Dəniz sərhədçilərimiz...

Onlar istənilən çətin şəraitdə peşəkarlıq göstərməyə hazırdılar

Xəzəryanı regionda yaranmış hərbi-siyasi vəziyyət, Azərbaycan iqtisadiyyatının, xüsusilə neft sənayesinin durmadan inkişafı Sərhəd Qoşunlarının bütövlükdə, eləcə də dənizdə güclənməsinin mühüm faktorudur. Ölkənin təhlükəsizliyini və dövlət sərhədinin etibarlı mühafizə edilməsi məsələlərini daim ciddi nəzarət altında saxlayan müdrik dövlət xadimi Heydər Əliyev dəniz sərhədlərinin mühafizəsinin gücləndirilməsinə xüsusilə diqqət yetirmişdir. 1996-cı ildə ümummilli liderin sərəncamı ilə Müdafiə Nazirliyinin Hərbi Dəniz Qüvvələrinin tərkibindən Sərhəd Qoşunlarının tərkibinə gəmilərin verilməsi dənizdə dövlət sərhədinin mühafizəsinin mütəşəkkil aparılmasına ilkin şərait yaratmışdır.

Ulu öndər dövlət sərhədlərimizin qorunmasına xüsusi diqqət yetirərək ölkəmizdə mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı səlahiyyətinə malik yeni bir qurumun - Dövlət Sərhəd Xidmətinin (DSX) yaradılması barədə 2002-ci ilin iyul ayının 31-də qərar verdikdən sonra ölkəmizin sərhəd mühafizəsi tarixində yeni mərhələ başlandı. Qısa müddət ərzində sərhəd gözətçi gəmilər briqadasında əsaslı tikinti və təmir işləri aparıldı, gəmilərin cari və tərsanə təmiri, müasir tipli radioelektron və naviqasiya cihazları, qəza-xilasetmə və digər avadanlıqlarla, katerlərlə təmin edilməsi işləri yüksək səviyyədə həyata keçirildi. Sərhəd gözətçi gəmilər briqadasının maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, döyüş vahidlərinin sayının artırılması istiqamətində mühüm addımlar atıldı.

Dəniz sərhədlərimizin mühafizəsinin beynəlxalq standartlar səviyyəsində təşkil edilməsinə, ən müasir texniki avadanlıqlarla təchiz olunmasına sonrakı illərdə ölkə rəhbərliyi tərəfindən daim xüsusi diqqət və qayğı göstərildi. Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi milli sərhəd siyasətini uğurla davam etdirən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı cənab İlham Əliyev dövlət sərhədlərimizin mühafizəsi sisteminin təkmilləşdirilməsinə, sərhədçilər üçün yüksək xidmət və məişət şəraitinin yaradılmasına, DSX-nin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə xüsusi diqqət və qayğı göstərir. Dəniz sərhədlərimizin mühafizəsini daim xüsusi diqqət mərkəzində saxlayan prezident İlham Əliyevin 18 fevral 2005-ci il tarixli Sərəncamı ilə DSX-nin tərkibində daha geniş və çevik imkanları özündə cəmləşdirən yeni struktur - Sahil Mühafizəsi yaradıldı və dəniz sərhədlərimizin mühafizəsində keyfiyyətcə yeni mərhələ başlandı.

Prezidentin həmin sərəncamından sonra Sahil Mühafizəsinin yaradılması və maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, dənizdə sərhəd nəzarətinin təkmilləşdirilməsi üzrə kompleks işlər görülmüş, sərhəd gözətçi gəmilərində və katerlərdə lazımi təmir işləri aparılmış, gəmilərdə naviqasiya-bort kompyuterləri, rəqəmsal informasiyanın ötürülməsi avadanlığı quraşdırılmış, radioavadanlıqlar, bort kompyuterləri, yeni xilasetmə avadanlıqları alınmış, dənizə çıxan bütün üzmə vasitələrinin digər qurumlarla birgə qeydiyyata alınması sistemi yaradılmışdır.

Sahil Mühafizəsi yaradıldıqdan sonra dəniz sərhədçilərinin qarşısına qoyulmuş vəzifələr daha mühüm xarakter daşıdı.

Sahil Mühafizəsində inkişaf etmiş ölkələrin müvafiq qurumları ilə sıx əlaqələr yaradılmış, sahil mühafizəsi üzrə beynəlxalq təcrübədə qazanılmış nailiyyətləri ölkəmizdə tətbiq etməklə dəniz sərhədlərinin daha müasir və səmərəli mühafizə sisteminin yaradılması üçün qısa müddət ərzində bir sıra mühüm işlər görülmüşdür. Komanda-idarəetmə məntəqəsində, Xızı, Astara, Lənkəran, Türkan, Yalama, Neftçala texniki-müşahidə məntəqələrində xidmətin təşkili və aparılması təmin olunmuş, tətbiq edilmiş yeni texnikanın istifadə qaydalarının öyrənilməsi məqsədilə, eləcə də digər mövzularda Sahil Mühafizəsinin Tədris Mərkəzində çoxsaylı təlimlər təşkil edilmiş, miçman hazırlığı kursları keçirilmişdir. Sahil Mühafizəsinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, döyüş vahidlərinin sayının artırılması nəticəsində xidməti sahənin ərazisi xeyli genişlənmiş, katerlər divizionlarının yaradılması üçün müvafiq tədbirlər görülmüşdür.

2006-cı ilin dekabr ayının 19-da Astara şəhərində müasir tələblərə cavab verən Cənub katerlər divizionu istifadəyə verilmişdir. Analoji divizionun şimalda da istifadəyə verilməsi planlaşdırılır.

"Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədinin mühafizəsi sisteminin 2006-2010-cu illərdə texniki inkişafına dair Dövlət Proqramı"nın qəbulu və uğurla icra olunması dəniz sərhədlərimizin mühafizəsi işinin yüksək tələblər səviyyəsinə qaldırılması istiqamətində görülən işlərə böyük təkan vermişdir. Həmin proqram çərçivəsində Dövlət Sərhəd Xidməti bir sıra iri sərhəd infrastrukturu yaratmışdır ki, bunlardan da biri Sahil Mühafizəsinin yeni bazasıdır. 2008-ci ilin noyabr ayının 8-də Sahil Mühafizəsinin yeni bazasının təntənəli açılış mərasimi olmuş, prezident İlham Əliyev Sahil Mühafizəsinin yeni bazası ilə tanış olmuşdur.

Yeni baza Xəzər dənizinin Azərbaycana mənsub hissəsində nəzarətin gücləndirilməsində, dəniz sərhədlərinin, neft-qazçıxarma rayonlarının, platformaların və sualtı boru kəmərlərinin daha etibarlı şəkildə mühafizəsinin təmin olunmasında mühüm rol oynayır. Bazadakı komanda-idarəetmə mərkəzində Xəzərin Azərbaycan sektorunda hərəkət edən bütün obyektlər radarlar vasitəsilə fasiləsiz müşahidə edilir. Kameralar vasitəsilə 18-20 km məsafədə hərəkət edən bütün üzmə vasitələrini görmək mümkündür. Əraziyə daxil olan gəmilər sorğuya cavab vermədiyi təqdirdə, Sahil Mühafizəsinin gəmiləri vasitəsilə onun mənsubiyyəti araşdırılır. Buradakı helikopter meydançaları, şəxsi heyətin xüsusi dəniz hazırlığı üzrə poliqonu, yanalma körpüləri və hidrotexniki qurğular ən müasir tələblərə cavab verir. Sahil Mühafizəsinin bazasında kiçik şəhərciyi xatırladan kompleksdə 10 yaşayış binası, binaların hər birində isə mebel və digər məişət avadanlığı ilə təmin olunmuş 18 mənzil var. Burada uşaq bağçası, kafe, mağaza, idman qurğuları və məişət evi də inşa olunmuşdur. Sərhədçilərin uşaqlarının istirahəti və əyləncəsi üçün də hər cür şərait yaradılmışdır.

Hazırda Xəzər dənizinin Azərbaycana məxsus sektorunda fasiləsiz müşahidə və nəzarət imkanlarının artırılması istiqamətində beynəlxalq təcrübəyə əsaslanan işlər davam etdirilir.

Müasirtipli radioelektron və naviqasiya cihazları, qəza-xilasetmə və digər avadanlıqlar quraşdırılan sərhəd gözətçi gəmiləri və katerlərinə malik olan Sahil Mühafizəsi tərəfindən hazırda Xəzər dənizində hər cür hava şəraitində dövlət sərhədinin mühafizəsini təmin etmək imkanları əldə edilmişdir. Sahil Mühafizəsinin yeni, daha müasir üzmə vasitələri ilə təmin edilməsi istiqamətində məqsədyönlü tədbirlərin həyata keçirilməsi davam etdirilir. Belə olan halda, mürəkkəb və müasir hərbi texnikanı idarə etməyi bacaran dənizçi heyətinin formalaşdırılmasına daha böyük zərurət yaranır. Peşəkarlığın artırılmasını zəruriləşdirən başqa bir amil isə Sahil Mühafizəsində aparılan ciddi struktur dəyişiklikləri ilə bağlıdır. DSX-nin perspektiv inkişaf proqramına uyğun olaraq peşəkar hərbi xidmətə keçilməsi ilə əlaqədar Sahil Mühafizəsində də peşəkar kadrlara tələbat artmaqdadır. Bu tələbatı ödəmək üçün məqsədyönlü tədbirlər görülür.

Sahil Mühafizəsinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, dənizçilərin peşəkarlıq səviyyəsinin artırılması xidməti-döyüş fəaliyyətinin nəticələrinə bilavasitə müsbət təsir göstərir. Şəxsi heyətin döyüş hazırlığının yüksəldilməsinə, ekstremal şəraitdə peşə vərdişlərinin yüksək səviyyədə olmasına böyük yardım göstərən, həm nümayiş, həm də sınaq olan döyüş və taktiki təlimlərin keçirilməsi DSX-də artıq ənənə halını almışdır. Təlim tapşırıqlarını yerinə yetirən sərhədçilər hər il Xəzər dənizinin təbii sakitliyini pozur, müxtəlif mövzularda geniş təlimlər keçirirlər.

Təlimlərə Xəzərin Azərbaycana mənsub bölməsi üzrə fasiləsiz nəzarəti həyata keçirən komanda-idarəetmə mərkəzindəki şəraitlə, təlimlərə cəlb olunmuş texnika, avadanlıq və qurğuların təqdimatı ilə başlanılmış, təlimin əməliyyat-taktiki xüsusiyyətləri barədə məlumat verilmişdir. Sahilboyu ərazidə və ixrac boru kəmərinin keçdiyi zonada dövlət sərhədinin mühafizəsi tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə və xilasetmə əməliyyatlarının aparılmasına DSX-nin qüvvə və vasitələrinin hazırlığını yoxlamaq məqsədilə keçirilən əməliyyat-taktiki təlimlər 4 mərhələ və 12 elementdən ibarət olmuşdur.

Birinci mərhələdə qüvvə və vasitələrin döyüş hazırlığı dərəcəsinə gətirilməsi, Sahil Mühafizəsinin sualtı avadanlıqlarının və katerlərinin limanda təhlükəsizlik tədbirlərinin təmin edilməsi üzrə hərəkətləri işlənilmişdir.

İkinci mərhələdə Sahil Mühafizəsinin gəmiləri və katerləri, aviasiya dəstəsinin helikopterləri vasitəsilə çevik hərəkət qüvvələri tərəfindən sorğuya cavab verməyən və hərəkətini davam etdirən gəminin saxlanılması, zərərsizləşdirilməsi və gəmiyə baxışın keçirilməsi üzrə elementlər işlənilmişdir.

Üçüncü mərhələ neft-qaz platformasında və yaxın ərazidə davam etdirilmişdir. Bu zaman neft-qaz platformasının sualtı hissəsinin yoxlanılması, çevik qrupların helikopterlər, katerlər və ZTR-lər vasitəsi ilə desant çıxarılması, platformanın və sahilboyu ərazinin nəzarətə götürülməsi, antiterror əməliyyatı zamanı platformada baş verən yanğının söndürülməsi, gəmi və helikopterlərlə xilasetmə əməliyyatları keçirilmişdir. Bu mərhələ sahilə çıxmağa cəhd göstərən təxribatçı qüvvələrin qalıqlarının dənizdən desantla çıxarılan çevik qruplar tərəfindən ZTR-lərin atəş dəstəyilə zərərsizləşdirilməsi ilə başa çatmışdır.

Üç gün davam edən taktiki təlimlər zamanı DSX-nin bölmələri möhkəm ciddi intizam və yüksək döyüş hazırlığı nümayiş etdirmiş, qarşıya qoyulan vəzifələri tam həcmdə yerinə yetirmişlər.

Sahil Mühafizəsinin şəxsi heyəti təlim və məşqlər zamanı topladığı bilik və təcrübəni bilavasitə dövlət sərhədinin mühafizəsi zamanı bacarıqla tətbiq edir. Gəmilərin heyətləri Xəzər dənizinin çətin şəraitində dövlət sərhədinin mühafizəsi üzrə qarşıya qoyulan tapşırıqları həmişə müvəffəqiyyətlə yerinə yetirir. Hər il gəmilər tərəfindən yüzlərlə üzmə vasitəsinə baxışlar keçirilir, sərhəd rejimini pozan, yanacaq alveri və qanunsuz balıq ovu ilə məşğul olan onlarla gəmi və qayıq saxlanılır. Sərhədçilər dənizdə həyata keçirilən bir neçə mürəkkəb axtarış-xilasetmə əməliyyatlarında da uğurlar qazanmış və bununla bir daha əyani şəkildə sübut etmişlər ki, istənilən şəraitdə yüksək peşəkarlıq nümunəsi göstərməyə, sərhədlərimizin toxunulmazlığını tam təmin etməyə qadirdirlər.

Aydın Baxış

Şərq.- 2009.- 3 oktyabr.- S. 6.