Hacıbaba Bağırov - əsl məktəb

Hər bir sənətkarın ən böyük xoşbəxtliyi nəinki sağlığında qiymətləndirilməsi, ölümündən sonra da adının hörmətlə yad edilməsidir. Azərbaycan mədəniyyəti tarixinə gülüşlə daxil olan Hacıbaba Bağırov da belə sənətkarlardan idi. Teatr tariximizdə onun danılması mümkün olmayan yeri var. Bu yeri o, heç şübhəsiz, öz sənətkar istedadının, ilhamının qüdrəti ilə fəth edib.

Görkəmli aktyor eyni zamanda, öz adını kino tariximizdə əbədiləşdirən rolları ilə də təsdiqləyib.

Həyatı

Bağırov Hacıbaba Ağarza oğlu 1932-ci il iyun ayının 12-də Bakı şəhərində, fəhlə ailəsində anadan olub. Kiçik yaşlarından teatr sənətinə olan böyük həvəsi 1947-ci ildə orta məktəbi bitirəndən sonra, onu Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrı nəzdindəki aktyor studiyasına gətirib-çıxarıb. Orada sənət korifeylərindən dərslər alıb. Nəzəri və təcrübi vərdişlər teatra marağını və məhəbbətini daha da artırıb və 1950-ci ildə Lənkəran Dövlət Dram Teatrında ilk müstəqil yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayıb.

1953-cü ildə Azərbaycan Dəmiryol Məktəbini bitirib, bir müddət Biləcəri deposunda maşinist köməkçisi işləyib.

1959-1960-cı illərdə Daxili İşlər Nazirliyinin klubuna rəhbərlik edib.

1960-cı ildə C.Cabbarlı adına Gəncə Dövlət Dram Teatrının aktyor truppasına qəbul olunub. Bu kollektivdə Fuad ("Almas"), Şahsuvar ("Komsomol poeması"), Rəşid ("Anacan") kimi müxtəlif səpgili rollar oynayıb. 1962-ci ildə Musiqili Komediya Teatrına dəvət olunub. Burada fəaliyyət göstərdiyi 26 il ərzində yaratdığı 50-dən çox surətin onun gülüş ustası kimi püxtələşməyinə və populyar olmağına böyük təsiri olub. Üzeyir Hacıbəyovun "Arşın mal alan"ında Soltan bəy, "O olmasın, bu olsun"da Məşədi İbad, Z,Hacıbəyovun "50 yaşında cavan"ında Orduxan, S.Ələsgərovun "Həmişəxanım"ında Cəbi Cüməzadə, "Hardasan, ay subaylıq"da Novruzəli, Ə.Abbasovun "Həyətim mənim-həyatım mənim"ində Qulam, E.Sabitoğlunun "Hicran"ında Mitoş, "Nəğməli Könül"də Fərzəli, V.Adıgözəlovun "Nənəmin şahlıq quşu"nda Cəsarət, S.Hacıbəyovun "Qızılgül"ündə Nadir, A.Məşədibəyovun "Toy kimindir?"ində Uzun, E.Sabitoğlu, T.Vəliyevanın "Bankir Adaxlı", "Sizinlə gülə-gülə", "Bildirçinin bəyliyi", "92 dəqiqə gülüş" trilogiyasında Sonqulu, "Məhəbbət oyunu"nda Nuruş, "On min dollarlıq keyf"də Fərzəli kimi tamaşaçıların dərin rəğbətini qazanmış rollarla milli mədəniyyətimizin inkişafına xidmət edib.

Teatrla yanaşı kino sahəsində də fəaliyyəti uğurlu olub. "Ulduz"da Möhsün, "Mehman"da Arif, "Onun bəlalı sevgisi"ndə Qaraxalov, "Alma-almaya bənzər"də Məmmədəli, "Şirbalanın məhəbbəti"ndə Şirbala rolları kino həvəskarları tərəfindən maraqla qarşılanıb.

1974-cü ildə Respublikanın Əməkdar Artisti, 1982-ci ildə "Azərbaycanın Xalq Artisti" fəxri adlarına layiq görülüb.

1989-cu ildən 1996-cı ilədək yaratdığı "Tənqid-təbliğ" teatrının direktoru və bədii rəhbəri vəzifələrində çalışıb. 1996-cı ildən Ş.Qurbanov adına Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrının direktoru, bədii rəhbəri və aktyoru olub. 2001-ci ildə E.Sabitoğlu, T.Vəliyevanın "Bankir adaxlı" tamaşasına görə "Qızıl Dərviş" mükafatına layiq görülüb.

"Teatr, kino mənim həyatımdır"

"Ulduz"da Möhsün, "Qanun naminə"də Arif, "Onun bəlalı sevgisi"ndə Qaraxalov, "Alma almaya bənzər"də Məmmədəli, "Şirbalanın sonuncu məhəbbəti"ndə Şirbala tamaşaçıların böyük məhəbbətini qazanıb. Bəlkə də elə təkcə bu filmlərə baxıb, onun qürurla: "Teatr, kino mənim həyatımdır" deməsinə haqq qazandırmaq olar.

Onun barəsində deyilən xatirələr çox maraqlıdı. Dostlarının, sənət yoldaşlarının sözlərinə nəzər saldıqda Hacıbaba Bağırov kimliyi aydın görünür.

Dövlət Film Fondunun direktoru, kinoşünas Cəmil Quliyev:

"Xalq artisti, görkəmli teatr və kino xadimi Hacıbaba Bağırov ömrünün yarısından çoxunu sənətə, Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafına həsr edib. Hacıbaba Bağırovun kino fəaliyyətini vərəqləməyi özümüzə borc bilirik. Onun oynadığı filmlər çox deyil, ancaq yaratdığı obrazlar çox dəyərlidir. Hacıbaba Bağırovun çox gözəl dəst-xətti var idi. Bu gün həmin dəst-xəttə nəzər salmağı özümüzə mənəvi borc bilirik"

Tanınmış kinoşünas Aydın Kazımov:

- Hacıbaba Bağırovun çox maraqlı tərcümeyi-halı var. Onun həyat yolu hamar olmayıb. Uşaqkən pionerlər sarayındakı dram dərnəyində çalışıb. Görkəmli rejissor Adil İsgəndərov onu "Vaqif"də Vidadi rolunda görəndən sonra teatr studiyasına dəvət edib. Hacıbaba onun rəhbərliyi altında aktyorluq sənətinin sirlərini öyrənib. Hələ uşaqlıqdan sənət onun qanına hopmuşdu. Sonra teatr fəaliyyətini Lənkəranda, daha sonra Gəncədə davam etdirib.

90-cı illərdə ölkədə hərc-mərclik yarananda o, Tənqid-Təbliğ Teatrını açır. Ətrafına cavanları yığıb sənəti davam etdirir. O, əsl sənət yaradıcısı idi.

1996-cı ildən Musiqili Komediya Teatrına qayıdan Hacıbaba Bağırov fəaliyyətini ömrünün sonuna qədər bu sənət ocağında davam etdirir.

Hacıbaba Bağırov teatr sənəti ilə yanaşı, Azərbaycan kinosunda da bir sıra yaddaqalan obrazlar yaradıb. 6 filmə çəkilməsinə baxmayaraq, onun yaratdıqlarının hamısı yaddaqalan obrazlardır.

Hacıbaba Bağırov ilk dəfə 1964-cü ildə rejissor A.Quliyevin "Ulduz" musiqili kinokomediyasında çəkilərək, teatrda olduğu kimi, bu filmdə də Möhsün surətini ustalıqla yaradıb. Aktyor müsahibələrinin birində bu rolu barədə belə demişdi: "Möhsün mənim kinoda ilk rolumdur. Səhnədə Möhsünü oynamaq mənim üçün çox asan idi. Ancaq eşidəndə ki, bu operettanı ekranlaşdıracaqlar, çox həyəcanlandım. Əvvəla, mən filmə heç çəkilməmişdim. Olsaydı, ilk rolum olacaqdı. Film ekranlara çıxanda qanadım olsaydı, uçardım. İlk dəfə idi ki, öz oynuma oturub kənardan baxa biləcəkdim. Doğrudan da, "Ulduz" mənim aktyorluq fəaliyyətimə, mənim aktyor asimanıma əsl ulduz bəxş elədi. Möhsün rolunun uğurunun başlıca səbəbi obrazın mənə yaraşması idi".

"Ulduz" filmində Azərbaycanın komik ulduzlar qalereyası nümayiş olunurdu. Gülüş korifeyləri Lütfəli Abdullayev, Bəşir Səfəroğlu və Nəsibə Zeynalova ilə bərabər gənc gülüş ustası H.Bağırovun da ekranlara çıxması böyük marağa səbəb olmuşdu. O zamankı mətbuat bütövlükdə filmi, xüsusilə də Möhsün obrazını yüksək dəyərləndirir.

Hacıbaba Bağırovun kinoda ikinci işi rejissor Muxtar Dadaşovun "Qanun naminə" bədii filmində (1968) Arif rolu idi. Rejissor Muxtar Dadaşov da Hacıbaba Bağırova böyük məhəbbət bəsləyirmiş. "O, böyük sənətkardı. Hacıbaba çox istedadlı, zəhmətsevər və işgüzardır. Onun üçün ayrıca ssenarilər yazılmalıdır. Həmişə onun oxumalarına, rəqslərinə baxanda fikirləşirsən ki, o, səhnə üçün doğulub. Heyif ki, rejissorlar onun istedadından lazımınca istifadə etmədilər", - deyə rejissor xatirələrində yazıb.

Muxtar Dadaşov Hacıbaba Bağırovu "Qanun naminə" filmində Arif roluna çəkir. Bu, onun oynadığı ilk və yeganə dramatik rol idi. Aktyor rolunun öhtəsindən ustalıqla gələrək rejissorun inamını doğruldur.

Rejissor Arif Babayevin 1975-ci ildə quruluş verdiyi "Alma almaya bənzər" kinokomediyasında isə Hacıbaba Bağırov bazar müdiri Məmmədəli rolunu böyük məharətlə oynayır.

A.Babayev "Alma almaya bənzər" filmini çəkməmişdən qabaq: "Əgər rejissorlar səni başqa filmə çəkmək istəsələr, razı olma. Mən səni nəzərdə tutmuşam, baş rolda çəkəcəm", - deyə bildirir. Hacıbaba Bağırov rejissorun inamını doğruldaraq həmin filmdə "bazarkom"un tipik nümayəndəsini məharətlə yaradır.

Xalq artisti Muxtar Manıyev: "Hacıbaba açıq insan idi. Təmiz ürəyi vardı. Səmimi idi. Onda keçmiş aktyorlara xas olan gözəl bir xüsusiyyət də var idi: dostunun uğuruna sevinərdi. O, insanlarda yaxşı xüsusiyyətləri görməyi bacarırdı. Bu, rəhbər üçün çox vacib keyfiyyətdir. O, tərəf-müqabil olacaq insanı tanımaq istəyirdi. İndiki dövrdə sənətkarın sənətkar haqqında söz deməsi çox çətindir. O isə bunu bacarırdı".

Aktrisa Kübrabəyim Əliyeva: "İlk dəfə 1971-ci ildə Gəncə teatrından Bakıya gələndə "Muskomediya"nın səhnəsinə çıxdım. "Həyatım mənim, həyətim mənim" tamaşasında Hacıbaba Bağırovla tərəf-müqabil oldum. Hacının mənə köməyi çox oldu. Sonradan Azərbaycanın elə bir bölgəsi olmadı ki, Hacıbaba Bağırovla qastrol səfərinə çıxmayım. Onun 50 illik yubileyi münasibəti ilə Tovuz rayonunda olarkən ilk dəfə stadionda tamaşa oynadıq. Ondan sonra ölkəmizdə stadion "erası" başlandı.

Hacıbaba Bağırov çox mədəni və işgüzar aktyor idi. Yadımdadır ki, "Şirbalanın sonuncu məhəbbəti"ndə yayın 40 dərəcə istisində çəkilirdik. Bəlkə də bu filmə adi baxırlar. Ancaq inanın ki, nəinki ölkəmizdə, hətta ölkəmizdən kənarda nə qədər azərbaycanlı ailəsi varsa, onlarda həmin filmin videokaseti var. Xoşbəxtəm ki, mən də həmin filmdə onunla tərəf-müqabil olmuşam. Bu gün o, aramızda olmasa da, Hacıbaba gülüşü böyük sənətkardan bizə yadigar qalıb".

Xalq artisti Həmidə Ömərova:

- O vaxt filmə dəvət alanda çəkilmək istəmirdim. Çünki həmişə dərin psixoloji filmlərdə oynadığımdan komediyada oynamaq nədənsə mənə qəribə gəlirdi. Ancaq filmdən sonra heç bir peşmançılıq hissi keçirmədim. Hacıbaba Bağırov o filmə çəkilməyi çox istəyirdi. Elə bil ki, sonuncu filmi olacağını bilirdi. Nə yaxşı ki, həmin film kino tariximizə yadigar qaldı. Sonradan bu filmin "Nizami" kinoteatrında premyerası keçiriləndə gedə bilmədim. Həmin gün onun sevincinə şərik ola bilmədiyim üçün indi də vicdan əzabı çəkirəm.

Hacıbaba Bağırov gözəl insan idi. O, pislikləri unutmağı bacarırdı, kin saxlamırdı. Bu, yaradıcı insan üçün böyük xüsusiyyətdir. Onda rəqabət hissi yalnız sənətdə idi.

Milli Musiqi Akademiyasının prezidenti Səyavuş Kərimi:

"Hacıbaba Bağırov kimi yüksək səviyyəli sənətkarların məktəbini keçmək mütləqdir. Elə bir adam tanımaq çətindir ki, H.Bağırovu qəlbində yaşatmasın. Onun adı gələndə hamının üzündə təbəssüm oyanır. Hacıbaba müəllim qüdrətli sənətkarlar sırasına daxildir. O, böyük məktəb qoyub. Nə vaxtsa gözəl, peşəkar aktyorlar da meydana gələcək. Amma onların ən yüksək zirvəyə çatması üçün, sözsüz ki, Hacıbaba Bağırov kimi sənətkarların məktəbini keçmək mütləqdir".

Hacıbaba Bağırov 4 oktyabr 2006-cı ildə vəfat edib. Sənətkar 2-ci Fəxri Xiyabanda torpağa tapşırılıb.

Şərq.- 2011.- 29 iyun.-S. 11.