"Biz ancaq öz maraqlarımızı qoruyuruq"

Rasim Musabəyov: "Qərb gəlib, Azərbaycanın problemlərinin həlli üçün nə edib ki, indi Azərbaycanın harasa meyəlləndiyi barədə danışsınlar"

ABŞ prezidenti Barak Obamanın Rusiyaya gözlənilən səfəri ərəfəsində hər iki ölkənin rəsmiləri ABŞ-Rusiya münasibətlərinə dair bir-birinin ünvanına maraqlı mesajlar ünvanlamağa başlayıblar.

ABŞ prezidenti Barak Obamanın Rusiyanın baş naziri Vladimir Putini "bir ayağı keçmiş zəmanədə qalan şəxs" kimi təqdim etməsinin üstündən keçməmiş Rusiya prezidenti Dmitri Medvedyev də iki ölkə arasındakı münasibətlərin soyuq müharibə həddində olduğunu açıqlamaqla qarşı tərəfə öz mesajını vermiş oldu. Onu da qeyd edək ki, ABŞ və Rusiya rəhbərlərinin bir-birinə açıq mesajlar ünvanlamağa başladığı bir vaxtda Birləşmiş Ştatlarda ölkənin Cənubi Qafqazdakı maraqları ilə bağlı məsələlər aktuallaşdırılmağa başlayıb. Bir qədər əvvəl amerikalı ekspertlər və alimlər toplantı keçirərək prezident Barak Obamaya bununla bağlı öz mesajlarını çatdırsalar da, rəsmi Vaşinqtonun bölgədə gedən proseslərdə bir qədər arxada görünməsi politoloq Zbiqnev Bjezinskinin prezident Obamaya müraciət etməsinə səbəb olub. Politoloq prezidenti Cənubi Qafqazda gedən proseslərə diqqətlə yanaşmağa çağıraraq Gürcüstana üzləşdiyi problemlərin həllində kömək etməyin zəruriliyini vurğulayıb. Amerikalı politoloqun Obamaya mesajı ABŞ-ın bölgədəki maraqlarının itirilməsi baxımından diqqət çəkən olub: "Gürcüstan itirilsə, Azərbaycan Rusiyanın tabeliyinə keçməli olacaq". Onu da qeyd edək ki, hazırda bölgədə gedən proseslərin fonunda rəsmi Moskvanın mövqeyinin daha çox önə çıxması müşahidə edilsə də, ekspertlər bu fikri birmənalı qəbul etmirlər. Bəzi ekspertlər Bjezinskinin çağırışının arxasında böyük həqiqət olduğunu və Azərbaycan qazının Rusiyaya satılması haqqında razılaşmanın əldə olunmasının ABŞ üçün ciddi mesaj olduğunu bildirsələr də, politoloq Rasim Musabəyov bu fikirlərlə razılaşmır. Politoloqun fikrincə, Azərbaycan qazının nəqli ilə bağlı başqa bir xəttin işə salınması əslində Azərbaycanın öz maraqlarına cavab verir. Onun fikrincə, enerji resurslarının nəqlində bir marşrutun seçilməsi bir çox hallarda enerji ölkələrinin özü üçün asılılıq yaradır. Azərbaycan qazının qiyməti ilə bağlı Türkiyə ilə bağlı məsələnin ortaya çıxmasını buna nümunə göstərən politoloq hesab edir ki, rəsmi Bakı şaxələndirilmiş enerji xətlərinə üstünlük verməklə düzgün mövqe tutur. O ki qaldı, ABŞ-Rusiya münasibətlərinin gərginləşməsi müstəvisində Cənubi Qafqazda Kremlin mövqeyinin güclənməsinə, politoloq bu fikri də qəbul etmir. ABŞ və Rusiya rəhbərlərinin səsləndirdiyi qarşılıqlı bəyanatları tərəflər arasında heç də ittihamların səsləndirilməsi olmadığını deyən Rasim Musabəyov əksinə olaraq hesab edir ki, Obamanın Moskvaya gözlənilən səfəri ərəfəsində iki ölkə arasında olan mühit kifayət qədər konstruktivdi. "Bu, ayrı məsələdir ki, maraqlarda ziddiyyətlər var. Onlar bunun üzərində düşünməlidirlər ki, bu ziddiyyətlər aradan götürülsün"- deyən politoloq Azərbaycanda Rusiyaya meyillərin artması barədə danışmağın olduqca tez olduğunu deyir. "Qərb gəlib Azərbaycanın problemlərinin həlli üçün nə edib ki, indi Azərbaycanın harasa meyilləndiyi barədə danışsınlar. Konkret maraqlar Azərbaycana cavab verəndə biz bu addımı atırıq. Azərbaycan çoxşaxəli siyasət aparır. Çünki yalnız bir tərəfə bağlananda həmin tərəf diktəsini yeritməyə çalışır. Elə qaz məsələsi olsun. Azərbaycan qazını yalnız Qərbə satanda onlar başlayırlar qiyməti öldürməyə. Onların marağı ondadır ki, Azərbaycan qazı Türkiyə bazarlarında rus qazı ilə rəqabətə girsin. Bununla da qiyməti öldürsünlər və Qərb bundan qazansın. Azərbaycanın qazandığı nə olacaq"- deyən politoloq hesab edir ki, Azərbaycan zamanında enerji sahəsində Qərblə əməkdaşlıq edərək Rusiyanın tabeçiliyinə düşməmək üçün zəruri addımlar atıb. "İndi isə Rusiya ilə əməkdaşlıq etməklə çalışırıq ki, bazarda Azərbaycan qazının qiymətinə adekvat cavab gəlsin"- deyən Rasim Musabəyov Rusiyanın Cənubi Qafqazda mövqeyinin gücləndiyi barədə fikirləri də qəbul etmir: "Hanı o güclənmə, onsuz da Abxaziya və Cənubi Osetiya Rusiyanın nəzarətində idi. Əgər ümumilikdə götürsək, Rusiya son on ildə bölgədə zəifləyib, nəinki güclənib. Azərbaycanın Rusiyaya meyillənməsi deyəndə nə nəzərdə tutulur. Azərbaycanda Rusiya hərbi bazası var? Yoxsa Azərbaycan gedib Rusiyanın rəhbərlik etdiyi hərbi struktura qoşulub? Azərbaycan öz qazını Rusiyaya satırsa, bu, ölkənin maraqları ilə bağlı olan məsələdir. Əgər Türkiyə deyirsə ki, qazı 200-250 dollara sat, Rusiya qaza 350 dollar verirsə, biz niyə Rusiyaya satmayaq? Bu vaxta qədər Azərbaycan qazının 99 faizi Türkiyəyə verilib. Əlbəttə ki, Azərbaycan qazın ixracında üstünlüyü Qərb istiqamətinə verir. Ancaq şaxələndirilməmiş variant olanda itirən Azərbaycan olur". Eyni zamanda politoloq Qərbin Azərbaycanın üzləşdiyi problemlərin həllinə lazımi dəstək göstərmədiyini də təsdiqləyir. Onun fikrincə, Qərbdən Azərbaycana verilən təkliflər hansı dövlətin milli maraqlarına cavab verirsə, bu təkliflərə cavab da müsbət olur: "O təkliflər ki, Azərbaycanın maraqlarına cavab vermir, ona "yox" deyilir. Azərbaycandan fərqli olaraq Ermənistanın xeyli asılılığı var, həm Rusiyadan, həm də Qərbdən. Ona görə də Ermənistan öz asılılığı ilə alver edir. Azərbaycanın heç bir asılılığı yoxdu. Ona görə də daha çox təkliflər gözləyir. Hələlik o təklif Rusiyadan gəlib və daha konkret olub. Qərbdən isə konkret təklif yoxdu. Yeganə Türkiyə idi. Türkiyənin də qazın qiyməti ilə bağlı təklifi bizim üçün məqbul deyildi. Əgər Türkiyə o təklifi üzərində qalsa düşünürəm ki, bəlkə onda "Şahdəniz"in birinci fazasından aldığı qazdan da məhrum ola bilər. Qardaşa 10 faiz güzəşt edərlər. Yetmiş faiz güzəşt etməzlər". Politoloq onu da bildirib ki, Azərbaycanın Qərblə Rusiya arasında seçim etməsi barədə fikirlərin ortaya atılması da düzgün deyil. Eyni zamanda balans siyasətini də qəbul etməyən Rasim Musabəyov hesab edir ki, hansı tərəfin hər hansı məsələ ilə bağlı təklifi Azərbaycanın maraqlarına cavab verirsə, rəsmi Bakı o sahə üzrə həmin tərəflə əməkdaşlıq edəcək. Siyasətdə də şaxələnmənin aparılmasının vacibliyini önə çəkən politoloq hesab edir ki, bütün ölkələr kimi Azərbaycan da öz milli maraqlarını üstün tutur və bu istiqamətdə aparılan siyasət də doğrudur.

Şərq.- 2009.- 4 iyul.- S. 5.