Davos görüşü münaqişənin həllinə təkan verə bilər

Mübariz Əhmədoğlu: "Belə görüşlərin keçirilməsi ilə Azərbaycan öz məqsədinə yaxınlaşmış olur "

Artıq 2009-cu ilin ilk ayında Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafında danışıqlara start verildi. Belə ki, Minsk Qrupunun həmsədrlərinin Azərbaycan və Ermənistana Avropa Birliyi nümayəndəsinin region ölkələrinə səfəri bu ilin ilk danışıqları oldu. Bu görüşlərin keçirilməsinin əhəmiyyətinə gəlincə isə, onlar yalnız qarşıdakı görüşlərə zəmin yaratmaq məqsədilə keçirildi. Əlbəttə ki, məqsədə nail olmaq üçün iki dövlət arasında razılaşmanın olması vacibdir. Bu məqsədlə yanvar ayının sonunda dövlət başçıları səviyyəsində Davosda iqtisadi forumda ikitərəfli görüşün keçirilməsi nəzərdə tutulur. Bu görüşdən nə kimi mütərəqqi nəticələr gözləmək olar və ümumiyyətlə, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin yaxın gələcəkdə hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyi barədə və digər suallar ətrafında politoloq Mübariz Əhmədoğlu ilə söhbət etdik, onun fikirlərini öyrəndik.

- Mübariz müəllim, ilk növbədə, prezidentlərin Davos görüşü barədə fikirlərinizi öyrənmək istərdik. Bu görüşdən hansı mütərəqqi nəticələri gözləmək olar?

- Zaman keçdikcə belə görüşlərin keçirilməsi ilə Azərbaycan öz məqsədinə, yəni, həlledici məqama yaxınlaşır. Bütün baş verən proseslər, görüşlər nə qədər çox olarsa, bu, Azərbaycanın həlledici məqama yaxınlaşmasını sürətləndirəcək. Azərbaycan təkcə danışıqlarla kifayətlənmir. Bununla yanaşı, iqtisadiyyatımızı, hərbimizi də gücləndirir.

Davos forumuna gəlincə, o Ermənistan üçün ağır bir toplantıdır. Çünki ora dünyanın varlı dövlətlərinin yığışdığı bir yerdir. Oraya dünya iqtisadiyyatının idarə olunmasında yeri olan dövlətlərin başçıları dəvət olunur. Mən bir tədqiqatçı kimi deyə bilərəm ki, ümumiyyətlə, müstəqillik dövründə hansısa bir Ermənistan prezidentinin birmənalı şəkildə ora dəvət olunması qeyd olunmamışdır. Hətta dəvətsiz də olsa, Ermənistanın orada iştirakı yada düşmür. Amma diqqət etsək görərik ki, ümummilli liderimiz Heydər Əliyev öz sağlığında ikən bu forumda iştirak etmişdir. Amma İlham Əliyev Prezident olduqdan sonra Azərbaycan bu forumun ən arzuolunan iştirakçılarından birinə çevrilib. Yəni, Azərbaycanın Davosda reytinqi var, Ermənistanın isə yoxdur. Ermənistan rəhbərliyi özü də başa düşür ki, o, kasıb ölkədir. Bu baxımdan, Davos Ermənistan üçün bir o qədər rahat yer deyil. Belə bir psixoloji şəraitdə görüşün keçirilməsi bizə sərf edir.

ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri çalışırlar ki, Madrid prinsiplərində olan bəzi detalları bir-birinə yaxınlaşdırsınlar. Təbii ki, Ermənistan çalışır ki, müqavimət göstərsin. Ümumiyyətlə, Madrid protokolundakı əsas prinsiplərin düzülüşü, ardıcıllığı, təsviri Azərbaycanın xeyrinədir. Bir daha qeyd etmək istəyirəm ki, belə görüşlərlə Azərbaycanın həlledici məqamı yaxınlaşır. Onu da deyə bilərəm ki, Mins Qrupunun üzvü olan dövlətlərdən yəni, ABŞ, Fransa və Rusiyadan xarici işlər nazirləri iştirak edərsə, bu görüşdən daha effektiv nəticələr gözləmək olar.

- Yaxın günlərdə bildiyiniz kimi, Avropa Birliyi nümayəndəsinin regiona səfəri zamanı Azərbaycanda da oldu və onun səsləndirdiyi fikirlərdən biri də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin yalnız sülh yolu ilə həll olunmalıdır. Sizcə, AB nümayəndəsinin belə bir fikri qəti şəkildə səsləndirməsi təşkilatın Azərbaycanın problemi hərbi yolla həll etməsi mövqeyinin üstündən birdəfəlik xətt çəkməsi demək deyil ki?

- Əvvəla, mən sizə Avropa Birliyinin mövqeyi ilə bağlı deyim ki, bu birliyinin mövqeyində dəyişiklik var. Cüzi dəyişiklik olsa da, bu, Azərbaycanın xeyrinədir. Hələ görməmişəm ki, Avropa Birliyinin belə yüksək rəsmisi Ermənistanda olarkən Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi ilə bağlı açıq bəyanat versin. Valdner Ermənistanda olarkən ərazi bütövlüyü prinsipi ilə öz müqəddəratını təyinetmə prinsipi əsasında balans, eyni zamanda, ortaq məxrəc təpılmalıdır fikrini çox qətiyyətlə bildirdi. Bu vaxta qədər Ermənistanın Avropa Birliyində mövqeyi çox güclü idi. Avropa Birliyindən olan nümayəndələr, adətən, Ermənistanda bu sözü demirdilər. Azərbaycanda və ya digər ölkələrdə bunu bildirsələr də, Ermənistanda bu hələ səslənməmiş bir fikir idi. Ona görə də, Avropa Birliyinin mövqeyinin də cüzi Azərbaycanın xeyrinə dəyişdiyini müşahidə edirik.

O ki, qaldı məsələnin həlli yoluna, Azərbaycanın xarici siyasətini, o cümlədən, Dağlıq Qarabağla bağlı siyasətini müəyyənləşdirən Azərbaycanın Prezidentidir. O da dəfələrlə hətta Moskva bəyamnaməsindən sonra İtaliyada olarkən də qeyd etmişdi ki, heç bir şey hərbi yolla Azərbaycanın torpaqlarını işğaldan azad etməsi hüququnu əlindən ala bilməz. Sadəcə olaraq, Azərbaycan çalışır ki, ruhdan düşməsin, müharibə olmasın, bir sözlə, sülh əldə olunsun. Yox, əgər ermənilər sülhə razı olmasalar, təbii ki, biz hərb yoluna əl ata bilərik. Ona görə, nə Valdnerin dediyi, nə də digər sənədlər hərbi yolu Azərbaycanın əlindən ala bilməz.

- Barak Obamanın ABŞ prezidenti seçilməsindən sonra onun münaqişə bölgələrinə nümayəndələrin göndərilməsi ilə bağlı tapşırığı olub. Sizcə, bu, Azərbaycanın xeyrinə sayıla bilərmi və ümumiyyətlə, yeni prezidentin dövründə məsələnin həlli yolunda hansı dəyişiklikləri gözləmək olar?

- Mən belə düşünmürəm ki, ABŞ Ermənistanın mövqeyini dəstəkləyir. Yalnız iki halda ABŞ-ın Ermənistanın tərəfdaşı saymaq olar. Bunlardan birincisi, BMT-nin sessiyalarında Dağlıq Qarabağla bağlı məsələdə neytral mövqedə dayanması və ona yardım etməsidir. Bundan başqa, bütün hallarda ABŞ Azərbaycanın tərəfindədir. Hətta 2008-ci ildə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi ilə bağlı yeni formula meydana gəldi ki, əvvəlcə ərazi bütövlüyü prinsipi, sonra isə qalan prinsiplər uzlaşdırılmalıdır. Ona görə də, belə düşünürəm ki, Obamanın prezidentliyi dövründə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində aktivlik yaranacaq.

- Rusiyanın Ermənistana kütləvi şəkildə silah satması bu münaqişənin yenidən alovlanmasına səbəb ola bilərmi?

- Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin hərbin alovlanması ilə bağlı onu deyə bilərəm ki, elə təsəvvür edin ki, artıq quru odunlardan tonqal düzəldilib, benzin də, kibrit dəvar. Bircə qalıb ki, kimsə onu alovlandırsın. Dağlıq Qarabağ alovlanmağa ən yaxın sönmüş münaqişədir. Bu təkcə Yaxın Şərq məsələləri ilə bağlı deyil, həm də Rusiyanın öz daxilində olan münaqişəli etnik regionlarda -tatarlar, başqırdlar və digərləri xeyli fəallaşıb. Bütün bunlar onu göstərir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi çox tez bir zamanda alovlana bilər.

Murad İSMAYILZADƏ

Səs.- 2009.- 27 yanvar.- S. 8.