Sosial qayğılı Qocalar evinin sakinləri...

MÖVZU: "Qaçqın və məcburi köçkünlərin, əhalinin sosial cəhətdən qayğıya ehtiyacı olan təbəqələrinin problemlərinin həlli ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlərin işıqlandırılması"

Müqəddəs "Quran"ımızın Loğman surəsinin 14-cü ayəsində uca rəbbimiz bəndələrinə valideynləri ilə davranışda xəta etməmələri üçün belə buyurmuşdur: "Biz, insana ata-anasına (yaxşılıq etməyi, valideynlərinə yaxşı baxmağı, onlarla gözəl davranmağı) tövsiyə etdik". Bu bir cümlədə sözsüz ki, anlaya bilən üçün dərin bir məna vardır. Bəzən həyatda bir çox şeylərin, hətta ən qeyri-adi bir şeyin belə sənə adi gələ biləcəyinə, zamanla mövcudluqla barışmağın, hadisələrin reallığını dərk etməyin, heç nədən sarsılmamağın, heç nədən dəhşətə gəlməməyin mümkünlüyünə inana bilirsən. Yalnız elə bir reallıqlar var ki, onlarla heç vaxt barışa bilmirsən.

Dünyanın bir çox dərdinə, kədərinə, problemlərinə tab gətirmək mümkündür, amma bəzi faktlar var ki, onlarla nə zaman qarşılaşsan, sanki ilk dəfə eşidirsənmiş kimi dəhşətini, heyrətini, nifrətini gizlədə bilmirsən. Bu proses, hər hansı bir övladın valideynindən-onu dünyaya gətirən, ona həyat verən anasından, atasından imtina etməsini görüb-eşitdiyin zaman baş verir. Bəlkə də həyatında 100-cü dəfə olsa belə, bu faktla qarşılaşanda insan sanki elektrik cərəyanı vurmuş kimi hiss edir özünü. Bu haqda nəsə eşitmək insana hər zaman ağır gələn haldır. Ümumiyyətlə, dərindən oturub düşünəndə Qocalar Evinin niyə fəaliyyət göstərdiyini anlamaq çox çətin olur. Bəzən olur ki, insan bu qurumun ləğv olunmasını, ümumiyyətlə, onun mövcudluğuna etiraz etmək istəyir. Çünki dərinliyə gedəndə, insana qeyri-ixtiyari, mənbəyi bəlli olmayan bir əsəb, hirs gəlir kimlərinsə bir naxələf övladın mütləq varlığından əvvəlcədən xəbərdar ola bilməsinə. Həmin o kimlərsə də belə "övladlardan" xəbərdar olduqları üçün, sanki onlara "yardım" məqsədilə bir qurum yaradıb, adını da qoyur Qocalar Evi. Bəzən insanlıqdan nəsibini ala bilməyən hansısa övladın ata-anasından imtina edib onu Qocalar Evinə aparmaq istədiyini eşidəndə, öz-özlüyündə düşünürsən ki, kaş ki, heç bir Qocalar Evi fəaliyyət göstərməyəydi. Bəlkə onda ana-atasından vaz keçən o "övlad" elə bu səbəbdən - məhz valideyninin gedəcək yerinin olmadığını bildiyindən öz iyrənc niyyətindən əl çəkəcək və ata-anasını daim öz yanında saxlayacaq. Lakin vəziyyətin dərinliyinə gedəndə dərk edirsən ki, xəyanət ürəkdən başlayır. Əgər o övlad öz valideynini qəlbindən çıxarıbsa, onda onu evindən çıxarıb-çıxarmamağının belə bir əhəmiyyəti də yoxdur əslində.

Normal insan üçün valideynindən imtina etməyin dərkedilməz bir reallıq olduğu normal insanlara aydındır. Lakin qeyri-insani təfəkkürə malik olub bu cür addım atan anormallar bəzən utanmadan-çəkinmədən öz mənəvi cinayətlərinə bəraət qazandırmağa, iyrənc hərəkətlərinə haqq verərək öz vicdanlarını sakitləşdirməyə çalışırlar. Heç bir səbəb insanın valideynini evdən qovması üçün keçərli ola bilməz. Həyatda eşidə biləcəyimiz ən iyrənc söhbətlərdən biri hansısa bir "kişi"nin və ya qadının öz valideynlərindən nə səbəbdən imtina etməsi üçün hazırladığı bəraət "mətnini" eşitmək olar yəqin. Bəlkə də çoxlarımız belə biri ilə rastlaşsaq, onun sözünü yarıda kəsib yanından uzaqlaşmağa çalışarıq. Əlbəttə, günah edən şəxs ən müxtəlif yollarla öz vicdanını rahatlatmağa çalışır, amma bağışlanılması mümkün olmayan, eşidəndə insanın tüklərini ürpərdən belə hallarda vicdanın rahatlanması elə də asan olmur. Anasının varlığından narahat olan, onunla bir evdə yaşamaqdan, onunla eyni süfrədə yemək yeməkdən bezən bir "kişi" günlərin birində Hz. Məhəmmədin hüzuruna gələrək ona "Ya rəsulum, mən anamdan imtina edirəm, mənim anam çox pisdir" deyir. Peyğəmbər (s) təmkinli bir şəkildə kişidən "Nədən belə bir qərara gəlmisən?"-deyə soruşur. Kişi cavabında "Ya rəsulum, mənim anam çox pisdir, mən onun üçün hər şey edirəm, amma anam pisdir" deyir. Peyğəmbər (s) "Anan pis ola bilməz" deyir. Kişi yenə öz dediyini təkrarlayır, peyğəmbər (s) də yenə öz cavabını təkrarlamaqdan yorulmur. Nəhayətində kişi yenə deyir: "Ya rəsulum, mənim anam heç bir yaxışılıq bilmir, mən onu hətta Mədinədən Məkkəyə qədər belimdə piyada gəzdirmişəm, amma anam yenə deyinir, yaxşılıqlarımı qiymətləndirmir" deyir. İnsanlığın səbrinin ən gözəl nümunəsi və səbrin ən ali mərtəbəsində duran peyğəmbər (s) təmkinini və səbrini pozmadan cavabında "Sən bütün həyatın boyu ananı belində gəzdirsən də, onun səni dünyaya gətirərkən çəkdiyi sancının birinin belə əvəzini verə bilməzsən" deyir. Bu hədisdən örnək alacağımız bir çox şeylər var. Peyğəmbərimizin səbrlə belə "övladı" dinləməsi, ona ən gözəl cavabı verməsi əlbəttə ki, anlayan üçün dərin bir mənadır.

Biz nə qədər əksini arzulasaq da, təəssüf ki, bu gün öz ata-anasından imtina edən "övladlar" az deyil. Belələri ilə eyni cinsdən olduğumuza utansaq da, çoxlarının bəlkə də həyatlarında bir dəfə də olsun görə bilmədikləri, toxuna bilmədikləri, nəvazişlərinə həsrət qaldıqları valideynlərini başqa biriləri ruhları belə incimədən vəhşicəsinə evdən qova bilirlər. Yəqin belə "övladlar" nə vaxtsa qocalacaqlarına inanmırlar. Bütün ömürləri boyu cavan, gümrah qalacaqlarını zənn edirlər. Lakin təbii ki, bu, mümkünsüz reallıqdır. Bu gün Qocalar Evində özlərinin ürəkağrıdıcı, qəlbyandırıcı ən müxtəlif həyat hekayələri ilə gözləri hər an, hər dəqiqə qapıda qalaraq ömür sürən o qədər qocalar var ki... Bu qocalara baxanda insanın içi parça-parça olur. Həyatda hər şeyin təzadlı olduğuna - birinin "kaş anam-atam sağ olaydı" deyib için-için yandığını düşünüb, başqa birisinin isə ömrümüzdəki ən müqəddəs varlıqdan-valideyndən vaz keçib onları evdən qovanları düşünüb bir daha dəhşətə gəlirsən belə qocalara baxdıqda...

Ən təəccüblü, ən dərkedilməzi, bəlkə də əslində ana-ata olanlar üçün elə ən dərkediləni isə budur ki, atılan ata-analar övladlarından qətiyyən küsüb incimirlər. Onlar insanlığın ən iyrənc mərtəbəsinə enib valideynini evdən qova biləcək ürəyə sahib övladlarına əsla kin bəsləmirlər. Əksinə, hər zaman onların yollarını gözləyir, onlara dualar edirlər. Dərinliyini düşünmək insana çətin belə gəlsə, eşidəndə göz yaşlarımızı saxlaya bilməsək də, ağrıdan ürəyimiz belə parçalansa, qocalarımızın, ana-atalarımızın Qocalar Evinə necə gəldiyini, onların əsl hekayələrinin necə olduğunu düşünməmək insanın əlində olmur. Ailəsindən, isti yuvasından, övladlarından, nəvələrindən, evinin isti ocağından, bir sözlə, insanı var edən bütün ailəsindən ayrı düşmüş qocalardan biri evdən qovulduğu, oğlunun timsalındakı kişiliyin, insanlığın öldüyü o günü belə xatırlayır: "Bir gün evdə əyləşib oğluma corab toxuyurdum. Hava çox soyuq idi. Oğlum işdən gələndə əsəbi və gərgin idi. Yoldaşı süfrəyə çay gətirdi. Məndən də çay içməyimi istədi: "Dedim sağ ol, qızım. Qoy corabı toxuyum, sonra içərəm. Lap az qalıb". Oğlum yerindən qalxaraq, süfrəni dartıb, çəkərək qışqırdı: "Bundan sonra mən heç kəsə çörək verməyəcəm. Daha bezmişəm! Mən qazanım gətirim, hazır yesinlər". Doğrusunu deyim, mən çox qorxdum. Amma səsimi çıxartmadım. Özüm də xəstə idim. Belim çox möhkəm ağrıyırdı. Mənə tərəf gələrək: "Qalx, bu gündən bu evdə sənə yer yoxdur. Camaatın anaları işləyir gətirir. Sən də get işlə". Gəlin çalışdı onu sakitləşdirsin, onu da itələdi. Mənə qapını göstərdi və dedi: "Əlim-ayağım sənə dəyməmiş çıx get!". Sakitcə elə toxuduğum corabları da götürüb elə hansı geyimdə əyləşmişdimsə, o cür də evdən çıxdım. Həyətdə əyləşib o corabı səhərə kimi ağlaya-ağlaya toxuyub qurtardım. Oğlum isə isti evdə rahat-rahat yatırdı. Amma Allaha əl açıb yalvardım ki, qoy həmişə belə şirin yatsın. Uşaq vaxtı oğlum üçün oxuduğum lay-lay düşdü yadıma. "Lay- lay Arif, a lay-lay, körpə balam, a lay-lay". Elə oxuya-oxuya yuxuya getmişdim. Səhər gözümü açanda hər yanım sızıldayırdı. Qalxıb qonşuya getmək istəyəndə, öz-özümə: "oğul məni istəməyəndən sonra qonşu nə edəcək" deyib, həmişəlik oradan uzaqlaşdım. Sonra da bax bu qocalar evini tapdım və buranı ölənə kimi özümə ev bildim. İndi bu corablardan onun iyini alıram. Haçan ölsəm demişəm bunu ona versinlər. Bəlkə peşman olub, o da bu corablardan mənim iyimi alar". Həqiqətən də tükürpədici bir hekayədir. Bizim dəhşət və göz yaşı içində eşidə, oxuya bildiyimiz bu hekayənin "qəhrəmanı" da bizim kimi insan olaraq yaradılıb. Lakin sonradan anasına - ona həyat verən, varlığına səbəbkar olan, yer üzündə sahib olduğu hər şeyə görə, həyatda aldığı bütün zövqlərə - aldığı nəfəsə, içdiyi suya, yediyi yeməyə, hansısa bir qızı sevə bildiyinə, onunla evlənib ata olduğuna, bir sözlə, insan olaraq yaradılmağın xoşbəxtliyini duya bildiyinə görə son nəfəsinə qədər borclu olduğu qadınla belə amansız rəftar edə biləcək qədər azğınlaşmış bir məxluqa çevrilib o oğul. Qocalar evində sakitcə dinlənilməsi, ağlamadan, heç bir reaksiyasız qulaq asılması mümkün olan hekayələr yoxdur. Oradakı valideynlər övladları tərəfindən tərk olunsalar belə, yenə də onların yollarını gözləyirlər. Xüsusilə də qarşıdan gələn Novruz bayramı ərəfəsində. Qarşılayacağımız bayramı öz isti evində-ailəsiylə, qohum-əqrəbası ilə, nəvə-nəticələri ilə deyil, Qocalar Evində keçirməyə məhkum olmuş gözü yolda qalan o nur üzlü qocalarımız, ata-analarımız hər biri böyük bir ümid içində bayramda öz "övladlarının" yollarını gözləyirlər. Əlbəttə ki, qocalar evlərində çalışan əməkdaşlar onlara xüsusi diqqətlə yanaşırlar, onlara ev-eşiklərindən ayrı düşdüklərini hiss etdirməməyə həssaslıq və sonsuz diqqət göstərirlər. Eləcə də qocalar evlərini hər zaman yoxlamağı özlərinə vəzifə bilən QHT rəhbərləri, imkanlı şəxslər, müğənnilər, jurnalistlər, həkimlər, bir sözlə, qocalara qarşı dərin ehtiram və sonsuz sevgilə onları yoxlamağa gedən, dərdlərinə şərik olmağı, ürəklərinin arzu-istəklərini öyrənməyi özlərinə borc bilən bütün ziyarətçilərin gedişi qocalar üçün böyük bir bayrama çevrilir. Çünki belə qocalar doğmaları tərəfindən sevgidən, nəvazişdən, isti münasibətdən məhrumdurlar. Amma hər halda, qocalar evlərində qalan qocaların əksəriyyətinin gözü hələ də qapıdadır. Onlardan bir çoxu hələ də böyük bir ümid içində bir gün bir möcüzənin baş verəcəyinə- nə vaxtsa göz yaşlarına belə baxmayıb onları heç nəsiz, təkbaşlarına küçəyə ata bilən qəddar övladlarının daşlaşmış qəlblərinin yumşalacağına ümid edirlər. Bir gün övladlarının və ya nəvələrinin vicdanlarının sızlayacağına və gəlib onların dizlərinə qapanaraq bağışlanmalarını istəyib, sonra isə bir daha heç vaxt tərk etməmək niyyətilə onları oradan aparacaqlarının xəyallarını quraraq yaşayır o qocaların çoxu. Oradakı analar hələ də namazlarında Allah dərgahında sadəcə, övladlarının bu böyük günahlarının bağışlanılması üçün dualar edirlər. Çünki onlar anadır. Doğru deyirlər ki, həyatda qarşılıqsız sevmək bacarığı yalnız anaya məxsusdur. Bu bayram bəlkə də o naxələf övladlar üçün bir şans ola bilər. Onlar bəlkə də etdikləri bu böyük günahın qarşılığında ən azından bayram vaxtı illərdir onların həsrəti ilə alışıb-yanan, övladının qoxusu üçün burnunun ucu göynəyən o biçarə ana-atalarına baş çəkməklə özlərini Tanrının qəzəbindən azacıq da olsa, saxlaya bilərlər. Bu gün Qocalar Evində sevgiyə, qayğıya möhtac, öz evlərində normal ailə həyatı sürən, nəvə-nəticələrini gəzməyə çıxaran, öz təqaüdlərindən onlara bayram hədiyyələri alan o şanslı baba-nənələrə həsədlə baxan, bir gün özünün də nəvələrinə qovuşacağının xiffətini çəkən çox qocalarımız var. Qarşıdan gələn Novruz bayramında övladlarının möhürlənmiş qəlblərinin, susmuş vicdanlarının "oyanacağına" inanan o uşaq kimi kövrək qəlbə sahib olan qocalarımızın inşallah ki, bu bayramda üzləri güləcək. Ümid edək ki, bu dəfə qocalarımıza baş çəkməyə, onların bayramlarını təbrik etməyə təkcə müğənnilər, imkanlı şəxslər, millət vəkilləri, könüllülər, yardımsevərlər, QHT rəhbərləri deyil, həmçinin qocaların dərdinin əsl dərmanları olan doğma övladları, nəvə-nəticələri də gedəcəklər.

İzolda Heydərqızı

Şərq.-2012.- 16 mart.-S.11.