Akif Səmədin lətifələri

(Əvvəli ötən sayımızda)

Akif Səməd Aşıq Ədalətlə Qazaxda çay içir

Akifin çox danışmaqla arası yoxuydu. Soruşulanlara çox qısa, bəzən də jestlə, mimika ilə cavab verərdi. Aslan Kəmərli danışırdı ki, bu adam ərincəkliyindən salamı da yarımçıq verir. Bir gün nəşriyyatda rastlaşdım, hal-əhval tutmaq istədim.

- Salam-əleyküm, şair, - dedim. Nə var, nə yox? Tələsə-tələsə əleyk... - deyə cavab verdi.

Bir gün məclisdə mərcləşirlər ki, görək ən qısa sağlığı kim deyəcək. Birinci, Dəmirçioğlu badəni qaldıraraq: "Sağ olaq" deyir. Qayıdırlar ki, yox, bu çox uzun oldu. Məmməd İlqar bir az fikirləşəndən sonra "olaq" deyir. Yenə narazılıq yaranır ki, bu da uzun oldu. Axırda hamı üzünü Akifə çevirir. Şair də badəni götürüb şəhadət barmağını onlara tuşlayır. Başa düşürlər ki, şair pantomim ( səssiz) sağlıq deyib.

Evdə oturub televizorda hansısa filmə baxırlarmış. Birdən açıq-saçıq səhnə göstərirlər. Şairin böyük oğlu Atilay qışqırır:

- Hamı gözünü yumsun, heç kim baxmasın! Bir az keçəndən sonra kiçik oğlu Ucalay ağlamsınmış pıçıldayır:

- Atilay, qoy ata baxsın.

Akif təzəcə özünə telefon almışdı. Hələ tam baş çıxara bilmirdi. Telefon tez-tez vibrasiyaya düşür, hər dəfə zəng çalınanda cərəyan vurmuş kimi səksənirdi. Bir dəfə bulvarda gəzişəndə gözüm əlimdəki qəzetdə vibrasiya ilə bağlı yazıya sataşdı. Vibrasiyanın insan orqanizminə ziyanından bəhs olunurdu.

- Akif, oxuyuram, qulaq as: "Vibrasiya ürək-damar xəstəliyinə xüsusilə pis təsir edir". Bax bu, sənə aiddi. Sonra: "Əsəb gərginliyi və yuxusuzluğa səbəb olur". Bu da sənlikdi. Üçüncü: "impotensiya yaradır"...

Şair sözümü yarımçıq kəsib gülə-gülə dilləndi:

- General, burcudammarsan, bax, bu, sana aiddi.

Mənim uşaqlarımın toyuna dostum Əhməd Oğuz Birinci Şıxlıda yaşayan əmisini də gətirmişdi. Xoş-beşdən sonra onları Akifin masasına əyləşdirdim. Bir az keçmiş məni çağırıb üçlükdə şəkil çəkdirməyimizi istədiklərini bildirdilər. Şəkil hazır olanda hərəsinə birini verdim. Əhmədin əmisi Cahangir kişi Akifdəki şəkli də ona verməyi xahiş edir.

Şair təəccüblənir:

- Bir dənə bəsin döyül? Səndə ki, var!

- Bir qonşum var, "kekebeşnik"di, ona verəjəm.

- Yox, yox, lazım döyül, mənim şəklim onlarda var.

Akif nahara hər gün radioda işləyən dostları - Saday Budaqlı, Tahir Talıblı və Əhməd Oğuzla Biologiya İnstitutunun həyətində yerləşən yeməkxanaya gedirmiş. Bir gün həmkəndlisi, iqtisadçı alim Qüdrət İshaqlı onlarla rastlaşır. Qüdrəti də dəvət edirlər. Bəzən pulları olmayanda nisyə yazdırır, ayın axırında maaş alanda ödəyirmişlər. Bu dəfə də pulları yoxuymuş. Yeyib-içəndən sonra ofisiantla sağollaşırlar, o da yaxşı yol, - deyə cavab verir. Qüdrət mat qalır.

- Şair, bə hesabı vermədiniz?

- Qüdrət, sən dəən bizi ucuz əllə tutorsan!

Hər gün yeyib-içir, ayın axırında da professorun özü hesabımızı ödəyir.

- Bay atonnan! Nə gözəl, nə gözəl, onda elə hər gün də gələrəm!

Akif rayonda olanda qonşu kəndə - Qaymaqlıya toya gedir. Bir qadın şairi o birinə göstərərək deyir:

- Aaz, aaz, bax o papaxlı Akif Səməddi!

- Yox, nə danışırsan. Akifin nə yaşı var, uşaxdı. Yağın, Səməd kişinin özüdü.

Akif Bakı Dövlət Universitetində oxuyan bacısı qızını tapşırmaq üçün müəllim dostlarından birinin yanına gedir. Müəllim şairi çox hörmət-izzətlə qarşılayır və qızın adını soruşur. Ha fikirləşirsə, yadına sala bilmir.

- Vallah, başı batmamışlar o qədər çoxdular ki! Addarı da bir-birinə oxşoor. Öyrənif, gəlif dəərəm.

Sən demə, qız dayısını qarabaqara izləyir, yaxınlaşmağa utanırmış. Birdən özünü Akifə göstərir.

- A günün qara olmasın, bir burya gəl, göröm! Hələ qağana-cijinə neçə dəfə demişəm ki, uşaxlara hasand ad qoon, yadımda qalsın.

Mən hər yerdə, tez-tez kəndimizi - İkinci Şıxlını tərifləyirdim.

- Azərbaycanda cəmi-cümlətanı iki fenomen, məşhur kənd var. Biri Qaxda - İlisu, o biri də bizimki! Zarafat döyül, iki yüz alim, dörd xalq şairi və yazıçısı, üç general!

Bir dəfə şair özünü saxlayammadı:

- Aya, həpənd, nə basıf bağleersən. Kəndiniz yaxşı olsoydu, adına Birinci dəərdilər, daa İkinci niyə olordu ki!

Dostumuz, polis polkovniki Müzəffər Süleymanovun bir bakılı tanışı ondan xahiş edir ki, Akif Səmədin adını çox eşitmişəm, amma üzünü görməmişəm. Nə olar, bizi görüşdürsən, çox savab iş görmüş olarsan.

Müzəffər də şairə xəbər göndərir. Üçlükdə restoranda oturub başlarını açır və şirin-şirin söhbət edirlər. Bu anda kimsə Müzəffərə zəng vurub təcili çağırır. Akiflə bakılı ikilikdə qalırlar. Şair üzünü ona tutur:

- Həə, qardaş, şad oldum tanışlığımıza. Sən çox gapcıl adamsanmış. Bakılı pərt olur, bərk əsəbiləşir:

- Alə, bura bax, sənin nə ixtiyarın var, mənə göpcul deyirsən?! Nöşün məni təhqir eləyirsən?!

- Aya, qardaş, mən gopcul yox, gapcıl deerəm. Başa düşmörsənmi?

Müzəffər qayıdanda görür ki, aləm qarışıb bir-birinə, bərk mübahisə gedir. İşə qarışmalı olur:

- Qardaş, biz tərəflərdə söhbətcil, danışıxlı adamlara gapcıl deyirlər.

- Alə, qərdüşüm, bunu normal de də, mən də başa düşüm.

Təzədən barışası olurlar. Hətta gapcıl sözü bakılının o qədər xoşuna gəlibmiş ki, özü də bu ifadəni tez-tez işlədərmiş.

Çoxumuzun böyük qardaş saydığımız, professor Nəsir Əhmədli ilə restorana gedirlər. Nəsə qulluq xoşlarına gəlmir. Nəsir müəllim müdiri çağırtdırıb danlayır:

- Cavan oğlan, sən bilirsən, kimlər oturub burada. Zəmanəmizin Füzulisi. Şair görür ki, müdir karıxıb qalıb. Tez dillənir:

- Düzdü, özüm Füzuli döyləm, ancax arvadım Füzulidəndi.

Akifin atası Səməd əmi (gözəl, ağır taxtalı kişiydi, adına da Samballı Səməd deyirdilər, cənnətlik olsun) həmişə bizə ondan muğayat olmağımızı tapşırırdı. Bir dəfə üçümüz - Akif, Məmməd İlqar və mən kəndə dincəlməyə getmişdik. Hər gün maşınla gəlib onları götürür, Qazağa, Ağstafaya dostlarla görüşməyə gedirdik. Dostlar da sağ olsunlar, qonaqlıq verməmiş buraxmırdılar. Gecdən-gec evə qayıdırdıq. Qorxumuzdan özümüzü Səməd əmiyə tutdurmurduq. Bir səhər kişi axır ki, bizi yırxaladı:

- Məmməd, bə mən nə tapşırmışdım. Sizə güvəndiyim dağlar!..

Heç birimiz dillənmədik. Nə deyəydik ki! Bakıya qayıdanda Məmməd təzəcə yazdığı bu şeiri Akiflə də razılaşdırıb Səməd əmiyə göndərdi:

Məmməd İlqarın ərzi halı:

Səməd əmi, bir bəri dur, sən Allah,

Sənə ərzim var Akifin əlindən.

Görürsənmi, tanımadın - Məmmədəm,

Nə kökdəyəm gör Akifin əlindən?!

Şair burda sərt deməsin, neynəsin...

Qələmini qəddəməsin, neynəsin...

İlham doxtur çatdamasın, neynəsin...

Çatdayardı nər Akifin əlindən!

Biz deyirik: - gözlə, səni şər gəzir,

Bu qıvlasız durub şərnən şərt kəsir?!

Qəvvaş kimi dərinlərdə zər gəzir

Sərgərdəndi zər Akifin əlindən!

"Nar ağacı, bar ağacı" yazırdı,

"Düşər mərdə dar ağacı" yazırdı.

Hökm oxunub, dar ağacı hazırdı -

Dad eyləyir dar Akifin əlindən!

Qədim səsdi qədimlərdən soraqdı,

Ömrü kitab - hər günü bir varaqdı.

Bu beytin də qafiyəsi araqdı

Tapmır o da yer Akifin əlindən.

Yalvarsaq ki, ciblərini qurdala -

Pul yerinə resept çıxır bir qalaq...

İki Akif, iki Məmməd, bir Falah

Nələr çəkir bir Akifin əlindən?!

Aman tanrım, tök külünü - yoxdumu?

Bundan betər heç zülümün yoxdumu?

Beşimizə bir ölümün yoxdumu?

Varındısa - ver Akifin əlindən!

Dəmirçioğlunun qızının toyuydu. Akif, Ramiz və mən bir oturmuşduq. Məclis şirin keçirdi, kefimiz kök idi. Vaxtın necə tez gəlib keçməyindən xəbərimiz olmamışdı. Başımızı qaldıranda gördük ki, gecə saat birdi, hamı dağılışıb, toy yiyəsi də haqq-hesablaşıb artıq işıqları keçirirlər. Eşiyə çıxası olduq. "Yarımçığ"ıydıq. Könlümüzdən davam eləmək keçirdi. Şair Məmmədin oğlu Daşqını çağırdı:

- Çempion, NZS-in işıqları yaner, get gör pivanoy işdeermi?

Daşqın tez qayıtdı ki, yox, Akif əmi, işləmir. Taksiyə əyləşəsi olduq. Məlum oldu ki, benzin qurtarıb, sürücü yarım saatdan sonra benzin tapıb gəldi. Nəsə işimiz düz gətirmirdi. Bir az gedəndən sonra maşında problem yarandı, yavaş gedir, heç cür sürət götürə bilmir, bizi də yamanca silkələyirdi. Ovqatımız təlx olmuş, yeyib-içdiyimiz burnumuzdan gəlmişdi. Mən üzümü sürücüyə tutdum:

- Qardaş, bəlkə maşının bir sekreti var?

- Yox, heç bir sekreti yoxdu.

- Bir fikirləş, ola bilər, yadından çıxıb.

Akif yavaşcı mənə tərəf döndü:

- Aya, həpənd, ağzında sekret deersən, heç sekreti də açallar. Bu dəstiri birinin maşını xaraf olufmuş, üstünə dirənellər ki, bərkə sekretin var? Həpənd də avam olor, qayıder deer, vallah, həyatım boyu bircə sekretim oluf, onu açsam, elin içində dalı kösöylü olaram. İndi yaqın, bununku da onnandı. Burax başını, qoy görək küməmizə sağ-salamat gedif çata bilerihmi?

Araya sakitlik çökdü. Əvvəl mən düşdüm, şairi də evinə qoyandan sonra şoferin dərdi açılır:

- Bu ağsaqqallar da heç yaxşı gap eləmədilər, yaşdarına görə utandığımnan dillənmədim.

- Ağsaqqal dəəndə olara neçə yaş verərsən ki?

- O birinci düşənə əlli beş, ikinciyə də yetmiş beş, sana əlli.

- Birinciynən mənim qırx iki, yetmiş beş dediyinin də cəmi qırx üçcə yaşı var.

- Onda mən sizdən böyüyəm ki! Əlli beşin içindəyəm.

Səhərisi bunları Ramiz bizə danışdı. Məmməd İlqar da bizimləydi. Əlini-əlinə vurub şaqqanaq çəkdi:

- Zalım oğlunun yerli-dibli insafı yoxuymuş. Heç olmasa, yetmişsə deməyib.

Mehdi Şıxlinski

Şərq.- 2012.- 17 mart.- S. 19.