Qaçqın və məcburi köçkünlərə göstərilən dövlət qayğısı...

Azərbaycan Respublikasının iqtisadi-siyasi gücü artdıqca dövlət bir vaxtlar ən ağır problem olan qaçqın və məcburi köçkünlərin qayğıları ilə daha yüksək səviyyədə məşğul olmağa başlayıb. Belə ki, ötən illərə qədər bu məsələdə xarici humanitar təşkilatların rolu daha böyük idisə, Azərbaycan artıq qaçqın və məcburi köçkünlərin bütün problemlərini özü müstəqil həll edə bilən iqtisadi gücə malik bir ölkəyə çevrilib. Əvvəllər acınacaqlı şəraitdə məskunlaşmış qaçqın və məcburi köçkünlərimiz ölkə rəhbərinin ciddi qayğısı, dəstəyi nəticəsində mərhələ-mərhələ onlar üçün salınmış yeni yaşayış komplekslərinə, rahat mənzillərinə köçürülüblər. Ölkə rəhbəri tərəfindən qaçqın və məcburi köçkünlərin yaşayışı ilə bağlı dəfələrlə verilmiş sərəncamlar bunu əyani sübut edir.

2004-cü il 1 iyul tarixli sərəncamla "Qaçqınların və məcburi köçkünlərin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması və məşğulluğunun artırılması üzrə Dövlət Proqramı" təsdiq edilib. Məhz bu proqram və orada nəzərdə tutulmuş geniş tədbirlər ölkədəki qaçqın və məcburi köçkünlərin hökumətin daim diqqət mərkəzində olmasının qarantı idi. Uzun illər dözülməz şəraitdə yataqxanalarda, məktəb və zavod binalarında, yaşayış üçün uyğun olmayan yerlərdə məskunlaşan qaçqın və məcburi köçkünlər yeni, rahat, şəxsi mənzillərinə köçməyi səbirsizliklə gözləyirdilər.

Ümumilikdə ölkə başçısı tərəfindən 45 fərman və sərəncam imzalanıb, Nazirlər Kabineti 141 qərar və sərəncam, Milli Məclis isə 9 qanun qəbul edib.

Dövlət Proqramında 22921 ailə - 110 min məcburi köçkünün həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması, o cümlədən 21354 ailənin yeni qəsəbələrə köçürülməsi, 1567 ailənin isə müvəqqəti məskunlaşdıqları ictimai binaların təmiri, 30 min iş yerinin yaradılması nəzərdə tutulub. Hər il ərzində minlərlə qaçqın və məcburi köçkün onlar üçün nəzərdə tutulmuş yeni yaşayış komplekslərinə köçürülürlər.

Bütün bu illər ərzində çadır düşərgələrinin ləğvi dövlətin prioritet məsələsi olub.

Ötən gün Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Əli Həsənov İmişli rayonunda olub.

QMKİDK-nın sədri Əli Həsənov və rayon icra başçısı Vlyam Hacıyev Füzulidən olan məcburi köçkünlər üçün yeni salınan qəsəbədə tikinti işləri ilə maraqlanıblar.

Komitə sədri inşaatçılara bir sıra tövsiyə və tapşırıqlarını verib.

Əli Həsənovun verdiyi məlumata görə, İmişli rayonunda salınan qəsəbə 550 evdən ibarət olacaq. Qəsəbədə həmçinin 560 yerlik məktəb, 50 yerlik uşaq bağçası, feldşer məntəqəsi, klub, icma mərkəzi və istirahət parkının salınması nəzərdə tutulub. İlkin mərhələdə 1, 2, 3, 4 otaqdan ibarət 325 ev tikiləcək. Artıq bir çox evlərdə tikinti işləri başa çatıb.

Ə.Həsənov deyib ki, hazırda respublikanın 9 rayonunda tikinti işləri aparılır ki, bu da 4 min mənzil deməkdir. Artıq 7 fin qəsəbəsinin ləğv olunduğunu deyən Ə.Həsənov qeyd etdi ki, növbəti iki ildə digər 8 fin qəsəbəsi ləğv edilərək yerində müasir tipli qəsəbələr salınacaq.

Komitə sədri jurnalistlərə bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin tapşırığına əsasən respublika ərazisində məskunlaşan və yataqxanalarda yaşayan qaçqın və məcburi köçkünlərin köçürülməsi prosesinə başlanılacaq: "Bunun üçün Qaradağ, Masazır və Müşfiqabad ərazisində yeni qəsəbələr salınır. Həmçinin Abşeron rayonu Qobu ərazisində 200 hektar sahədə yeni şəhərciyin salınması nəzərdə tutulub".

Həmçinin Komitə sədri bildirib ki, 2012-ci ildə ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə qaçqınların və məcburi köçkünlərin problemlərinin həllinə 2-2,2 dəfə çox əlavə vəsait ayrılıb:

"Bu il biz 9 rayonda tikinti işləri həyata keçirəcəyik və 12 minə yaxın məcburi köçkün yeni inşa olunacaq mənzillərə köçürüləcəklər. Tikinti işləri Mingəçevirdə, Şəkidə, Abşeronda həyata keçirilir. Qəbələdə iki beşmərtəbə və 150 mənzildən ibarət bina tikiləcək. Bərdədə 195 mənzilli fərdi evlər tikiləcək, yeni qəsəbə salınacaq. İmişlidə 350 evdən ibarət qəsəbənin inşa edilməsi nəzərdə tutulub. Eyni zamanda, Füzulidə də tikinti işləri aparılacaq".

Ə.Həsənovun sözlərinə görə, bütün bu işlərin görülməsində məqsəd Bakı şəhərində mövcud olan yataqxanalarda yaşayan məcburi köçkünlərin köçürülməsidir:

"Bu məqsədlə Abşeron rayonunun Qobu ərazisində çox böyük şəhərcik salınacaq. Qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial problemi, demək olar ki, yoxdur. Bu kateqoriyadan olan vətəndaşlarımız dövlətin təminatındadır. Yeganə problem torpaqlarımızın işğaldan tezliklə azad olunmasıdır. Mən əminəm ki, ölkə prezidenti tərəfindən uğurla aparılan xarici siyasət öz uğurlu nəticələrini verəcək və soydaşlarımız tezliklə öz doğma yurdlarına qayıdacaq".

Sədr onu da bildirdi ki, cənab prezidentin tapşırığına əsasən növbəti 3 ilədək çətin şəraitdə yaşayan heç bir məcburi köçkün olmayacaq.

Xüsusən keçən iki il ərzində (2010-2011-ci illərdə) görülən ciddi işlərə nəzər yetirsək, ölkə başçısının tapşırığını yerinə yetirməyin çətin olmayacağı aydın olur.

Naxçıvan Muxtar Respublikasında 100 qaçqın və məcburi köçkün ailəsi üçün yaşayış evləri tikilib istifadəyə verilib. Ümumiyyətlə, Dövlət Neft Fondundan və digər mənbələrdən ayrılan vəsait hesabına 18190 ailə, 81,8 min nəfər daimi məskunlaşmamış qaçqın və məcburi köçkünlər üçün 10168 min kv.metr sahəsi olan 63 qəsəbə və fərdi evlər, həmçinin 123 məktəb, 4 musiqi məktəbi, 37 uşaq bağçası, 45 tibb müəssisəsi, 33 rabitə evi tikilib.

Naftalan şəhərinin sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsi ilə əlaqədar Goranboy rayonu ərazisində 164 məcburi köçkün ailəsi üçün tikilən 3 ədəd beşmərtəbəli yaşayış binalarının və 360 şagird yerlik məktəbin tikintisi başa çatdırılıb.

Ağcabədi rayonu üzrə (rayondakı fin qəsəbələrində məskunlaşmış 994 və məktəb binalarında məskunlaşmış 114 məcburi köçkün ailələri üçün - cəmi 1108 ailə, bundan Laçın rayonundan olan 552 ailə üçün yeni qəsəbənin salınması, digər rayonlardan olan 556 ailə üçün çoxmərtəbəli evlərin tikintisinə) torpaq sənədləri və texniki şərtlər alınıb.

Bundan əlavə, Bakı Dövlət Universitetinin 7 yataqxanasında məskunlaşmış 758 məcburi köçkün ailəsinin çoxmərtəbəli yaşayış binaları tikilməklə köçürülmələri üçün Abşeron rayonunun Masazır kəndi ərazisində 12 ha torpaq sahəsi ayrılıb və tikintisi başa çatmaq üzrədir. Yeni məhəllənin müvafiq mühəndis kommunikasiyalarla təmin edilməsi üçün Məcburi Köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondu tərəfindən aidiyyəti təşkilatlara müraciətlər edilmiş və texniki şərtlər alınıb.

2011-ci il 21 fevralda "Məcburi köçkün ailələrinin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılmasına dair əlavə tədbirlər haqqında" yeni sərəncam imzalanıb.

Ümumilikdə 2011-ci ildə 7 fərman və sərəncam imzalanıb. Nazirlər Kabineti 12 qərar və sərəncam, Milli Məclis isə 1 qanun qəbul etmişdir. 2011-ci ildə Ağcabədi rayonu ərazisində 560 məcburi köçkün ailəsinə beşmərtəbəli 10 yaşayış binasının və rayonun Taxta Körpü ərazisində Laçın rayonundan olan 552 məcburi köçkün ailəsi üçün yeni qəsəbənin, Goranboy rayonu ərazisində 525 ailəlik beşmərtəbəli 9 yaşayış binasının, Heydər Əliyev Mərkəzinə yaxın yataqxanada çox acınacaqlı vəziyyətdə məskunlaşmış məcburi köçkünlərə Sabunçu rayonunun Ramana qəsəbəsində 80 mənzilli binanın tikintisi başa çatdırılıb. Həmçinin Bakı şəhəri ərazisində dövlət ehtiyacları ilə əlaqədar 406 məcburi köçkün ailəsinə Maliyyə Nazirliyinin xətti ilə hazır mənzillər alınmaqla köçürülməsi təmin edilib.

"Naftalan şəhərinin sosial inkişafının sürətləndirilməsinə dair əlavə tədbirlər haqqında" Sərəncamın icrası ilə əlaqədar Naftalan şəhərindəki bütün məcburi köçkün ailələrinin Goranboy rayonu ərazisində salınmış beşmərtəbəli 12 yaşayış binasından ibarət yeni məhəllədəki 690 mənzilə köçürülməsi tamamilə başa çatdırılıb.

Önümüzdəki illər ərzində görülməsi nəzərdə tutulan işlər isə məsələyə son dərəcə diqqətlə yanaşıldığını bir daha sübut edir.

2011-2013-cü illər ərzində tikintisi yarımçıq qalmış binalarda müvəqqəti məskunlaşmış 3092 nəfərdən ibarət 736 məcburi köçkün ailəsi üçün Bakı şəhəri və ya Abşeron rayonu ərazisində çoxmərtəbəli yaşayış binalarının tikilməsi və həmin ailələrin bu binalara köçürülməsi reallaşacaq. Bu, məcburi köçkün ailələrinin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması ilə yanaşı, 9-cu mikrorayonda yerləşən Təcili Tibbi Yardım stansiyasının tikintisi yarımçıq qalmış binalarında inşaat prosesinin tamamlanmasına və onların təyinatı üzrə istifadəsinə də imkan verəcək.

Dövlət başçısının yeni sərəncamının daha bir önəmli xüsusiyyəti mənzil hüququ pozulan yüzlərlə insanın hüququnun təmin edilməsi ilə bağlıdır. Faktdır ki, bəzi məcburi köçkün ailələri öz doğma yurd-yuvalarını tərk etdikdən sonra elə məcburiyyət qarşısında başqa insanlara məxsus mənzillərdə məskunlaşdılar. Bu da həmin insanların mənzil hüquqlarının pozulması ilə nəticələndi. Lakin indi bu məsələnin həllində praktik addımlar atılır. "Qaçqınların və məcburi köçkünlərin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması və məşğulluğunun artırılması üzrə Dövlət Proqramı"na edilən yeni əlavələrə müvafiq olaraq 2012-2014-cü illər ərzində Bakı və Sumqayıt şəhərlərində başqa vətəndaşlara məxsus olan mənzillərdə və evlərdə müvəqqəti məskunlaşmış 5445 nəfərdən ibarət 1210 məcburi köçkün ailəsi üçün Bakı, Sumqayıt şəhərləri və Abşeron rayonu ərazisində çoxmərtəbəli yaşayış binaları tikiləcək və həmin ailələrin bu binalara köçürülməsi təmin olunacaq. Bu da 1210 insanın mənzil hüququnun təmin olunması deməkdir.

2011-2014-cü illərdə Ağcabədi rayonunun Taxta Körpü ərazisində yeraltı qazma və daxmalarda xüsusilə ağır şəraitdə yaşayan 6300 nəfərdən ibarət 1500 məcburi köçkün ailəsinin müvəqqəti yerləşdirilməsi üçün ayrılmış torpaq sahələrində yaşayış evlərinin tikilməsi və ya qəsəbələrin salınması, eyni zamanda, Gəncə şəhərinin Kəpəz rayonunda, Hacıkənd qəsəbəsində müvəqqəti məskunlaşmış 2595 nəfərdən ibarət 519 məcburi köçkün ailəsi (Xocalı rayonundan olan 1665 nəfərdən ibarət 333 ailə, Kəlbəcər rayonundan olan 930 nəfərdən ibarət 186 ailə) üçün Göygöl və Goranboy rayonları ərazilərində qəsəbələrin salınması və həmin ailələrin bu qəsəbələrə köçürülməsi reallaşacaq.

Bütün bunlar təbii olaraq daha on minlərlə məcburi köçkünün mənzil-məişət şəraitini daha da yaxşılaşdıracaq, onların sosial vəziyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlməsinə imkan verəcək. Bu həm də Azərbaycan Prezidentinin qaçqın və məcburi köçkünlərə yüksək diqqət və qayğısının növbəti bariz təzahürüdür. Prezidentin siyasətini hər zaman dəstəkləyən və onun ətrafında sıx birləşən qaçqın və məcburi köçkünlər yurd həsrətinə son qoyulacaq günün uzaqda olmadığına qəti əmindirlər. Çünki dövlətin, onun rəhbərinin bu istiqamətdə atdığı addımları, həyata keçirilən məqsədyönlü siyasətin uğurlu nəticələrini aydın görürlər.

İsmayıl

Şərq.- 2012.- 7 iyul.-S.11.