11 ayın sultanı qapımızda...

Ramazanın avqusta düşməsi oruc imtahanını çətinləşdirəcək

Ay dolandı, il başa çatdı və ayların sultanı mübarək Ramazan yenə qapımızı döyür.

Uca Rəbbimizin bəndələrinə bol-bol rəhmət ehsan etdiyi bir ayı qarşılamaqdan gözəl nə ola bilər?!. Ramazan elə bir aydır ki, insanın qəlbi nurla dolar, insan xeyirxah əməllər ardınca qaçar, daxilən saflaşar, paklaşar və üzünü Rəbbinə tutub ondan bağışlanmaq dilər. İnsanın öz Yaradanına - Rəbbinə üz tutub ondan dilək diləməsi nə qədər gözəldir...

Məlumdur ki, oruc tutmaq islamın 5 vacib şərtindən biridir.

Ramazan orucu Allaha bir aylıq ibadət yoludur. Oruc nəfsi islah edən, qəlbi bütün fənalıqlardan qoruyan bir ibadətdir. Oruc ibadətlərin ən zəhmətlisi, ən məşəqqətlisidir. Buna görə də Rəbbimiz buyurur ki, Oruc mənim üçündür! Oruc elə bir ibadətdir ki, insanı bütün ehtiyaclarından, arzu və istəklərindən kənarlaşdırır. Oruc insanı səbirli, dözümlü, dünya malına, dünya ləzzətlərinə biganə edib, haqq dünyasına - axirətə hazırlayır və onu mənən gücləndirir.

Peyğəmbərimiz (s.ə.s) buyurub: "Elə ki, Ramazan gəldi, Cənnətin qapıları açılar, Cəhənnəmin qapıları bağlanar, şeytanlar zəncirli olar".

İnsanı düz yoldan sapındırmağa səy edən şeytanın zəncirləndiyi bir vaxtda Rəhbbimizə üz tutmaq üçün əlimizə gözəl fürsət düşür. Bu da oruc saxlamaqdır.

Oruc saxlamaq tibbi baxımdan da orqanizm üçün çox faydalıdır. Qidalanmada fasilə yaratmaqla orqanizm il boyu ziyanlı və ziyansız qidaların qəbulundan bir növ nəfəs alır, dincəlir. Orqanizmə uzun saatlar ərzində heç bir qida daxil olmadıqda bədən ehtiyatlarını "işə salır". Nəticədə zərərli maddələr, artıq piy və yağlar da israf olunmağa başlayır ki, bu da orqanizmin güclənməsinə, yenilənməsinə səbəb olur. Yəni, orucluğun ilk baxışda insanı zəif saldığı düşünülürsə də, əslində oruc saxlamaqla orqanizm daha da güclənir.

Əbəs yerə orucluq mədə ağrısı, qan təzyiqi, ürək-damar xəstəliklərinə qarşı ən gözəl çarə hesab edilmir. Digər vaxtlarda qidalanmaya ötəri, səthi yanaşan, ziyanlı yeməklər qəbul edən, bununla da yorğun orqanizmini əldən salan insan məhz Ramazan ayında özünə diqqətli davrana bilir.

Həkimlər hətta diabet xəstələrinə də oruc tutmağı məsləhət görür və bunun onlara heç bir ziyanı olmayacağına zəmanət verirlər.

İyulun 31-i niyyət axşamıdır

Bu il hicri-qəməri təqvimiylə mübarək Ramzan ayının başlanması miladi təqvimlə avqustun 1-nə təsadüf edir. İyulun 31-i isə niyyət axşamıdır. Ramazan orucunu tutmağa hazırlaşanlar bu axşam niyyət etməli və ertəsi gündən etibarən orucluğa başlamalıdırlar. Niyyəti bu şəkildə etmək lazımdır; Ramazan ayının orucunu tutmaq üçün niyyət edirəm, vacib qürbətən iləllah.

Niyyət məhz bu formada ona görə edilir ki, oruc Allahın buyruğu ilə Ona yaxınlıq niyyəti ilə tutulur. Bütün Ramazan ayı üçün bir dəfə "niyyət etdim Ramazan ayını oruc tutmaq üçün, qürbətən iləllah" demək də olar, hər axşam növbəti gün üçün ayrıca niyyət etmək də. Hər gün sübh açılanadək, imsaq vaxtı hələ yetişməmiş oruc niyyətini təzələmək də olar. Belədə "Allahım, bu günün orucunu tutmaqda mənə kömək ol" deyilə bilər.

Bu il Ramazan ayında oruc tutmağa hazırlaşanlar iyulun 31-i axşam saatlarından etibarən oruc niyyətini etməlidir.

Çox yemək ziyandır

Bu il də Ramazan ayı ən isti günlərə təsadüf edir. Ötən il avqustun ilk 10 gününü ötürmüşdüksə, bu il oruc tutanlar üçün daha da çətin imtahan olacaq. Çünki Azərbaycanda yayın ən qızmar vaxtı hesab olunan avqust ayını bütünlüklə oruc tutmalı olacaqlar. Oruca hazırlaşanları isti günlərdə aclıq bir yana, susuzluğa necə dözəcəkləri düşündürür. Təbii ki, Uca Rəbbimiz "oruc mənim üçündür, onun mükafatını mən verirəm" buyurursa, onu asanlıqla, əziyyət çəkmədən başa vurmaqda da bəndəsinə kömək edir. Ən yaxşı köməkçi, ən gözəl imdada çatan Allahdır!.. Oruc saxlayanlar bu hikməti bilir. Amma yenə də havaların hədsiz isti keçməsi nəzərə alınaraq oruc tutmağa hazırlaşanlara həkimlər lazımi məsləhətlər verir.

Həkimlərin məsləhəti budur ki, sahur və iftarda ağır qidalar qəbul etmək olmaz. Müxtəlif tortlar, pirojnalar-şirniyyatı ümumiyyətlə, menyudan çıxarmaq lazımdır.

Ağır və çox yağlı yeməklər əvəzinə asan həzm olunan az yağlı ət, göyərti və ya ətli tərəvəz yeməkləri qəbul edilməlidir. Mütəxəssislər sahura (yəni oruc saatları başlamazdan əvvəl səhər yeməyi) mütləq qalxmağı tövsiyə edir:

- İnsan orqanizmi adi vaxtlarda gün ərzində ən azı 2-2,5 litr su qəbul etməlidir. İndi nəzərə alaq ki, oruc tutan adamın 16 saat dilinə su dəyməyəcək. Bunun yerini hansısa şəkildə doldurmaq lazımdır. Orqanizmin suya tələbatını ödəmək üçün sahura mütləq qalxmaq və güclü səhər yeməyi əvəzinə, yüngül və su normasını ödəyə biləcək qidalar qəbul edilməlidir.

Sahurda yəni, imsaq vaxtına qədər (sübh azanına 5-10 dəqiqə qalmışadək) yemək zamanı çalışmaq lazımdır ki, gün ərzində orqanizmi təmin edə biləcək, qana tez qarışmayan qidalar qəbul edilsin. Çünki sahurla iftar arasında nə az, nə çox, düz, 16 saat vaxt olacaq. Səhər yeməyi elə qəbul edilməlidir ki, iftaradək orqanizm gücdən düşməsin, qəbul edilən qida sayəsində insan gün ərzində aclıq və susuzluğu mümkün qədər az hiss etsin.

Sahur

Bunun üçün də Sahurda mütləq 1-2 parça çörək, az yağlı qatıq, süd, pendir, yumurta, yüngül şorbalar, pomidor-xiyar salatına, meyvə, meyvə şirəsinə yer verilməlidir. Bu qidalar həm yüngüldür, həm də kalorili hesab edilir. Sahur yeməyində çox şirin və duzlu qidalara qətiyyən yer vermək olmaz. Çünki onlar orqanizmin suya tələbatını artırır.

İftar

İftar süfrəsində mütləq şorbalara yer verilməlidir. İftarı bir qədər ilıq su və ya ilıq çayla və 1-2 ədəd xurma ilə açmaq, ardınca orta ölçüdə bir kasa şorba içmək, tərəvəz salatı ilə azacıq pendir yemək, bir qədər ara verildikdən sonra isə əsas yeməyə keçmək məsləhətdir. Burada da yenə ağır yeməklərə deyil, yüngül, həzmə ağırlıq verməyən qidalara üstünlük verilməlidir:

- İftarda yağsız və ya az yağlı yeməklər, qızardılmış, qovrulmuş ət əvəzinə buxarda bişmiş ət, balıq əti, buğlama yeməkləri qəbul edilməlidir. Mümkün qəbizliyi önləmək üçün lifli qidalar - əsasən xurma, paxlalı bitkilər, göyərti, meyvələrə üstünlük verilməlidir. Oruc müddətində mədə uzun müddət boş qaldığından birdən-birə çoxlu qida qəbulu mədəyə ağrı verə, ürək-damar sistemində problem ortaya çıxara, qan təzyiqinin artmasına səbəb ola bilər. Bunları önləmək üçün iftarda yavaş-yavaş, qidanı çox çeynəyərək və az miqdarda qəbul etmək lazımdır.

Həkimlər bildirir ki, şirniyyat və yağlı yeməklər həm mədəyə ağırlıq verir, həm də susuzluğu artırır. Sahurda da, iftarda da şirniyyatı meyvə və meyvə şirələri ilə əvəzləmək məsləhətdir. Sahuru da, iftarı da meyvə ilə bitirin. Sahur və iftar zamanı gün ərzində insanın daha az hərəkətli olduğu vaxtlardır. Oruclular sahurdan sonra yatmağa üstünlük verir, iftardan sonra da ənənəvi yatmaq zamanı gəlir. Ona görə də qida qəbul edilərkən bu amil də nəzərə alınmalıdır. Sahurdan sonra dərhal yatağa uzanmamaq, heç olmasa 1 saat oyaq qalmaq məsləhətdir. İftardan sonra qəbul edilən qida tez həzm olunsun deyə, qaçmaq, hansısa idman hərəkətləri etmək də risklidir. Bu hərəkətlər toxqarına edilməməli, yeməkdən ən azı 2 saat sonra edilə bilər.

Sahurdan sonra mütləq dişləri fırçalayın

Oruc zamanı ağız boşluğunun təmizliyinə xüsusi önəm verilməlidir. Sahur yeməyindən sonra dişlərin fırçalanması mütləqdir. Çünki gün ərzində ağız boşluğunda mikroorqanizmlər çoxalır, nəticədə ağız qoxusu getdikcə artır. Buna görə də sahur yeməyindən sonra dişlər mütləq fırçalanmalıdır ki, ağız boşluğunda, dişlərin arasındakı mikroorqanizmlər təmizlənsin. Və onların əmələ gəlməsi üçün şərait olmasın. Çalışmaq lazımdır ki, ağız boşluğu və dişlərin təmizlənməsi işi sübh azanınadək bitsin. Əks halda diş məcunu, yaxud da suyun boğaza çatması orucu poza bilər. Ən yaxşısı budur ki, sahur yeməyi sübh azanına 10-15 dəqiqə qalmış tamamlansın (müddəti hər bir kəs öz hərəkətlərinə sərf edəcəyi vaxta uyğun hesablaya bilər). Bu müddət məhz təmizlik işləri və sübh namazına hazırlıq üçündür.

Allah-Taala orucunuzu qəbul etsin.

Bütün müsəlman bacı və qardaşlarımızı mübarək Ramazan ayının başlanması münasibətilə təbrik edir, oruc tutanlara bu ayı layiqincə başa vurmağı, ibadətlərində səbirli və səmimi olmağı arzulayırıq. Böyük Yaradan özü köməyimiz olsun.

Məlahət Rzayeva

Şərq.- 2011.- 28 iyul.-S. 6.