubileylərinin və əlamətdar hadisələrin qeyd edilməsi proqramına Azərbaycanla bağlı daxil olmuş yubileylərin keçirilməsi haqqında” 2008-ci il 31 yanvar tarixli Sərəncamı ilə çap olunan bu kitab dinləyicilərə təqdim edilir.

Müəllif əvvəlcə oxuculara ümummilli lider Heydər Əliyevin 1995-ci il sentyabrın 18-də Üzeyir Hacıbəylinin anadan olmasının 110 illiyinə həsr olunmuş yubiley gecəsindəki nitqini təqdim edir. Ulu öndər geniş nitqində Üzeyir bəyin sənəti və şəxsiyyəti, o cümlədən, “Leyli və Məcnun” operası haqqında çox parlaq fikirlər söyləmişdir.

Xalqın professional sənət nümunəsi olan bu kitab gərgin zəhmətin, axtarışların bəhrəsi olmaqla bərabər, həm də mövzu əhatəsinə görə mədəniyyətimiz tarixində ilk təşəbbüsdür. Yeni nəşri 100 il səhnədən düşməyən ilk milli operamız “Leyli və Məcnun” haqqında bədii ensiklopediya da adlandırmaq olar. “Leyli və Məcnun” 100 il səhnədə” kitabına tamaşanın səhnəyə qoyulduğu ilk gündən başlayaraq, müasir dövrümüzə qədər “Leyli və Məcnun”da iştirak etmiş müğənnilər, bu möhtəşəm əsəri müxtəlif quruluşlarda səhnəyə qoymuş rejissorlar, dirijorlar, xormeysterlər, rəssamlar, baletmeysterlər, konsertmeysterlər haqqında ensiklopedik məlumatlar, bədii oçerklər toplanmışdır. Vaxtilə bəzi rollarda özünü sınamış, lakin səhnədən tez getmiş müğənnilər də müəllifin nəzərindən qaçmamış və onlar da unudulmamışdır. Kitaba operanın yaranması, tamaşası ilə bağlı bir neçə sənətkarın xatirəsi, məqaləsi, dördpərdəli, altışəkilli operanın librettosu da daxil edilmişdir.

Zümrüd

Səs.- 2009.- 30 may.- S. 12.