Bu ticarətə susmaq cinayətdir!

İnsan alveri XXI əsrin görünməyən müharibəsidir

İnsan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, vətəndaşların hüquqi, siyasi mədəniyyət səviyyəsinin yüksəldilməsi, sosial və siyasi fəallığının artırılması

30 iyul - Səssiz qurbanların səsi olmaq günüdür!

30 iyul - Ümumdünya İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Günüdür. BMT Baş Assambleyasının qətnaməsinə əsasən hər il iyulun 30-u Ümumdünya İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Günü kimi qeyd edilir.

Ölkəmizdə insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilməklə bərabər, insan alveri qurbanlarının sosial müdafiəsi, onların reabilitasiyası istiqamətində də işlər aparılır.

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyindəki Sosial Xidmətlər Agentliyinin İnsan Alveri Qurbanlarına Yardım Mərkəzi tərəfindən insan alveri qurbanları və potensial insan alveri qurbanları (insan alveri təhlükəsi ilə üzləşmək riski olanlar) sosial-hüquqi, sosial-psixoloji dəstək və reabilitasiya xidmətləri ilə təmin olunurlar. Mərkəzin sosial işçi, psixoloq və hüquq məsləhətçisindən ibarət işçi heyəti tərəfindən həmin şəxslərin hər biri ilə bağlı fərdi sosial reabilitasiya planı tərtib edilərək həyata keçirilir. İnsan alveri qurbanları və potensial insan alveri qurbanları aktiv məşğulluq proqramlarına cəlb edilməklə, onların məşğulluğuna da dəstək göstərilir. Eyni zamanda insan alveri ilə bağlı ictimai məlumatlılığın artırılması üçün bölgələrdə maarifləndirici tədbirlər də həyata keçirilir.

BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş iyulun 30-da qeyd olunan Ümumdünya İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə Günündə insan alveri ilə məşğul olan cinayətkar şəbəkələri dağıtmağa çağırıb: “İnsan alveri mütəşəkkil cinayətkarlığın ən sürətlə böyüyən formalarından biridir, amansız şəbəkələr insanların zəifliyindən istifadə edir və onların ağrı-acısından qazanc götürür”. O, insan alverini “iyrənc cinayət və insan hüquqlarının kobud şəkildə pozulması” adlandırıb.

BMT rəhbərinin sözlərinə görə, fırıldaqçılıq, məcburiyyət və istismar üzərində qurulmuş bu qəddar, yüksək həddə mütəşəkkil fəaliyyət sürətlə inkişaf edir. Beləliklə, cinayətkar qruplar sərhədləri aşaraq həyəcanverici sürət və incəliklə fəaliyyət göstərirlər: “Onlar qanunvericilikdəki boşluqlar vasitəsilə qanuni sənayelərə və təchizat zəncirlərinə soxulur, miqrasiya axınından qazanc götürür, habelə qurbanları onlayn cinsi istismara və kiberdələduzluqda iştiraka məcbur etməklə yeni texnologiyanın nailiyyətlərini işə salırlar. Biz təcili olaraq birlikdə bu çağırışlara cavab verməliyik. Biz cəzasızlığa son qoymaq, qeyri-qanuni gəlirlərə çıxışı kəsmək, hüquq-mühafizə və ədliyyə sistemlərini gücləndirməklə insan alverini davam etdirən biznes modelini pozmalıyıq. Məsuliyyət daşıyanlar qanun qarşısında cavab verməlidir”.

Baş katib daha sonra qeyd edib: “Biz, həmçinin vətəndaş cəmiyyəti və özəl sektorla, o cümlədən texnologiya şirkətləri ilə birlikdə istismarın qarşısını almaq və həssas təbəqələri qorumaq üçün məlumatlılığı artırmaq, hesabat kanallarını inkişaf etdirmək üçün birlikdə çalışmalıyıq. Eyni zamanda, sağ qalanlar üçün ədaləti təmin etməli, köçkünlərə dəstək olmalı, yoxsulluq və bərabərsizlikdən tutmuş münaqişə və iqlim sarsıntılarına qədər köklü səbəblərin həllinə nail olmalıyıq. Ümumdünya İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə Günündə qurbanları dəstəkləmək, günahkarları məsuliyyətə cəlb etmək, heç kimin alınıb-satılmadığı və istismara məruz qalmadığı bir dünya qurmaq üçün birlikdə hərəkət etməliyik”.

Azərbaycan İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə üzrə QHT Koalisiyası da İnsan Alverinə Qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü münasibətilə cəmiyyətə müraciət ünvanlayıb. Xüsusilə qadınlara və uşaqlara səslənən koalisiya üzvləri hər kəsi diqqətli olmağa, hüquqlarını tanımağa və təhlükələri vaxtında tanımağa çağırıb: “İnsan alveri XXI əsrdə bəşəriyyətin üzləşdiyi ən ciddi insan hüquqları pozuntularından biri olaraq qalmaqdadır. Bu cinayət təkcə fiziki istismarla məhdudlaşmır, yeni rəqəmsal istismar formalarında daha mürəkkəb və görünməz şəkil almaqdadır. İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə üzrə QHT Koalisiyası olaraq biz, 30 iyul – İnsan Alverinə Qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü münasibətilə bütün Azərbaycan cəmiyyətinə çağırış edirik: hüquqlarınızı tanıyın, təhlükələri tanıdın və birlikdə mübarizə aparın! Son illər beynəlxalq ictimaiyyətdə yayılan məlumatlar göstərir ki, insan alveri hallarının aşkarlanması çətinləşməkdədir. İnsan alverinin yeni formaları rəqəmsallaşaraq həyatımıza daxil olur. Belə ki, rəqəmsal istismar, “romantik tələlər”, "deepfake" vasitəsilə şantaj, sosial mediada iş və evlilik vədləri ilə aldadılma, xüsusilə gənc qızlar və uşaqları hədəfə alır.

Əziz qadınlar, sizi iş, nikah və ya səyahət vədləri ilə inandırmağa çalışan tanımadığınız insanlara etibar etməyin. Xarici ölkələrə gedərkən iş müqavilələrini və viza şəraitini rəsmi mənbələrdən yoxlayın. Rəqəmsal platformalarda özünüzlə bağlı görüntü və məlumat paylaşarkən ehtiyatlı olun. Bu, insan alverçilərinin sizi manipulyasiya etməsi üçün “materiala” çevrilə bilər.

Əziz valideynlər, uşaqların internetdə keçirdiyi vaxta nəzarət etmək, onların kimlə ünsiyyətdə olduğunu bilmək artıq sadəcə, valideynlik vəzifəsi deyil, müdafiə tədbiridir. Onlayn oyunlar, sosial şəbəkələr və messencerlər artıq uşaq alveri və istismarının əsas vasitələrinə çevrilib. İnsan alveri qurbanları – onlar bizim bacılarımız, qızlarımız, qonşularımız və həmvətənlərimizdir. Bu reallığı anlamaq, təhlükənin görünməz tərəflərini görmək və hər bir fərdin bu zəncirin bir halqası ola biləcəyini qəbul etmək mübarizənin başlanğıcıdır. Şübhə etdiyiniz halları bildirin, susmayın! Maariflənin, məlumat verin, mübarizə aparın!”.

İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə Təşkilatının sədri Ramiz Alıyev Sherg.az-a açıqlamasında deyib ki, insan alveri tək bizim ölkəmiz üçün deyil, ümumilikdə bütün dövlətlər üçün təhlükəlidir və buna görə də hər bir dövlət insan alveri ilə birlikdə mübarizə aparmalıdır və aparılır da:

“Düzdür, bu mübarizə mexanizmləri hər ölkə üçün fərqlidir, ancaq ümumilikdə baxanda, demək olar ki, əksər ölkələr insan alverinə qarşı mübarizədə həmrəylik nümayiş etdirir. Sevindirici hal odur ki, bizim ölkəmiz bütün cinayət növlərinə qarşı olduğu kimi, insan alveri ilə mübarizədə də barışmaz mövqe sərgiləyir. İnsan alveri bütün cəmiyyətləri narahat edən qlobal problemdir. Bu problemə qarşı hökumət, aidiyyəti qurumlar, vətəndaş cəmiyyəti institutları, eləcə də ayrı-ayrı təşkilatların fəaliyyət göstərməyinə baxmayaraq, problemin birdəfəlik həlli mümkün deyil. Səbəb də odur ki, zaman keçdikcə bu istiqamətdə fəaliyyət göstərən cinayətkar qruplar da öz məqsədlərinə çatmaq üçün müxtəlif vasitələrdən - müasir texnologiyaların, sosial şəbəkələrin imkanlarından istifadə edirlər. Dünyada insanın istismarına xidmət edən fəaliyyətlərin sırası ildən-ilə genişlənir. İnsanların alınıb-satılması, oğurlanması, girov götürülməsi, cinsi istismarı, məcburi əmək, məişət köləliyi, insan orqanlarının alveri ağır cinayətlər sayılır. Dünyanın elə bir ölkəsi yoxdur ki, orada insan alveri olmasın. Ölkəmizdə insan alverinə qarşı hərtərəfli mübarizə üçün əlverişli hüquqi mexanizm, şəriat, iradə mövcuddur. İnsan alverinə qarşı mübarizə üzrə Milli Fəaliyyət planı uğurla icra edilir. İnsan alverinin qarşısının alınması üçün həm hüquqi müstəvidə mübarizə aparılır, həm də maarifçilik işləri həyata keçirilir. İnsan alveri ilə mübarizədə beynəlxalq əməkdaşlıq ildən-ilə gücləndirilir, ölkəmizin mövqeyinin qorunması üçün gərəkən addımlar atılır, mütərəqqi beynəlxalq təcrübə öyrənilir”.

R.Alıyev qeyd edib ki, rəhbəri olduğu təşkilat 2004-cü ildə təsis olunub və artıq 21 ildir ki, insan alverinə qarşı mübarizə sahəsi üzrə davamlı olaraq layihələr və maarifləndirici tədbirlər həyata keçirir: “Bizim təşkilat bu illər ərzində həm DİN-in, həm də QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə müxtəlif layihələr həyata keçirib. Eyni zamanda təşkilatımız insan alverindən bəhs edən ondan çox video-çarx və qısametrajlı filmlər də çəkib. Həm telekanallarda, həm də sosial şəbəkələrdə maraqla izlənilən bu filmlər insan alverinə qarşı mübarizədə çox təsirli silahdır. Düşünürəm ki, insan alverinə qarşı mübarizədə müasir texnologiyaların imkanlarından istifadə etməliyik. İnsan alverinə qarşı ən effektli mübarizə maarifləndirmədir. Xüsusilə də, gənclər bu sahədə bilgiləndirilməlidir”.

Şəymən Bayramova

Şərq 2025.- 31 iyul (№ 105).- S.6.