Azərbaycan - Türkiyə

Heç bir dövlət bu qardaşlığa əngəl ola bilməz

Bir ananın iki oğlu,

Bir amalın iki qolu.

O da ulu, bu da ulu

Azərbaycan-Türkiyə.

Dinimiz bir, dilimiz bir,

Ayımız bir, ilimiz bir,

Eşqimiz bir, yolumuz bir

Azərbaycan-Türkiyə.

Bir millətik, iki dövlət

Eyni arzu, eyni niyyət.

Hər ikisi cümhuriyyət

Azərbaycan-Türkiyə.

Bəxtiyar Vahabzadə

Bəli, dahi Azərbaycan şairi Bəxtiyar Vahabzadə milləti bir olan iki dövlət üçün belə söyləmişdi. Biz həqiqətən bir ananın iki oğluyuq. Xeyrində sevinir, şərində bir kədərlənirik. Çünki biz birik, yolumuz eynidir! Artıq dünya anlayır ki, Türkiyə Azərbaycan, Azərbaycan isə elə Türkiyə deməkdir!. Biz birlikdə daha güclü görünürük!.

Dahi lider Heydər Əliyevin bu iki qardaş üçün tarixə qızıl hərflərlə yazılmış "bir millət, iki dövlət" ifadəsi artıq Milli Konsepsiya hesab edilir. Bu Konsepsiya xüsusilə Azərbaycan Respublikasının bu sahədə rəsmi mövqeyinin əsasını təşkil edir. Türkiyənin mövqeyini isə dünyanın ən görkəmli şəxsiyyətlərindən biri olan, Türkiyə Cümhuriyyətinin qurucusu Mustafa Kamal Atatürk bəyan edib: "Azərbaycanın sevinci sevincimiz, kədəri kədərimizdir".

Böyük dövlət xadiminin Türkiyə qarşısında, bütün türk dünyası qarşısında misilsiz xidmətləri danılmazdır. Müasir Türkiyə Mustafa Kamal Atatürkün, müasir Azərbaycan isə Heydər Əliyevin əsəridir. 88 il öncə 29 Oktyabr 1923-cü ildə qardaş Türkiyə Respublikasında Cümhuriyyət elan edildi. Atatürk yekdilliklə ilk cümhurbaşqanı seçildi. 1924-cü ildən etibarən Türkiyənin bütün şəhərlərində, dünyanın bütün ölkələrindəki Türkiyə səfirliklərində Cümhuriyyət Bayramı qeyd edilir. Ancaq çox təəssüf ki, bu il möhtəşəm bayram törənlərindən öncə türk dünyasını sarsıdan bir olay baş verdi. Türkiyədə baş vermiş zəlzələ yüzlərlə insanın həyatını itirməsinə səbəb oldu. Qardaş ölkədəki faciə bütün Azərbaycanı sarsıtdı. Daim Azərbaycanın yanında olan qardaş ölkəyə ilk yardımı da ölkəmiz etdi. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin tapşırığı əsasında oktyabrın 23-də gecə saatlarında ilk olaraq 145 nəfərlik xilasedici heyəti Vana yola düşərək insanların dağıntılar altından sağ çıxarılması üçün əllərindən gələni etdilər. Xilasedicilərimiz dağıntılar altından 60 insan çıxarıb, 12 şəxsi xilas ediblər. Hətta zəlzələ nəticəsində ev-eşiyini itirmiş ailələrə Naxçıvanda yerləşmək də təklif edilir. Türkiyə hökuməti nəzdində Təbii Fəlakət və Fövqəladə Hallar İdarəsinin açıqlamasında Van zəlzələsi ilə əlaqədar Türkiyəyə ən çox yardım göndərən ölkələrin siyahısında Azərbaycanın birinci yerdə olması da buna sübutdur.

Türkiyənin sevincinə sevindiyimiz kimi, kədərinə də üzülürük. Amma xeyirlə şər qardaşdır deyərlər və böyük Türkiyə dövlətinin bu acının ötüşməsinə qüdrəti, gücü var. Başın sağ olsun Türkiyə!

Bütün bunlar Azərbaycan - Türkiyə münasibətlərinin gerçək nümunəsidir. Bu qardaşlığı pozmaq, araya nifaq salmaq istəyən qüvvələr heç vaxt istəklərinə nail olmayacaqlar. 1993-cü ildə xalqın tələbi ilə Heydər Əliyev kimi bir zəkanın hakimiyyətə gələrək Azərbaycan - Türkiyə münasibətlərini daha da möhkəmləndirməsi düşmənləri qorxuya salmışdı. Keçirdiyi islahatlar, dövlət quruculuğu sahəsində atdığı mühüm addımlar, qurduğu beynəlxalq münasibətlər Heydər Əliyevə bütün dünyada layiqli hörmət və böyük uğur qazandırdı. Xalqın sevgisilə qidalanaraq bütün əməyini onların rifahı yolunda sərf edən görkəmli dövlət xadimi xalqının gözündə günəş kimi ucalmağı bacardı.

Türkiyənin tarixi şəxsiyyətlərindən biri Tevfik Fikrətin "Vətən, çalışqan insanların çiyinləri üstündə yüksələr" məşhur kəlməsi məhz belə liderlərə aid edilir. Azərbaycan Heydər Əliyevin çiyinləri üstündə yüksəlib. Onun qurub-yaratmaq eşqi, Azərbaycanı həmişə inkişafda görmək istəyi bütün Respublika ərazisində gördüyü işlərlə təzahür edirdi. O, yaratdığı hər bir şeyin qədrini bilən, xalqının torpağının vurğunu olan biri idi.

Türkiyə ilə olan bağları daha da möhkəmləndirən dahi lider Kəlbəcərin işğalından sonra Türkiyə-Ermənistanla sərhədlərinin bağlanmasına nail oldu. Sərhədlərin bağlanması isə Ermənistan iqtisadiyyatına ciddi şəkildə bir zərbə vurdu. Fəqət Qərbdəki qüvvələr bu sərhədlərin açılması üçün Türkiyəyə ciddi şəkildə təzyiqlərə başladılar və bu təzyiqlər hələ də davam edir. Amma qardaş ölkə verdiyi sözün üstündə dayanıb, təzyiqlərə tab gətirərək siyasi iradəsini ortaya qoyur.

Bütün bu proseslərlə bərabər Azərbaycan - Türkiyə qardaşlığı öz körpüsünü qorumaqdadı. Bir-birinə hər zaman dayaq olan Azərbaycan və Türkiyə arasında tarixə sömürülə bilinməyəcək bir bağ yaradıb. Heydər Əliyev bu bağın qorunması, "Bir millət, iki dövlət" arasındakı əməkdaşlığın davamlı inkişafı yolunda çalışmış, qardaşlığa, əməkdaşlığa verdiyi önəmi hər addımında sübut edib.

"Böyük siyasəti xırda mənfəətlərə" bağlamayan, "Azadlıq və istiqlaliyyəti milli sərvət" sayan, "Tarixi hər kəs üçün dərs" hesab edən, milli mənsubiyyətinə, milli-mənəvi sərvətlərinə sevgi və ehtiramla yanaşan ulu öndərin siyasətini indi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev uğurla davam etdirir. İndi Azərbaycanla Türkiyə arasında bütün sahələr üzrə mövcud olan əlaqələr yüksək səviyyədə inkişaf etməkdədir.

Son zamanlarda iki qardaş ölkə arasında imzalanan müqavilə və sazişlər onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan və Türkiyə qardaşlığı heç bir zaman tükənməz. Azərbaycanın işğal altında olan torpaqlarının azad olunması üçün Türkiyə hökuməti istənilən addımı atır və bütün beynəlxalq təşkilatlarda, toplantılarda öz sözünü çəkinmədən deyir.

2010-cu ilin avqustunda İstanbulda Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə prezidenti Abdullah Gül tərəfindən imzalanan "Azərbaycan və Türkiyə arasında strateji tərəfdaşlıq və qarşılıqlı yardım haqqında" Müqavilə bir daha dünyaya mesaj oldu. Azərbaycan Milli Məclisi tərəfindən həmin müqavilə 2010-cu il dekabrın 21-də təsdiq edildi. Bu müqavilənin I maddəsində göstərilir ki, tərəflər qonşu və qardaş dövlətlər olaraq bir-birinin müstəqilliyinin, suverenliyinin, ərazi bütövlüyünün, sərhədlərinin toxunulmazlığının təmin olunmasında və qorunmasında bir-biri ilə sıx əməkdaşlıq edəcəklər. Tərəflərin hər hansı biri ərazi bütövlüyünün, suverenliyinin və sərhədlərinin toxunulmazlığının təhdid edildiyi və ya təhlükə altında olduğu qənaətində olduqda, tərəflər bu təhdid və təhlükələrin aradan qaldırılması istiqamətində görülə biləcək tədbirlər barədə təxirəsalınmadan məsləhətləşmələr aparacaqlar.

Tərəflərdən biri üçüncü dövlət və ya bir qrup dövlət tərəfindən silahlı basqın və ya hərbi təcavüzə məruz qaldıqda, tərəflər BMT Nizamnaməsinin 51-ci maddəsi ilə tanınan fərdi və ya kollektiv özünü müdafiə hüququnun həyata keçirilməsi üçün hərbi imkan və qüdrətlərindən istifadə etmək də daxil olmaqla, mövcud imkanları çərçivəsində bütün zəruri tədbirlərin görülməsi məqsədi ilə bir-birinə qarşılıqlı yardım göstərəcəkləri barədə razılığa gəlirlər. Tərəflərdən hər hansı biri, digər tərəfin müstəqilliyinə, suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə qarşı yönələ bilən ittifaq və hərəkətlərdə iştirak etməyəcək, öz ərazisində digər tərəfin müstəqilliyinə, suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə təhlükə yaradan təşkilatların və qrupların yaradılmasını və fəaliyyətini qadağan edəcəklər. Tərəflərdən hər hansı biri öz ərazisindən digər tərəfə qarşı təcavüz aktlarının və digər zorakı hərəkətlərin həyata keçirilməsi üçün istifadə edilməsinə yol verməməyi öhdələrinə götürürlər.

Bu müqavilə Azərbaycan-Türkiyə strateji tərəfdaşlığını dünyaya bəyan etdi.

2011-ci il oktyabrın 25-də isə iki qardaş dövlət arasında çox mühüm tarixi sənədlər imzalandı və böyük bir projenin əsası qoyuldu. İzmirdə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin və Türkiyənin baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirakı ilə Türkiyə-Azərbaycan Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının birinci iclası keçirildi.

AYPE-T zavodunun açılışı, Heydər Əliyev adına Peşə Təhsili Liseyinin və "Petkim" şirkətinin "Star" neft emalı zavodunun təməl qoyma mərasimləri oldu. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bildirdi ki, Azərbaycanın tarixində ən böyük sərmayə qoyuluşu layihəsi "Petkim" layihəsidir. İyirmi il ərzində bu günə qədər bu dərəcədə önəmli və böyük maliyyə mənbəyi tələb edən layihə Azərbaycan tərəfindən həyata keçirilməyib. "Bu layihə Türkiyədə həyata keçirilir, çünki bu, bizim doğma vətənimizdir. Türkiyədə həyata keçirilən bu layihə Azərbaycanı, Türkiyəni gücləndirəcək, bölgədəki, dünyadakı mövqelərimizi gücləndirəcək. Türkiyənin son illər ərzində əldə etdiyi uğurlar bizi çox sevindirir. Türkiyə bu gün dünya çapında güc mərkəzidir, güclü dövlətdir. Türkiyənin çox güclü iqtidarı var. Qardaşım Tayyib Ərdoğanın rəhbərliyi altında 10 il ərzində Türkiyə böyük, uğurlu bir yol keçib. Bu gün dünyada yaşanan böhranlara baxmayaraq, Türkiyə iqtisadiyyatı uğurla inkişaf edir. Burada gördüyüm nailiyyətlər məni çox sevindirir. Aramızda əlaqələr çoxşaxəlidir".

Qeyd edək ki, "Star" Neft Emalı Zavodu Türkiyənin özəl sektorunun xətti ilə həyata keçirilən ən böyük investisiya layihəsidir. "SOCAR & Turcas" Qrupunun İzmirdə - Petkim yarımadasında reallaşdırdığı bu layihə ildə 10 milyon ton xam neft emal etməyə imkan verəcək. Ekoloji cəhətdən ən qabaqcıl texnologiyalar əsasında qurulacaq zavod ölkənin neft-kimya sektorunu xarici asılılıqdan qurtaracaq. Təqribən 5 milyard dollara başa gələcək neft emalı zavodunun istehsala başlaması ilə bu ölkənin idxalatla təmin etdiyi məhsullarda milyardlarla dollarlıq valyutaya qənaət ediləcək.

13 iyul 2006-cı ildə reallaşaraq, Bakıda başlayıb Ceyhanda bitən və 3 dövlət (Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə) ərazilərindən keçən Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft borusundan sonra iki qardaşı bir-birinə daha sıx bağlayan bu böyük layihənin gələcək üçün nə qədər önəmli olduğu hər bir dövlət tərəfindən hiss edilir. Günü-gündən qüdrətlənən hər iki dövlətə edilən təzyiqlərə cavab olaraq atılır bu addımlar. Çətin durumda olan Ermənistan isə bu iki qardaşın uğurlarını mənimsəyə bilmir. Sərhədlərin açılması üçün Türkiyəni "soyqırım" hiyləsi ilə yola gətirmək istəyində bulunsalar da, buna nail olmayacaqlarını yaxşı anlayırlar. Onlar anlayırlar ki, sərhədlər açılmayacaq. Bu ilin aprel ayında Türkiyənin Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Hulusi Kılıcın bəyanatı isə erməniləri çox məyus edib. Səfir demişdi: "Türkiyə-Ermənistan sərhədi 18 ildir bağlıdır, ancaq 80 il də bağlı qala bilər. Bizim istədiyimiz ədalətdir, işğal olunan torpaqların azad olunmasıdır. Dünya dövlətlərinin bölgədəki ədalətsizliyi görməsi lazımdır. Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqları ilə bağlı BMT-nin 4 qətnaməsi var. Bunlar yerinə yetirilməlidir. Bu gün Türkiyəyə təzyiq edənlər, "sərhədi aç" deyərək basqı yapanlar bu qətnamələri görmürlərmi? Türkiyə Azərbaycan torpaqlarının işğal olunması səbəbindən sərhədlərini bağlayıb. Əvvəlcə bu səbəb aradan qaldırılmalıdır. İşğal aradan qalxmayınca, sərhədlər açılmayacaq. Türk qardaşları daim Azərbaycanın yanında olacaq. Azərbaycanın inandığı hər şeyin arxasında biz varıq".

Bəli, bu gün bütün türk dünyası belə düşünür. Türkiyə hər zaman Azərbaycanın yanında olacaq. Dağlıq Qarabağ işğaldan azad olmayınca, sərhədlər ermənilərin üzünə qapalı qalacaq. Çünki ortada, Qardaşlıq Andı var.

Sonda isə Osman Gezekerin məşhur kəlməsini yada salaq:

"Yurdda sülh, cahanda sülh"ü şüar etmiş, "Azərbaycana iynə batırılarsa, Türkiyəyə çuvaldız batırılmış" sayan, "iki dövlət amma eyni millət"in övladı kimi mən, "Sevinci sevincimiz, kədəri kədərimiz" olan "Azərbaycana xidmət, Türkiyəyə xidmət, Türkiyəyə xidmət Türklüyə, insanlığa xidmətdir" deyirəm və bundan da xoşbəxtlik duyuram".

Rəşad Baxşəliyev

Şərq.- 2011.- 3 noyabr.- S. 11.