“KİV nümayəndələri və dövlət strukturlarının qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığına yardım”

Prezident yanında, KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyələşdirdiyi layihəni həyata keçirmək məqsədilə SİA bu mövzuda dəyirmi masa keçirdi

(Ardı var)

Müasir dövrün demokratik tələbləri sırasında müstəqil mətbuatın formalaşması və inkişaf etdirilməsi önəmli yerlərdə durur. Bu da, onunla bağlıdır ki, ictimaiyyətin informasiya əldə etməsi və cəmiyyətdə gedən demokratik proseslərdən məlumat əldə etməsi, xüsusilə də, yazılı KİV-in üzərinə düşür. Bəzi ölkələrdə KİV-in mövqeyi ictimai rəyin istənilən formada dəyişməsinə təsir edir. Türkiyədə, Fransada, İsveçrədə və digər ölkələrdə mətbuatın müstəsna gücə malik olması danılmaz faktdır. Azərbaycanda da mətbuat yenicə formalaşmağa başlasa da, Cənubi Qafqazın ən inkişaf edən mətbuatına çevirilib. Bunun da səbəbi mətbuta dövlət qayğısının yüksək olmasıdır. Ulu öndərimiz Heydər Əliyev daim mətbuatın inkişafına diqqət və qayğı göstərmiş, qəzetlərin texniki avadanlıqlarla təchiz olunmasına xüsusi önəm vermişdir. Məhz 1998-ci il avqustun 6-da ulu öndərimiz Heydər Əliyevin Fərmanı ilə mətbuata tətbiq olunan senzura aradan qaldırılmışdı. Dahi öndərimiz mətbuata diqqəti və onun problemlərinin həllini dövlət quruculuğunun tərkib hissəsi hesab etmişdir. Bu nəcib, müdrik siyasəti bu gün ölkə başçısı İlham Əliyev böyük uğurla davam etdirməkdədir. Prezident yanında KİV-lərin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun yaradılması məhz ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin mətbuata göstərdiyi diqqət və qayğının göstəricisidir. Müstəqil Azərbaycan tarixində ilk dəfə olaraq KİV-lərin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu bir sıra qəzet və agentliklərə müxtəlif sahələri əhatə edən layihələrini həyata keçirmək üçün maliyyə dəstəyi göstərib. Səs İnformasiya Agentiliyi də keçirilən müsabiqənin qalibləri sırasındadır. Agentliyin “KİV nümayəndələri və dövlət strukturlarının qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığına yardım” mövzusunda keçirdiyi layihə ictimai marağa səbəb olmaqdadır. Çünki layihənin təqdimetmə mərasimindən sonra agentliyə ünvanlanan məktublar və telefon zəngləri də ictimai marağın bu layihəyə mövqeyinin yüksək olduğunu deməyə əsas verir. SİA növbəti dəfə layihə ilə bağlı dəyirmi masa keçirdi.

Dəyirmi masada Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvü və sədr müavini, KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun Müşahidə Şurasının üzvü, Jurnalistlərin Həmkarlar İttifaqının sədri Müşfiq Ələsgərli, Mətbuat Şurasının icraçı direktoru Rəhim Hüseynzadə, Milli Qeyri-Hökumət Təşkilatları (QHT) Forumunun prezidenti Rauf Zeyni, “Səs” İnformasiya Agentliyinin icraçı direktoru Vəli Vəliyev, Qaradağ rayon icra hakimiyyətinin şöbə müdiri Munis Bayramov, Səbail rayon icra hakimiyyətinin şöbə müdiri İsrafil Kərimov, “Azad Azərbaycan” qəzetinin baş redaktoru Asəf Abbasov, “Paritet” qəzetinin baş redaktoru Cəmaləddin Quliyev, “Xural” qəzetinin baş redaktoru Əvəz Zeynallı, “Ekspress” qəzetinin baş redaktoru Qəzənfər Bayramov, AzərTac Dövlət İnformasiya Agentliyinin aparıcı müxbiri Vüqar Ağayev, “Qloballaşma və Milli Həmrəylik” İctimai Birliyinin sədri Həsən Qarayev iştirak edirdilər.

Dəyirmi masanı giriş sözü ilə açan SİA-nın əməkdaşı dövlət-mətbuat münasibətlərindən geniş və ətraflı məlumat verdi və müzakirələrin də bu istiqamətdə aparılmasının vacibliyini söylədi.

MEDİANIN İNKİŞAFI İSTİQAMƏTİNDƏ ÇOX BÖYÜK NAİLİYYƏTLƏR ƏLDƏ OLUNUB

Müşfiq Ələsgərli:

- Bu mövzuda dəyirmi masa təşkil etdiyinə görə “Səs” qəzetinə təşəkkürümü bildirirəm. Azərbaycanda dövlət mətbuatın inkişafı üçün üzərinə düşən bütün addımları atıb və tamamlamaq üzrədir. Ölkəmizdə 1998-ci ildə rəsmi senzuranın ləğv edilməsi ilə başlanan mətbuat sahəsində liberallaşdırma prosesi sürətlə getdi. Məhz bu səbəbdən, ölkəmiz 2003-cü ildə medianın inkişafı istiqamətində çox böyük nailiyyətlər əldə olundu. Bütün dünyada mətbuatın örnək olaraq göstərilməsi təcrübəsi yarandı. Rəsmi senzuranın ləğvindən sonra, 1999-cu ildə “KİV haqqında” qanunun qəbul olunması, 2001-ci ildə bu qanuna əlavə və dəyişikliklərin edilməsi, onun daha da liberallaşdırılması, həmçinin, mətbuat üzərində dövlətin nəzarətedici qurumunun ləğv edilməsi, əvəzində, mətbuata özünütənzimləmə statusunun verilməsi və Mətbuat Şurasının yaradılması kimi tədbirlər həyata keçirildi. Bu gün mətbuat orqanları üzərində heç bir rəsmi dövlət nəzarəti yoxdur və mətbuat özünü tənzimləyən quruma çevrilib. Bu da bütün dünya praktikasında tətbiq edilən modeldir. Amma qanunvericilik normasına baxmayaraq, əksər ölkələrdə, xüsusilə, postsovet məkanında hələ tamamilə bu cür standartlar tətbiq olunmayıb. Ən böyük dövlətlərdən biri olan Rusiyada Mətbuat və İnformasiya Nazirliyi fəaliyyət göstərir ki, o mətbuata nəzarəti və lisenziyalaşma işini həyata keçirir. Azərbaycan postsovet məkanında, ilk dəfə olaraq, bu addımı atan ölkələrdən biridir. Bu da mətbuata özünütənzimləmə statusunu şamil etdi. Bu istiqamətdə atılan addımlar sırasında bu yaxınlarda təsis edilən KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunu qeyd etmək olar. Mətbuatın inkişafına yönələn bu üsul praktikada çox geniş yayılıb. Yeganə ölkələrdəndir ki, Azərbaycanda dövlət məhz müstəqil mətbuatın inkişafına yardım göstərməklə bağlı bu fond yaradılıb. Bu praktikadan dövlətimiz səmərəli şəkildə istifadə etdi. Bu da KİV-in inkişafına çox böyük stimul olacaq. Azərbaycanda media sahəsində qanunvericilik beynəlxalq praktikada qəbul olunan ən demokratik qanunvericilikdən biridir. Amma bütün bunlara baxmayaraq, mövcud problemləri də müzakirə etmək lazımdır. Bu problemlərin aradan qaldırılması üçün addımlar atmaq lazımdır. Onları iki istiqamətdə analiz etmək olar. Birincisi, medianın özündən yaranan problemlərdir. Yəni, burada söhbət mediada müəyyən peşəkarlıq səviyyəsinin aşağı olmasından qaynaqlanan problemlərdən gedir. Digər tərəfdən, medianın ixtisaslaşması istiqamətində dərindən işlər görülməyib. Cəmiyyətin çox sahələri var ki, onlar diqqətdən kənardadır. Əslində, bu cür qurumların ayrı-ayrı sahələr üzrə ixtisaslaşması problemi gündəmdədir. Güman edirik ki, müəyyən proseslərin gedişində həmin problemlər öz həllini tapacaq. Üçüncüsü, jurnalistlərin peşə-davranış qaydalarına əməl etməsi sahəsində müəyyən problemlər mövcuddur. Əvvəllər bu sahədə problemlər yaranan da, məhkəmələrə müraciət olunurdu, jurnalistlərin cərimələnməsi və həbs edilməsi prosesləri baş verirdi. Bu da Azərbaycanın müsbət imicinin formalaşması baxımından ciddi problemlər yaradırdı. Eyni zamanda, ölkə jurnalistlərinin taleyi nöqteyi-nəzərindən də təhlükələrə səbəb olurdu. Artıq dövlətlə razılaşmış qaydada həmin problemlərin həll olunması məsələsi Mətbuat Şurasına həvalə olunub. Şuranın bu cür şikayətlərin araşdırılmasına və “reket” jurnalistlərə qarşı mübarizəyə məsul komissiyası fəaliyyət göstərir. Şikayətçi tərəflər məhkəməyə qədərki problemlərin mümkün qədər tez həll olunması üçün Mətbuat Şurasına müraciət edirlər. Onlar araşdırılır və nəticəyə uyğun qərarlar verilir. Təsadüfi deyil ki, 2006-2008-ci illərin əvvəllərində Azərbaycanda KİV-məmur və ya vətəndaşlar arasında təxminən 300-400 məhkəmə prosesi qeydə alınıb. Bu ilin əvvəlinə olan statistikaya görə, bu rəqəm 60-70 arasında dəyişir. Bütün bunlar mətbuata özünütənzimləmə statusunun verilməsi ilə bağlıdır.

MƏTBUAT XALQ ÜÇÜNDÜR VƏ ONUN İNKİŞAFINA HƏR CÜR ŞƏRAİT YARADILMALIDIR

Munis Bayramov:

- Öncə qeyd edim ki, “Səs” qəzetinin dövlətin inkişafında böyük rolu var. Hələ ümummilli liderimiz Naxçıvanda olan zaman “Səs” qəzeti Onun fəaliyyətinin müxtəlif dövrlərini əks etdirmək baxımından müstəsna rol oynayıb. Buna görə də, bu qəzetə həmişə minnətdarlıq hissi ilə yanaşırıq. Mövzuya qayıtdıqda isə, dövlət-mətbuat münasibətlərinin tarixinə nəzər salmaq və onun hansı prinsiplər əsasında formalaşmasına diqqət yönəltmək lazımdır. Dövlətin borcu ondan ibarətdir ki, mətbuatın inkişafına və informasiyanın əldə olunmasına yardımçı olmaqdır. Dövlətin tətbiq etdiyi qanunlara uyğun olaraq da, mətbuat və dövlət idarəçilik orqanları fəaliyyət göstərir. İnformasiyaların əldə olunması və onların işıqlandırılması məsələlərinə gəldikdə isə, heç bir dövlət məmuru mətbuatdan qaçmamalıdır. İnformasiya almaq mətbuatın hüququ olmaqla yanaşı, onu vermək də dövlət orqanlarının borcudur. Elə məqamlar var ki, onlar mütləq ictimaiyyətə çatdırılmalıdır ki, həmin məsələ ilə bağlı düzgün ictimai rəy formalaşsın. Bəzən yayılan yanlış məlumatlar fəsadlara səbəb olur.

Məsələn, jurnalistlər bizə müraciət edərək, çalışdığımız struktura aidiyyatı olmayan mövzu ilə əlaqədar məlumat almaq istəyir. Onlara istiqamət verməklə kömək edirik. Mətbuat xalq üçündür və hər zaman açıqdır. Onları lazımi məlumatlarla təmin etmək bizim borcumuzdur. Bir məqamı da vurğulayım ki, bəzən mətbuata verilən imkanlardan sui-istifadələr, şəxsi-qərəzçilik mövqeyindən çıxış etmək, alınan məlumatı təhrif edərək yaymaq və s. kimi hallar yolverilməzdir. Onlar anlaşılmazlıqlara, qarşıdurmaya gətirib çıxarır. Baş verən bu cür halları mətbuata yaraşdırmıram. Bu baxımdan, mətbuat istənilən məsələlərə obyektiv yanaşmalıdır. Hətta vəzifəli insanların şəxsi həyatına müdaxilə halları da baş verir. Ancaq iş fəaliyyəti ilə bağlı məsələlər gizlədilməməlidir. Obyektivlik və normal fəaliyyət varsa, burada qapalı saxlanılacaq heç bir məqam olmamalıdır.

Qəzənfər Bayramov:

- Əksər dövlət qurumlarının mətbuat xidmətlərinin rəhbərləri KİV-ə məlumat ötürməkdən qaçır. Bu, o demək deyil ki, onlar bu barədə məlumat vermək istəmirlər, sadəcə olaraq, bu, onların az məlumatlı olmalarından qaynaqlanır. Çox vaxt jurnalistlər neqativ məsələlərlə bağlı informasiya almaq istəyirlər. Belə olan halda, dövlət məmurları mətbuatın suallarından yayınır. Dövlət-mətbuat münasibətlərində iki məqamı qeyd etmək lazımdır. KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun yaradılması da dövlətin mətbuata yardımının ilkin mərhələsidir. Fond vasitəsilə ayrı-ayrı mətbuat orqanlarına qrant yardımları edilir. Ancaq bu yardımın mətbuatın inkişafına dəstək verdiyini söyləyə bilmərik. Mətbuatın inkişafı üçün daha səmərəli üsullar var ki, onlardan istifadə etmək lazımdır. Dövlətin və ölkə başçısının təqdirəlayiq addımının düzgün mexanizminin tapılması üçün fondun üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Bunu daha effektli bir alətə çevirmək olar.

İsrafil Kərimov:

- Öncə, istərdim ki, icra hakimiyyəti orqanları ilə mətbuat orqanları arasındakı münasibətlərə toxunum. Səbail rayon icra hakimiyyəti 2007-ci ilin yekunlarına görə, Zərdabi adına Mətbuat Mərkəzinin keçirdiyi “Azad İnformasiya” müsabiqəsi üzrə icra hakimiyyətləri nominasiyası üzrə qaliblərdən biri olub. Səbail RİH mətbuatla əlaqələrini açıq şəkildə qurub. Keçən ilin 6 ayı ərzində mətbuatda yer alan 35 tədbirlə bağlı analiz aparmışıq. Məlum olub ki, icra hakimiyyətinə ünvanlanan bütün sorğular tam olaraq cavablandırılıb və bu barədə mətbuata kifayət qədər məlumat verilib. Qeyd edim ki, verilən suallarla bağlı müvafiq orqanlara müraciət etməli və dəqiq cavab aldıqdan sonra jurnalistlər həmin informasiyanı təmsil olunduğu KİV-də işıqlandırmalıdır. Biz Səbail RİH olaraq mətbuat işçilərinin qərəzli və dəqiq olmayan məlumatı yaymasının əleyhinəyik. Yaxşı olardı ki, jurnalistlər onları maraqlandıran məsələlərlə bağlı tam dolğun informasiya əldə etdikdən sonra onları mətbuat orqanında çap etsinlər.

Kübra ƏLİYARLI,

Sevinc NƏZƏROVA

Səs.- 2009.- 1 oktyabr.- S. 8-9.