20 Yanvar: faciədən qələbəyə
doğru
20 yanvar faciəsinin məşum
19-cu ildönümü qeyd edilməkdədir. Bu müsibətin
də başında erməni dəstəkçiləri
dururdular. Erməni lobbisinin qurduğu plana görə
Bakıda yaşayan 100 mindən bir qədər artıq erməni
təxribat törədəcəkdi. Bu işə erməni
katalikosu xeyir-dua vermişdi. Ancaq bu dəfə ermənilər
də, erməni dəstəkçiləri də
yanılmışdılar.
Milli şüur səviyyəsi
kifayət qədər inkişaf etmiş Azərbaycan xalqı
bir yumruq kimi birləşib, ayağa qalxmışdı. Bakı
erməniləri bu dalğanın qarşısında heç
nə idi. Odur ki, onlar Bakı üsyanı ab-havası
altında limana və dəmiryolu vağzalına
toplaşmışdılar. Ermənilər kütləvi
şəkildə Rusiya və Orta Asiyaya gedirdilər.
Moskvada ermənilərin
ən böyük müdafiəçisi qiyafəsində olan
Mixail Qorbaçov əsəbdən dodaqlarını gəmirirdi.
Onun Bakıdakı əlaltısı Əbdürrəhman Vəzirov
Moskvaya müraciət edib, ordu dəvət etmişdi. Yanvarın
19-da saat yeddiyə 26 dəq. işləmiş əsgərlər
telekanalın kabelini partlatdılar. Bununla əhalini informasiya
almaqdan məhrum etmək istəmişdilər.
Qırğın gecəyarıdan
səhərədək və ondan bir neçə gün sonra
davam etdirildi. Gecə hücumları arasında çoxlu erməni
könüllüsü olmuşdu. Qırğın və
talanların böyük əksəriyyəti məhz onlar
törətmişdilər. Hər halda, faktik olaraq,
paytaxtımızda sovet ordusu qan tökmüşdü.
Öldürülənlərin və yaralananların dəqiq
sayı haqda beynəlxalq dairələrdə məlumat
verilirdi. Ertəsi gün Ə.Vəzirov Moskvaya qaçdı.
Fövqəladə rejim
uzun müddət davam etdi. Moskva onun yerinə Ayaz Mütəllibovu
gətirdi. Bu şəxs gəlişinin ilk günündən
Moskvaya xidmət etməklə erməni dəyirmanına su
tökdüyünü sübut etdi. 1990-cı ilin 10
yanvarından sonra paytaxtın iri müəssisələrinin
hamısında tətil elan edilmişdi. Ancaq vacib tələbat
malları istehsal edən müəssisələr işləyirdi.
Hər bir kəs bacardığı işi görməklə
vətəninə xidmət etməyə
çalışırdı. Nəqliyyat vasitələri
pulsuz işləyirdi. Hər bir kollektiv ona
tapşırılan sahədə işləyirdi.
1990-cı ilin
yanvarında bu sətirlərin müəllifi Səbail ərazisində
yerləşən Volodarski adına maşınqayırma
zavodunun fəhlə və qulluqçuları ilə təcili
yığıncaq keçirib, Tətil Komitəsi yaratdı. İdarə
Heyəti yeddi nəfərdən ibarət idi. Bu sətirlərin
müəllifi əlaqələndirici vəzifəsini icra
edirdi. Məqsəd Səbail rayon şöbəsi ilə əlaqə
saxlayıb iş yerini müəyyənləşdirmək
idi. Bizim kollektivə indiki prezident aparatının şərq
hissəsini zəncirvari şəkildə kəsib,
işçilərin giriş-çıxışını
qadağan etmək idi.
Zavodda direktordan
tutmuş fəhlələrədək hamı birləşmişdi.
Zavodun avtomobillərinin hamısı tətilçilərin
ixtiyarına verilmişdi. Biz səhər saat 6 radələrində
yuxudan durub, zavodun həyətində görüşür və
maşınlara minib prezident aparatındakı "iş
yerimizə" gəlib, gecə yarıyadək ac-susuz yerimizdə
dayanır, sonra isə yorğun-arğın, payi-piyada 20-ci sahədə
yerləşən evimizə gedirdik.
Yanvarın 19-dan 20-nə
keçən gecədə həmişəki kimi keçdi. Gecə
saat birə yaxın evimizə gedib ölü kimi
yatmışdıq. Səhər tezdən oyananda
qırğın törədildiyindən xəbər tutduq.
Bizim ərazidən şəhərə girən ordu heyətinin
üzvləri 40 gün işə çıxmadı. Yanvarın
20-də səhər prezident aparatının
qarşısına getdi. Digərləri kimi mən də
partiya biletimi atdım. Vertolyotlar havadan üstümüzə
yazılı kağızlar atır,
dağılışmağı tələb edirdilər. Həmin
gün zavoddan prezident aparatına piyada gəlmişdik. Bayıl
dairəsi yaxınlığında bir dəstə əsgər
üstümüzə avtomat çəkdi. Komandirləri
onların atəş açmalarına icazə vermədi. Bir
rus qadını dişinin dibindən çıxan
söyüşü əsgərlərə
yağdırırdı.
A.Mütəllibov ordunun
törətdiyi qırğına haqq qazandırırdı. Yalnız
Moskvada yaşayan ümummilli lider qırğının
törədilməsində Qorboçovu
günahlandırıb, etirazını bildirmişdi. Hadisələrə
nə A.Mütəllibov, nə də Ə.Elçibəy
siyasi qiymət verməmişdi. Bu məsuliyyəti 1993-cü
ildə ümummilli lider Heydər Əliyev üzərinə
götürdü. Azərbaycan xalqının erməni və
erməni dəstəkçilərindən xilası da məhz
həmin vaxtdan etibarən başlandı.
Səs.- 2009.- 20 yanvar.- S. 4.