"AMALİYA PƏNAHOVA ƏFSANƏVİ AKTRİSA İDİ"

Mərahim Fərzəlibəyov: "Həqiqətən böyük sənətkar idi. İnanmıram bir də onun kimi aktrisa Azərbaycan səhnəsinə gəlsin"

Böyük sənətkarların nə yaşı, nə ömrü olur. Onlar sənətləri ilə həmişəyaşardırlar. Onun haqqında keçmişdə danışmaq haqsızlıq olar. Getdi… deməyə dilimiz gəlmir. «Var, həmişə yaşayacaq» deyib, onun Azərbaycan teatr səhnəsində qoyduğu yüzlərlə obrazlarında təsəlli tapa bilərik. Azərbaycan teatr səhnəsi həqiqətən böyük itkisini yaşadı. Xalq artisti Amaliya Pənahova çox sevdiyi səhnəni tərk etdi. Təsəlli olaraq isə yaratdığı teatr obrazları, ekran əsərlərində, filmlərdə canlandırdığı xarakterlər qaldı. Bəlkə də böyük sənətkarların yoxluğu zamanla daha çox hiss olunur. Teatr səhnəsində onun yoxluğu hələ çox özünü göstərəcək.

Azərbaycan mədəniyyətində səs tembri ilə seçilən, yaratdığı hər obrazla bir sənətkar ömrünü sübut edən Amaliya Pənahova haqqında rejissor, Xalq artisti Mərahim Fərzəlibəyov danışdı. «Şərq»ə» açıqlamasında rejissor Amaliya Pənahovanın əfsanəvi aktyor sənətini xatırladı: «Azərbaycan teatr səhnəsi böyük bir sənətkarı, deyərdim ki, əfsanəvi bir aktrisanı itirdi. Mən hələ tələbəlik illərimdən başlayaraq Amaliya xanımla işləməyə başlamışam.

Universitetin 3-cü kursunda oxuyanda televiziya tamaşası hazırlamışdım. Amaliya xanımla ilk işbirliyim ordan başladı. Ali məktəbi bitirdikdən sonra Sumqayıt Teatrına baş rejissor kimi təyin edildim. Ordan Akademik Dram Teatrına gələndən sonra isə Amaliya xanımla yenidən işləməyə başladım. 1981-ci ildən Amaliya xanım teatrdan gedənə qədər mən onunla 10-a yaxın obraz işləmişəm. Mənim rejissorluq dövrümdə Amaliya xanım çoxsaylı xarakterik baş rolların ifaçısı olub. Mən nə zaman pyes götürürdümsə, mütləq orada Amaliya xanımı nəzərimdə tutmuşam. Həqiqətən teatr repertuarına diktə etməyi bacaran aktrisa olub. Mən Amaliya xanımla «Gecə döyülən qapılar», İlyas Əfəndiyevin «Xurşidbanu Natəvan» əsərini bir yerdə çalışmışıq. Amaliya xanımın bənzərsiz gözəl qəddi-qaməti var idi ki, bu, hər aktrisada olmur. Onun elə bənzərsiz, ecazkar səs tembri var idi ki, o səs özündə bir istedad idi. Titrək bir səs tembrinə sahib idi. Səsi sanki exo verirdi. Həddindən artıq işgüzar bir aktrisa kimi yaddaşımda qalıb.

Hər dövrün rejissoru üçün maraqlı aktrisa idi. Məlumat üçün onu da qeyd edim ki, «Təhminə və Zaur» tamaşasını ilk dəfə mən səhnəyə qoymuşam. Bu tamaşada Amaliya xanım Təhminə obrazı oynayırdı, rəhmətlik Fuad Poladov isə Zaur obrazını canlandırırdı. İlk dəfə «Təhminə və Zaur» məhz mənim quruluşumda teatr səhnəsində qoyulub. 1984-cü ildə Amaliya xanım da o tamaşada Təhminə obrazını yaddaqalan şəkildə oynayıb. Məhz bu əsər teatr səhnəsində oynanıldıqdan sonra böyük marağa səbəb oldu. Fuad Poladovla Amaliya Pənahova bu tamaşada maraqlı tandem yarada bildilər. Sovet dövründə belə bir tamaşanın səhnəyə qoyulması böyük səs-küy yaratmışdı. Tamaşa anşlaqla keçərdi. Bunun bir səbəbkarı da Amaliya xanım idi.

Onun ecazkar aktyorluq bacarığı həqiqətən özünü göstərirdi. Amaliya xanımın yaratdığı bütün obrazlar fərqli çalarları, maraqlı aktyor ifası ilə seçilib. Onun son əsəri «Şanlı vətən»inə də mən quruluş verdim. Bələdiyyə Teatrının bu tamaşasının bütün məşqlərinə Amaliya xanım şəxsən gəlirdi. Təəssüf ki, bu tamaşanın premyerasına gələ bilmədi. Oktyabrın 31-də tamaşanın premyerası keçirildi. Böyük anşlaq oldu. Amma Amaliya xanım iştirak edə bilmədi. Onda bildim ki, vəziyyəti ağırlaşıb. Çünki böyük həvəslə məşqlərə gələrdi. Son dəfə bu tamaşanı sosial şəbəkədə paylaşıb. Bu tamaşa Türkiyədə də təqdim olunacaq. Çox heyif ki, Amaliya xanımsız».

Amaliya Pənahovanın Azərbaycan kino tarixində də imzasını qoyduğu onlarla obraz olub. Mərahim Fərzəlibəyov bunlardan da danışdı.

«Həqiqətən Azərbaycan kinosunda möhürünü qoya biləcək obrazlar yarada bilmişdi. Həqiqətən cəsarətli aktrisa olub. Amaliya xanım təpədən dırnağa qədər teatr aktrisası olub. Buna baxmayaraq kinoda da güclü obrazlar oynaya bildi. Onun haqqında danışanda bunu demək olar ki, o, sənət üçün yaranmışdı. Əgər rejissor onu inandıra bilirdisə, Amaliya xanım rejissorun bütün mizanlarını etməyə hazır idi. Deyirlər «kapriz»li sənətkar olub. Mən bütün səlahiyyətimlə deyirəm ki, Amaliya xanımda yalançı «kapriz»lər yox idi.

O, peşəkar sənət «kapriz»ləri ortaya qoya bilirdi. Rejissor onu inandıra bilməyəndə, o, «kapriz» nümayiş edə bilərdi. Rejissor onu inandıra bilirdisə, o, sərhədsiz aktrisa ola bilirdi. Mənim onunla onlarla işbirliyim olub, böyük rollar oynayıb. Bir dəfə də olsun narazılıq etdiyini görməmişdim. Nahar vaxtı çataydı, digərləri kimi «tez gedib yemək yeyim» deyə bir kəlmə deməzdi. Bu illər ərzində bir dəfə də olsun məşqlərdən icazə aldığını xatırlamıram.

O, sənətinə məsuliyyətlə yanaşardı. Onun üçün səhnə hər şeydən vacib idi. Səhnədən qaçmağa tələsməzdi. Məsuliyyəti ilə yanaşı, istedadı, zəhməti var idi. Həqiqətən zəhmətkeş olub. Sənətdə nə qazanıbsa, zəhmətinin bəhrəsi olub. Allah ona rəhmət eləsin. Həqiqətən böyük sənətkar idi. İnanmıram bir də onun kimi aktrisa Azərbaycan səhnəsinə gəlsin».

Tahirə Məmmədqızı

Şərq.- 2018.- 13 noyabr.- S.13.