89-UN İŞIĞINA TOPLAŞDILAR...

İsa Muğannanın doğum günü məzarı başında qeyd olundu

“O, Azərbaycan ədəbiyyatında son 100 ildə ideya verən yazıçı idi”

Azərbaycan Xalq yazıçısı İsa Muğannanın doğum günü ilə əlaqədar anım mərasimi keçirilib.

Sherg.az xəbər verir ki, Birinci Fəxri Xiyabanda, yazarın məzarı başında keçirilən tədbirdə millət vəkili, Nizami Cəfərov, "Qazax Cəmiyyəti” İctimai Birliyinin sədri, yazarın qələm dostları, ailə üzvləri, ədəbiyyat və media nümayəndələri iştirak edib.

İlk olaraq çıxış edən "Qazax Cəmiyyəti” İctimai Birliyinin sədri, texnika elmləri doktoru, professor İlham Pirməmmədov anım iştirakçılarını salamlayıb və İsa Muğanna yaradıcılığından söz açıb: "İsa Muğanna hər birimizin sevə-sevə oxuduğu, dərin düşündürücü əsərlərin müəllifi olan görkəmli yazar idi. Gənclik illərimizdən bəri onun əsərlərini oxuyub, kitablarından yaradıcılığının ucalığını duymuşuq. Təhsil Nazirliyində işlədiyim müddətdə İsa müəllimin özü ilə yaxından tanış olduq. O zaman bir daha anladım ki, İsa Muğanna Azərbaycanın, elimizin-obamızın fəxri olan insanlardan biridir.

İsa müəllimin əsərlərini hər kəs anlaya bilmir. Onu başa düşmək üçün dərin intellektual biliyə sahib olmaq zəruridir. Ona görə biz belə tədbirləri daha çox təşkil etməklə gəncləri, ədəbiyyatı sevən hər bir insanı İsa Muğanna kimi görkəmli ziyalıların dəyərli əsərləri və yaradıcılığı ilə tanış etməliyik.İsa Muğannanın simasında Azərbaycanın görkəmli ziyalılarının, elm və ədəbiyyat nümayəndələrinin həyat və yaradıcılığı ilə bağlı geniş tədbirlər həyata keçirilməsinin əhəmiyyəti böyükdür”.89 yaşı tamam olan İsa Muğannanın xatirəsinə həsr olunmuş tədbirdə yazarın 90 illik yubileyi üçün hazırlanan kitab da təqdim edildi. Yazıçı Şəmil Sadiqin monoqrafiyası olan "İsa Muğanna yaradıcılığı "İdeal” İşığında” kitabı tədbir iştirakçıları tərəfindən maraqla qarşılandı.Tədbirin gedişində çıxış edən millət vəkili Nizami Cəfərov həmişə Fəxri Xiyabana yolu düşdüyündə İsa Muğannanın məzarını ziyarət etdiyini dedi. Görkəmli yazarın yaradıcılığına toxunan deputat bildirdi ki, İsa Muğannanın əsərlərini oxumayan insan da onun böyüklüyünü qəbul edir:"İsa Muğannanın hər yerdə imzası var. O, dərin mənəviyyatı olduğu qədər də təvazökar insan idi. Onun böyüklüyünü, xeyirxahlıqlarını, istedadını kiçikdən böyüyə hər kəs dərk edir. Bəzi insanlar onun yaradıcılığını dərk edə bilmir, amma yenə də bilir ki, böyük insandır, ona görə qəbul edir. İsa Muğanna ədəbiyyatımızın və ictimai fikrimizin tarixində əvəzsizdir.Mənim yadıma gəlir, yazarın vida mərasimində onun qızı Sevinc Hüseynova atasının gözəl xarakterindən söz açdı. Doğrudan da, İsa Muğanna o qədər anlayışlı insan idi ki, onunla müxtəlif məsələləri müzakirə edib, məsləhət almaq olardı. O çox məzmunlu, dərin insan idi və hər kəslə müqayisəyə gələ bilməz”.N.Cəfərov İsa Muğanna yaradıcılığına həsr olunmuş monoqrafiyanın müəllifi, yazar Şəmil Sadiqə təşəkkür edib və onun bu addımını yüksək dəyərləndirdiyini bildirdi.Yazar Şəmil Sadiq isə monoqrafiyasında İsa Hüseynovun "Muğanna” olandan sonra (özünün dediyi kimi) yazdığı əsərlərinin təhlilinə cəhd etdiyini dedi. Ş.Sadiqin sözlərinə görə, İsa Muğannanın yaradıcılığında önəmli yeri olan "İdeal” romanından sonra yazdığı əsərlərin bəziləri öz sağlığında işıq üzü görməmişdi:"Monoqrafiyada bir çox əsərlərini təhlil etməyə çalışmışam. İsa müəllimlə apardığımız müzakirələrin birində mən ona dedim ki, bəlkə sizinlə olan söhbətlərimizi yazım? Razılığını aldıqdan sonra bunları qələmə aldım. Bir müddət sonra maraqlı fikirlər olduğundan İsa müəllimin danışıqlarını mətbuatda dərc etməyi düşündüm. Özünə bunu dedikdə, cavab verdi ki, mən gedəndən sonra yayımlayarsınız.

Xalq yazıçısının bu istəyini nəzərə alıb, çox söhbətlərimizi kitabda dərc etdim. Bu gün bir yerə yığışmağımızın səbəbi də İsa Muğannanın doğum günü və yaradıcılığına həsr edilmiş monoqrafiyanın elə onun məzarı başında təqdimatını keçirmək arzumuzdur. Düşünürəm ki, İmadəddin Nəsimi, Hüseyn Cavid xəttindən sonra İsa Muğanna fəlsəfəsi ədəbiyyatımızın şah əsərlərindədir”.İsa Muğanna haqqında xatirələrindən danışan tənqidçi, ədəbiyyatşünas, esseist, filologiya elmləri doktoru, professor Rüstəm Kamal Xalq yazıçısının Azərbaycan ədəbiyyatında və fəlsəfi düşüncəsində qeyri-adi söz ustadı olduğunu dilə gətirdi. Rüstəm Kamal deyib ki, Azərbaycan söz sənətində demək olar, bütün yazarlar "Yer”dəkini təsvir edir:"Ancaq İsa Muğanna qeyb aləmində, ruhlar dünyasında gözəgörünməzləri ədəbiyyata gətirib. O, yeganə nasirdir ki, vəhy ilə olan hissləri nəsrin dilinə çevirib. Adətən kiməsə vəhy verilirsə, onlar özləri danışır, amma qələmə ala bilmir. Peyğəmbərlərə də bu aiddir. İsa Muğanna isə Azərbaycanın Xalq yazıçısı olduğu halda göydən gələn replikaları nəsrin dilinə çevirə bildi.Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatında bütün yazıçılar oxucudan nə isə istəyir. Oxucuya müəyyən ideyanı, fikri çatdıran yazıçı yoxdur. İsa müəllim Azərbaycan ədəbiyyatında son 100 ildə ideya verən yazıçı idi. Bu ideyalar "yer”lə bağlı fikirlər deyildi, millətin "göydə” yazılan tarixidir. İsa Muğannanın əsərlərindəki dialoqları oxuyanda insana elə gəlir ki, bu, ruhların danışdığı dialoqlardır, insanlar bu cür dialoqda danışmır. Ona görə, Xalq yazıçısı Azərbaycan ədəbiyyatında ilk dəfə ruhların tarixini yazdı.

Belə əsərləri yazanlar cəmiyyətdə peyğəmbər kimi ad qazanır, lakin onlar ilk gündən daş-qalaq edilir, qəbul olunmur. Düşünürəm ki, İsa Muğanna da sağlığında müqəddəsləşmişdi, mifləşmişdi. Cəmiyyət isə onu peyğəmbər kimi görmək istəmirdi, yazıçı kimi qəbul etmişdi. Biz adiliklərə öyrəşmişik, bilirik ki, filan yazar sabah nə yazacaq. İsa Muğanna isə Azərbaycan ədəbiyyatında qeyri-adiliyi ilə seçilən bəlkə də sonuncu yazıçı idi”.Beləliklə, mərasim aşıq Avdının Xalq yazıçısının məzarı başında onun ən çox sevdiyi "Ruhani” aşıq havasını ifa etməsi ilə yekunlaşdı.

Aysel Aslan

Şərq.- 2017.- 13 iyun.- S.6.