Rəqəmsal xidmətlərin əhatə dairəsi genişlənir

Bu yenilik cəmiyyətin və biznes mühitinin modernləşməsinə töhfə verir

İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi

Rəqəmsallaşma Azərbaycanın son illər iqtisadi idarəetməsinin ayrılmaz tərkib hissəsi kimi xüsusi olaraq ön plana keçməklə cəmiyyətin və ölkəmizin inkişafına yeni yol açmaqdadır. Bu istiqamətdə ortaya qoyulmuş qarşısıalınmaz dərin iradə ölkəmizi artıq qabaqcıl dünyanın rəqəmsal sənaye ailəsinin üzvünə çevirib.

Rəqəmsal quruculuğun inkişafına töhfə verən müasir sənaye modellərinin yaradılması Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatının rəqəmsal transformasiyasına, yüksək texnologiyalara əsaslanan istehsal ekosisteminin formalaşdırılması prosesində fəal iştirakına geniş imkanlar açmaqdadır.

Rəqəmsal platformalar və avtomatlaşdırma iqtisadi prosesləri dəyişdirir, dövlət idarəçiliyinə yanaşmaları dəyişir və həyatı yaxşılaşdırmaq üçün yeni imkanlar açır. Rəqəmsal transformasiya təkcə qabaqcıl texnologiyaların tətbiqi deyil, həm də dövlətin, biznesin və vətəndaşların maraqlarını nəzərə alan səmərəli ekosistemin yaradılması prosesidir. Azərbaycan dövlət strategiyasının əsas elementi kimi rəqəmsal inkişafa böyük önəm verir.

"Harvard Business Review Türkiye” nəşrinin son sayında Azərbaycanın rəqəmsal transformasiyasına dair geniş məqalə dərc olunub.

Məqalədə “Aztelekom” MMC-nin icraçı direktoru Həsən Ömərov və 2023-cü ildə layihənin icrasının həyata keçirilməsinə məsul keçmiş baş icraçı direktor Tural Pirverdiyevin “Onlayn Azərbaycan” təşəbbüsünün nailiyyətləri, məqsədləri və ölkənin rəqəmsal inkişafına verdiyi töhfələr haqqında fikirlərinə xüsusi yer verilib.

Məqalədə qeyd olunur ki, Azərbaycan rəqəmsal transformasiyanı sürətləndirmək məqsədilə mühüm investisiyalar həyata keçirərək 5G infrastrukturu, süni intellekt əsaslı həllər, “bulud” xidmətləri və e-hökumət platformalarının inkişafına xüsusi diqqət yetirib. Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin rəhbərliyi ilə icra edilən “Onlayn Azərbaycan” layihəsi genişzolaqlı internetin əhatə dairəsini qısa müddətdə 9 faizdən 99,7 faizə yüksəltməklə milyonlarla ev və iş yerini sürətli internetlə təmin edib. Bu transformasiya, eyni zamanda Azərbaycanın BMT-nin E-Hökumət İnkişaf İndeksində əhəmiyyətli irəliləyiş əldə etməsinə də töhfə verib.

Nəşrdə “Aztelekom”un və sektorun digər aparıcı oyunçularının əməkdaşlığı çərçivəsində həyata keçirilən bu layihənin ölkənin rəqəmsal infrastrukturunu gücləndirmək və internetə çıxışı genişləndirmək məqsədini daşıdığı qeyd olunur. Məqalədə layihə çərçivəsində aparılan təhlillərin, texniki-iqtisadi əsaslandırmaların və infrastruktur planlamalarının effektivliyi, təchizat zəncirinin effektiv idarə olunması və logistika proseslərinin yüksək dəqiqliklə icra edilməsinə xüsusi diqqət ayrılıb.

“Harvard Business Review Türkiye”nin baş redaktoru Serdar Turanın suallarını cavablandıran Tural Pirverdiyev bu təşəbbüsün rəqəmsal savadlılıq və istifadəçi adaptasiyasına da xüsusi diqqət yetirərək ölkənin uzunmüddətli rəqəmsal transformasiya hədəflərinə xidmət etdiyini qeyd edir: “Rəqəmsal xidmətlərin geniş tətbiqi cəmiyyətin və biznes mühitinin modernləşməsinə töhfə verərək Azərbaycanın qlobal rəqəmsal indekslərində daha yüksək mövqelərə yüksəlməsinə imkan yaradıb”.

Həsən Ömərov “Onlayn Azərbaycan” layihəsinin ölkənin iqtisadi şaxələndirilməsini təşviq edərək rəqəmsal iqtisadiyyata keçidini sürətləndirməsini və Azərbaycanın qlobal ticarət dəhlizlərindəki mövqeyini gücləndirməsini xüsusilə vurğulayıb. Onun qeyd etdiyinə görə, bu cür genişmiqyaslı infrastruktur yatırımları sayəsində internet sürətində əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə olunub, e-hökumət xidmətləri genişləndirilib və iqtisadi inkişafın sürətlənməsinə mühüm töhfə verilib.

“Şərq”ə açıqlamasında Azərbaycanın rəqəmsal transformasiyasını dəyərləndirən Osman Gündüz də bildirib ki, ölkəmizdə elektron hökumətin inkişafı, rəqəmsal hökumətə keçid, texnoloji transformasiya, informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının ölkə iqtisadiyyatında payının artırılması ilə bağlı ölkə rəhbərliyi tərəfindən kompleks tədbirlər həyata keçirilir. Onun sözlərinə görə, bu tədbirlər də ölkəmizin dünya miqyasında qabaqcıl yerə çıxmasına və innovasiyaların cəmiyyətin ən müxtəlif sahələrində tətbiqinə, ölkəmizdə biliklərə əsaslanan bir iqtisadiyyatın qurulmasına, eləcə də müasir və gələcək çağırışlara adekvat cavab verməyə imkan yaradacaq:

“Azərbaycanın İKT sektoru 2024-cü ildə rəqəmsallaşma və innovasiya baxımından əhəmiyyətli nailiyyətlər əldə edib. Cari ildə də bu prosesin davam etdirilməsi və rəqəmsal iqtisadiyyatın qeyri-neft sektoru daxilində əsas rol oynaması gözlənilir. Ölkənin mövqeyi gücləndikcə, həm regional, həm də qlobal bazarlarda rəqabət qabiliyyəti artacaq. Ötən il çoxsaylı hüquqi sənədlərə dəyişikliklər edilməklə şəxsiyyət vəsiqəsi və bir neçə sənəd tam rəqəmsallaşdırılıb. Kağızdan kütləvi imtina bu il yaddaqalan olub. İRİA-nın bu sahədə fəaliyyəti nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb. İRİA, Elm və Təhsil Nazirliyi və AzTU təşəbbüsü ilə bu il universitetlərə qəbul prosesində kağızdan və paralelçilikdən imtina edilib, tonlarla kağız toplanmasına son qoyulub, yalnız rəqəmsal qeydiyyata üstünlük verilib. Adı çəkilən qurumların datası əsasında rəqəmsal tələbə kartları tətbiq edilib.

myGov-un populyarlığı nisbətən artıb. Rəqəmsal hökumət quruculuğu sahəsində BMT-nin iki ildən bir dərc edilən hesabatında ölkə üzrə irəliləyiş əldə edilib.

Polisin rəqəmsallaşması, e-Polis mobil tətbiqinin, "102 SOS" rəqəmsal həllin hazırlanması və istifadəyə verilməsi də bu sektorda cari ildə yaddaqalan məqam olub. Bir sıra mərkəzi icra qurumları, Mədəniyyət Nazirliyi, ADY, ETSN, Ədliyyə Nazirliyi, ƏƏSMN, Səhiyyə Nazirliyi özlərinin rəqəmsal transformasiya konsepsiyalarını qəbul ediblər. Əmək müqavilələrinin tam elektronlaşdırılması, SİMA rəqəmsal imzanın populyarlaşması da rəqəmsal transformasiyaya müsbət təsir edib".

Avropa Komissiyasının süni intellekt, kibertəhlükəsizlik və rəqəmsal bacarıqların inkişafı üçün 1,3 milyard avro investisiya ayırdığını vurğulayan O.Gündüz deyib ki, bu vəsait "Rəqəmsal Avropa Proqramı" çərçivəsində texnoloji tədqiqatlara, startaplara və rəqəmsal xidmətlərin inkişafına yönəldiləcək. Avropa innovasiya sahəsində güclü mövqe tutmaq və texnologiya sahəsində liderliyini qorumaq üçün strateji layihələrə dəstək verir. Bu təşəbbüs bizim üçün də nümunə olmalıdır. Rəqəmsal bacarıqların inkişafı, innovasiya ekosisteminin qurulması və kibertəhlükəsizlik sahəsində güclənmək üçün oxşar proqramlara ehtiyacımız var. Azərbaycanda süni intellekt və texnologiya startaplarının inkişafı üçün bu cür təşəbbüsləri genişləndirmək vaxtıdır: “Belə ki, ölkəmizdə hələ də rəqəmsal transformasiya konsepsiyası, Rəqəmsal Məcəllə, “Ağıllı şəhər” və “Ağıllı kənd” konsepsiyası, Data və süni intellektin inkişafına yönəlik strategiya, “İnnovasiya fəaliyyəti haqqında” qanun, vençur maliyyələşmə və vençur fondları haqqında qanun, dövlətə məxsus yeraltı və yerüstü rabitə resurslarından istifadə qaydaları, distant təhsilin təşkili qaydaları, açıq məlumat bazaları haqqında qanun, dronların qeydiyyat qaydaları və digər mühüm sənədlər hələ də qəbul edilməyib. Onu da deyim ki, ölkəmizin telekommunikasiya sahəsinin iştirakçıları olan özəl sektorun nümayəndələri də innovativ texnologiyaların tətbiqi üçün texnoloji

təməlin inkişafı məsələsinə xüsusi diqqət yetirməli, bu sabit bazanın inkişafı və yenilənməsinə sərmayə yatırmalıdırlar, çünki bir qayda olaraq məhz keyfiyyətli və sağlam sabit texnoloji baza gələcəkdə əlavə xərclərin çəkilməsinin qarşısını əhəmiyyətli şəkildə alır. Eyni zamanda, müxtəlif şirkətlərin – telekommunikasiya operatorlarının təşəbbüslərlə çıxış etməsi, yeni texnoloji istiqamətlərə sərmayə yatırması İKT sektorunun dayanıqlı inkişafını da təmin edər və informasiya cəmiyyətinə keçid prosesini daha da

sürətləndirər”.

Şəymən Bayramova

Şərq 2025.- 5 aprel (№56).- S.6.