Avaz" ortaq türk mədəniyyətinin carçısıdır"

Akif Aşırlı: "İstərdik ki, telekanal sərbəst yayım vasitəsilə izlənilsin"

Ortaq türk televiziyası - "Avaz"ın yayıma başlaması Türkiyənin paytaxtı Ankarada genişmiqyaslı tədbirlərlə qeyd edildi. TRT kanalının təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirlərdə Türkiyə də daxil olmaqla, 6 türk dövləti - Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistandan nümayəndə heyətləri iştirak etdi.

Nümayəndə heyətlərinin tərkibində hökumət təmsilçiləri, tanınmış media mənsubları, telejurnalistlər, sənətçilər də vardı. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan nümayəndə heyətinin tərkibində "Şərq" qəzetinin baş redaktoru Akif Aşırlı da həmin tədbirlərdə iştirak edib. Azərbaycanın "Novosti Azerbaydjan" saytı səfərdən sonra A.Aşırlıdan müsahibə götürüb. Həmin müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik.

- Ankaradakı görüşün əhəmiyyəti barədə danışardınız...

- Türk dövlətləri kütləvi informasiya vasitələrinin təmsilçiləri, telejurnalistlər martın 22-də Türkiyə paytaxtına toplaşmışdı. Digər dövlətlərlə müqayisədə Azərbaycan nümayəndə heyəti daha sanballı tərkibdə təmsil olunmuşdu. Azərbaycan nümayəndə heyətinə Prezident Aparatı İctimai-siyasi şöbənin müdiri Əli Həsənov başçılıq edirdi. Nümayəndə heyətinin tərkibində dövlət televiziyası və İctimai televiziyanın rəhbərliyi, ANS telekompaniyasının vitse-prezidenti və digər jurnalistlər vardı. Bu görüşdən məqsəd uzun müddətdir müzakirə mövzusu olan bir ideyanın - ortaq türk televiziyası yaradılması layihəsinin gerçəkləşməsi idi. Qeyd edim ki, ortaq türk televiziyasının yaradılmasında təşkilati işlər və maliyyə məsələlərini Türkiyənin TRT kanalı üzərinə götürüb. Azərbaycan tərəfindən layihənin gerçəkləşməsində dövlət televiziyası, həmçinin İctimai Teleradio Yayımları Şirkəti iştirak edir. Bilirsiniz ki, bu televiziyaların TRT ilə müəyyən əlaqələri artıq formalaşıb və onlar əməkdaşlıq təcrübəsinə malikdirlər. Məsələn, İTV-də TRT ilə birgə bir sıra layihələr, televerilişlər hazırlanıb. Ona görə də hesab edilir ki, məhz bu telekanalların əməkdaşlığı daha uğurlu nəticələr verə bilər. Yeni telekanalın açılışı mərasimində Türkiyə prezidenti Abdullah Gül iştirak etdi və nitq söylədi. Türkiyə prezidenti ortaq türk televiziyasının əhəmiyyətini vurğuladı və kanalın "Avaz" adlandırılacağını söylədi. Bu söz bütün türk dillərində eyni anlamı daşıyır və hər kəs tərəfindən başadüşüləndir. Həmçinin yaradılmış telekanalın mahiyyət və məqsədlərini də çox gözəl ifadə edir. A.Gül dedi ki, "Avaz" telekanalı türk mədəniyyətlərinin vəhdətinə xidmət edəcək, kanalın əsas vəzifəsi türkdilli xalqların yaxınlaşması, mövcud dil baryerinin aradan qalxmasına yardım etmək olacaq. Həqiqətən də, bəzən görürsən ki, Azərbaycan türkünün danışığını qazax, qırğız anlamır. Yaxud Anadolu türkü türkməni, özbəyi başa düşmür. Bir-birimizi anlamaq üçün sadə dildə, mimika ilə yavaş-yavaş danışmalı oluruq. A.Gül telekanalın mahiyyətinə də toxundu və bildirdi ki, "Avaz"ın yayımında məqsəd türk xalqlarının milli-mədəni yaxınlığının təmin edilməsidir. Açılış törəni türkdilli dövlətlərin incəsənət ustalarının birgə konserti ilə yekunlaşdı. Konsertin açılışını isə müğənni Azərin etdi. Gözlənilirdi ki, tədbirdə emosional çıxışları ilə tanınan Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan da iştirak edəcək. Türkiyədə bələdiyyə seçkiləri kampaniyasının qızğın vaxtı olduğundan Baş nazirin nitqi seçkiqabağı təşviqat kimi dəyərləndirilə biləcəyindən Ərdoğan tədbirə qatılmadı.

- Ortaq türk televiziyasının yaradılmasına digər iştirakçıların münasibəti necə oldu?

- Azərbaycan tərəfinin bu layihəyə verdiyi önəm, əhəmiyyət nümayəndə heyətinin tərkibinə baxdıqda bilinir. Türkiyəni və Azərbaycanı çıxmaq şərtilə, digər türk dövlətləri bu hadisəyə bir qədər səthi yanaşmışdı. Bu, həmin dövlətlərin Ankaraya göndərdiyi nümayəndə heyətlərinin səviyyəsindən görünürdü. Azərbaycan-Türkiyə əlaqələri daha sıxdır, nəinki digər türk dövlətlərinin. Azərbaycan televiziyaları da türkiyəli həmkarları ilə həmişə sıx əlaqədə olub, bizim telekanallarda Türkiyənin ictimai, siyasi-iqtisadi həyatında baş verən hadisələr daha geniş əks olunur.

- Yeni kanalın texniki məsələləri barədə nə məlumdur?

- Əlbəttə, istərdik ki, telekanal sərbəst yayım vasitəsilə izlənilə bilsin. Ancaq digər türk dövlətləri yayım məsələsinə fərqli yanaşırlar. Eyni zamanda qonşu dövlətlərin də sərgiləyəcəyi reaksiyanı diqqətə almaq lazımdır. "Avaz" telekanalı 24 saat yayımlanacaq və 6 türk dövlətinin hər birinə 4 saat vaxt ayrılacaq. "Avaz" bütünlüklə TRT-nin bazasında yaradılıb və bu kanalın mülkiyyətidir. Mən arzu edərdim ki, burada Azərbaycanın da mülkiyyət payı olsun və lazım gəldikdə televiziyanın yayım siyasətinə müdaxilə edə bilək, yeni telelayihələrin yaranmasında iştirak edək. Fikrimcə, 6 türk dövlətinin hər birinin televiziya mütəxəssislərindən, jurnalistlərdən, ziyalılardan ibarət nümayəndələrin təmsil olunacağı Məşvərət Şurası, ya da komitə formasında bir orqanın yaradılması daha məqsədəuyğun olardı. Bu şura, yaxud komitə cari məsələlərlə bağlı qərarların qəbulunda iştirak edərdi. Amma daha yaxşı olardı ki, tamamilə müstəqil, heç bir telekanalın bazasında yaradılmayan bir televiziya olsun.

- Siz də tamaşaçısınız və həm Azərbaycan, həm də Türkiyə, Rusiya və Avropa kanallarının televerilişlərinin keyfiyyəti ilə tanışsınız. Necə düşünürsünüz, ortaq türk televiziyası Azərbaycan tamaşaçısının sevimli kanalına çevrilə biləcəkmi?

- Yaradıcıların da dediyi kimi, yeni telekanal siyasi olmayacaq. Burada türk xalqlarının mədəniyyəti, milli-mənəvi dəyərləri əksini tapacaq, musiqi proqramları yayımlanacaq, milli-etnik birlik təbliğ olunacaq. Xəbərlər də əsasən bu səpkili olacaq və siyasət arxa planda qalacaq. İlk növbədə bizə lazımdır ki, vahid, hamı tərəfindən başa düşüləcək bir dil vasitəsilə bir-birimizi anlayaq. Fikrimcə, ortaq türk televiziyasının yaradılması turançılıq ideyasının və İsmayıl bəy Qaspralının "dildə, fikirdə birlik" fəlsəfəsinin reallaşması istiqamətində bir addımdır. Təbii ki, burada söhbət siyasi-administrativ birlikdən yox, türk xalqlarının mədəni, iqtisadi, milli dil birliyindən gedir.

Şərq.- 2009.- 31 mart.- S. 7.