Qarabağ müharibəsi əlilləri unudulmur

MÖVZU: "Qaçqın və məcburi köçkünlərin, əhalinin sosial cəhətdən qayğıya ehtiyacı olan təbəqələrinin problemlərinin həlli ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlərin işıqlandırılması"

Qarabağ müharibəsində əlil olmuş, sağlıq durumunu itirmiş insanlara dövlət tərəfindən hər zaman qayğı göstərilsə də, bir çox problemlər qalmaqdadır. Birmənalı demək mümkündür ki, dövlətimiz tərəfindən əlillərin, müharibə veteranlarının həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması yönündə əsaslı addımlar atılır. Lakin bununla belə, bu sahədə açıq qalan məsələlər də mövcuddur. Əlillərin, müharibə veteranlarının hazırkı durumu ilə bağlı "Şərq"ə danışan Azərbaycan Respublikası Qarabağ Müharibəsi Əlilləri, Veteranları və Şəhid Ailələri İctimai Birliyinin sədri Mehdi Mehdiyev öncə rəhbərlik etdiyi qurum haqqında məlumat verib.

O deyib ki, təşkilatları 2001-ci ildən fəaliyyət göstərir: "Hazırda İctimai Birliyin üzvləri respublikamızın 70-dən çox rayonunda yaradılmış şöbələrdə cəmləniblər. Kontingentimizin sosial durumlarının və mənzil şəraitlərinin yaxşılaşdırılması üçün mütəmadi mühüm tədbirlər həyata keçirilir. Başqa sözlə, indiyədək müharibə əlillərinin müalicə və istirahətlərinin təşkili sahəsində ciddi irəliləyiş olub. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən 1997-ci ildən başlayaraq ulu öndər Heydər Əliyevin diqqət və qayğısı sayəsində respublikanın şəhər və rayon mərkəzlərində çoxmərtəbəli yaşayış binaları, kənd yerlərində isə fərdi yaşayış evləri inşa olunaraq yaşayış yeri üzrə mənzil növbəsinə dayanan Qarabağ müharibəsi əlilləri, həmçinin 1990-cı il 20 Yanvar hadisələri zamanı əlil olmuş şəxslərin və şəhid ailələrinin istifadəsinə verilir, 1997-ci ildən 2012-ci ilin yanvar ayınadək Bakı şəhərində və respublikanın digər şəhər və rayonlarında 98 çoxmərtəbəli yaşayış binası, 497 fərdi yaşayış evi inşa olunaraq bu kateqoriyadan olan şəxslərin istifadəsinə verilmiş, nəticədə 3376 ailə mənzillə təmin olunmuşdur. Bunlardan 2462 nəfəri Qarabağ müharibəsi əlili, 559 nəfəri şəhid ailəsi, 52 nəfəri 20 Yanvar əlili, 134 nəfəri Çernobıl əlili, 45 nəfəri Böyük Vətən müharibəsi əlilləri, qalanını isə digər kateqoriyadan olan əlillər təşkil edir. Həmçinin respublikanın rayon (şəhər) icra hakimiyyətləri tərəfindən 2006-2007-ci illər ərzində dövlət investisiya proqramı çərçivəsində 1052 nəfər bu kateqoriyadan olan şəxslərə mənzil verilməsi sayəsində təmin olunmuşdur. Beləliklə, respublika üzrə cəmi 4428 ailəyə mənzil verilmişdir". M.Mehdiyev qeyd edib ki, respublika üzrə Qarabağ müharibəsi əlillərinin sayı 11306 nəfər (I qrup 881 nəfər, II qrup 8194 nəfər, III qrup 2231 nəfər), şəhidlərin sayı 13628, şəhid ailəsi üzvlərinin sayı isə 18906 nəfərdir: "Nazirlik tərəfindən 2009-cu ildə 707, 2010-cu ildə 715 və 2011-ci ildə isə 226 mənzil istifadəyə verilmişdir. 2010-cu ildə 715 mənzilin istifadəyə verilməsinə baxmayaraq 2010-cu ildə mənzil növbəsinə dayanan Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələrinin sayı 622 nəfər, 2011-ci ildə 533 nəfər artmışdır. Son iki il ərzində mənzil növbəsinə dayananların sayı 1145 nəfərə çatmışdır. 1 yanvar 2012-ci il tarixədək 2360 nəfər Qarabağ müharibəsi əlili, 2080 nəfər şəhid ailəsi, 71 nəfər "20 Yanvar" əlili olmaqla cəmi 4511 nəfər mənzil növbəsinə dayanmışdır. Nazirliyin sifarişi ilə hazırda Sumqayıt şəhərində 12 mərtəbəli 96 mənzilli, Bakı şəhərinin Sabunçu və Suraxanı rayonlarında hər biri 9 mərtəbəli iki 81 mənzilli, Gəncə şəhərində 9 mərtəbəli 81 mənzilli, Şəki və Şəmkir rayonlarında hər biri 4 mərtəbəli iki 36 mənzilli yaşayış binaları inşa olunur. 2012-ci ildə Bakı şəhərinin Səbail rayonunda 12 mərtəbəli 96 mənzilli, Goranboy, Beyləqan, Tərtər, Ağdam və İmişli rayonlarında hər biri 6 mərtəbəli beş 54 mənzilli, Bərdə, Şamaxı, Qax və Xaçmaz rayonlarında hər biri 4 mərtəbəli dörd 36 mənzilli yaşayış binalarının inşası nəzərdə tutulur. Bu isə cəmi 921 mənzil deməkdir. Nazirlikdə 1 aprel 2012-ci il tarixədək fərdi yaşayış evi tikintisi üçün növbəyə dayanan Qarabağ müharibəsi əlillərinin sayı 503 nəfərdir. Onlardan 236 nəfəri 2010-cu ilədək, 112 nəfəri 2010-cu ildə, 144 nəfəri 2011-ci ildə, 11 nəfəri 2012-ci ilin 3 ayı ərzində fərdi yaşayış evi tikintisi üçün növbəyə dayananlar təşkil edir. 2011-ci ildə 10 nəfər əlil ailəsi üçün fərdi yaşayış evi inşa olunmuşdur". Təşkilat sədri əlillərə, müharibə veteranlarına göstərilən dövlət qayğısından danışarkən qeyd edib ki, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1993-cü il 5 avqust tarixli 433 nömrəli Qərarına əsasən pulsuz avtomaşın almaq üçün növbəyə dayanmış 2096 nəfər Böyük Vətən müharibəsi, hərbi xidmət, Çernobıl, Qarabağ müharibəsi və 20 Yanvar əlillərinin avtomaşına olan ehtiyaclarının ödənilməsi ilə bağlı dövlət başçısının bilavasitə diqqət və qayğısı nəticəsində 1998-ci ildən bu günədək respublikamızda əlillər üçün 3215 ədəd "OKA", "Slavuta" və "LİFAN-NAZ-320" markalı avtomaşınlar alınıb gətirilib: "Həmin avtomaşınlardan "xususi nəqliyyat almaq üçün tibbi göstəriciləri olan əlillərin avtomobil ilə təmin edilməsi qaydaları haqqında" Respublika Nazirlər Kabinetinin 5 avqust 1993-cü il tarixli 433 saylı Qərarına əsasən növbədə dayanmış Qarabağ müharibəsi, "20 Yanvar" əlillərinə, Naxçıvan MR-də növbədə dayanmış əlillərə və Respublika Veteranlar Şurasının təklifi də nəzərə alınmaqla dövlət quruculuğunda, eləcə də gənc nəslin təlim-tərbiyəsində xüsusi xidmətləri olmuş, respublikamızın ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak edən Böyük Vətən müharibəsi əlillərinə verilmişdir. 2011-ci ildə Naxçıvan MR-dən 304 ədəd "LİFAN-NAZ-320" markalı avtomaşın alınaraq 81 ədədi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin iştirakı ilə 17 noyabr 2011-ci il tarixdə Nazirliyin sifarişi ilə Qəbələ rayonunda inşa olunan 36 mənzilli yaşayış binasının açılış mərasimi zamanı, 158 ədədi isə 2011-ci ilin dekabr ayında Gəncə şəhərində (113 ədədi QMƏ, 115 ədədi BVM-si, 13 ədədi ÇƏ, 3 ədədi "20 Yanvar" əlillərinə), 30 ədəd isə Naxçıvan MR-də yaşayan və növbədə dayanmış əlillərə paylanmışdır. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 128 saylı 12 avqust 2002-ci il tarixli Qərarı ilə təsdiq olunmuş qaydalara müvafiq hesabat dövründə imtiyazı olan şəxslərin sanatoriya-kurort müalicələrinin daha da yaxşılaşdırılması məqsədilə bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir". M.Mehdiyev qeyd edib ki, ən diqqətçəkən məsələ İlham Əliyev cənablarının şəhid ailələrinə və Qarabağ müharibəsi əlillərinə xüsusi hörmətlə yanaşaraq ad günlərini onlara mənzil və minik avtomobilləri verilməsi tədbirlərində keçirməsidir: "Bu artıq ənənə halını alıb. 2011-ci ildə respublika daxilində fəaliyyət göstərən müxtəlif sanatoriyalarla və səhmdar cəmiyyətlərlə müqavilələr bağlanılaraq 1298 ədəd sanatoriya-kurort putyovkası (o cümlədən 441 ədəd Mərdəkan Müalicə Pansionatına) alınaraq rayon-şəhər əhalinin sosial müdafiəsi mərkəzlərinə verilmişdir. Bütün bunlarla yanaşı, müharibə əlillərinin müalicəsi üçün Bakı şəhərində və rayonlarda, tibbi reabilitasiya mərkəzləri yaradılmışdır. Hər il həmin səhiyyə ocaqlarında yüzlərcə Qarabağ müharibəsi əlili müalicə olunur. Odur ki, kontingentimizin xeyli hissəsinin sağlamlığı bərpa olunmuş və özlərini hazırda normal hiss edirlər". Qurumun rəhbəri bununla yanaşı deyib ki, hələ də həmin sahələr üzrə problemlərin tam aradan qaldırılması üçün qarşıda həlli vacib məsələlər çoxdur: "Ona görə də dövlət səviyyəsində daim həmin kateqoriyadan olan insanların ehtiyacları, onları narahat edən məsələlər diqqət mərkəzində saxlanır. Vaxtaşırı Prezidentin fərmanı ilə pensiyaların artırılması onların sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına təkan verir. Son vaxtlar Qarabağ müharibəsi əlillərinin və şəhid ailələrinin pensiyalarının məbləği artırılmışdır. Həmçinin Qarabağ müharibəsi döyüşçülərinin xidmətlərini xüsusi qiymətləndirərək Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənabları şəhid ailələri və Qarabağ müharibəsi əlilləri üçün Prezident təqaüdü təsis etmişdir.

Bütün bunlar təqdirəlayiqdir. Lakin Qarabağ müharibəsi əlillərinə və ümumiyyətlə, bütün kateqoriyadan olan əlillərə aid qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsinə, ölkənin inkişaf tempinə və zamana uyğunlaşdırılmasına böyük ehtiyac duyulur. Daha doğrusu, 1992-ci ildə qəbul olunmuş "Əlilliyin qarşısının alınması, əlillərin reabilitasiyası və sosial müdafiəsi haqqında" qanunda bir neçə dəfə (1997, 2001 və 2011-ci illərdə) aparılmış dəyişikliklər və əlavələrdən sonra da sözügedən qanunda boşluqlar özünü göstərir. Ona görə də Milli Məclisin Sosial siyasət komitəsi ilə birlikdə həmin qanunda mövcud qüsurların aradan qaldırılması məqsədi ilə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə və Milli Məclisə təqdim olunacaq sözügedən qanunda dəyişikliklər və əlavələr olunması üçün təkliflər verilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Hazırda həmin istiqamətdə iş görülür. Bir sözlə, İctimai Birliyimiz əhatə etdiyi kontingentin problemlərini, onları maraqlandıran taleyüklü məsələləri dövlət orqanları qarşısında qaldırmaq kimi məsul bir vəzifəni yerinə yetirməyə çalışır. Bu qəbildən sözügedən qanunun 43 maddəsində müharibə əlili vəfat etdikdən sonra onun mənzil növbəsinin öz ailə üzvünə keçirilməsi ilə əlaqədar ötən il aparılmış dəyişiklik bizim təklifimiz əsasında olmuşdur. Bununla da yüzlərcə ailənin hüquqlarının bərpası yolunda mühüm iş görülmüşdür.

Bir ictimai qurum olaraq Qarabağ müharibəsi əlillərinin, şəhid ailələrinin və veteranlarının hüquqlarının qorunması və sosial müdafiəsi üçün Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi ilə sıx əməkdaşlığımız öz bəhrəsini verir. Mənzil və avtomobillərin növbə əsasında paylanmasında pozuntuların qarşısının alınması məqsədilə yaradılmış komissiyanın üzvlərindən biri kimi İctimai Birliyimizin təmsilçisi olaraq üzərimizə düşən öhdəliyi obyektiv şəkildə yerinə yetirməyə çalışırıq.

Firdovsi Fərzəliyev

Şərq.- 2012.- 7 aprel.- S. 11.