"7 rayonun boşaldılması münaqişənin həlli demək deyil"

Araz Əzimov: "Münaqişənin birtərəfli həll variantı yoxdu. Kompromis isə ikitərəfli xarakter daşıyır"

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması ilə Azərbaycan və Ermənistan prezidentlərinin növbəti görüşünün keçirilməsi ilə bağlı regiona səfər edən ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri region turnelərini optimist əhvalda başa vursalar da, rəsmi Bakı münaqişənin nizamlanması prosesində çətinliklərin hələ də qaldığını bildirir.

Xarici işlər nazirinin müavini Araz Əzimov dünən jurnalistlərə açıqlamasında Azərbaycan tərəfinin prezidentlərin Kişinyov görüşündə iştirak etməyə hazır olduğunu desə də, münaqişənin nizamlanması prosesində olan çətinliklərdən də danışıb. Nazir müavini prezidentlərin Kişinyovda keçiriləcək görüşündə bu məsələlərə daha çox yer ayrılacağını deyib. Nazir müavininin sözlərinə görə, bəzi məsələlərin müzakirəsi isə sonrakı mərhələyə saxlanılacaq. Hazırda nizamlanma prosesində vəziyyətin sadə olmadığını vurğulayan nazir müavini "münaqişənin birtərəfli həll variantı yoxdu. Kompromis isə ikitərəfli xarakter daşıyır. Gərək nəyisə verəsən ki, nəyisə alasan" - söyləyərək, nizamlanma prosesinin qarşılıqlı əsaslarla aparıldığını və rəsmi Bakının kompromislərinin nədən ibarət olacağı barədə artıq açıqlamanın verildiyini deyib. "Azərbaycan öz prinsipial mövqeyində duraraq maksimum kompromisə getməyə hazırdır. Bu mövqe Qarabağ regionunu vertikal olaraq bilavasitə Azərbaycana tabe etmək ola bilər. Azərbaycan bildirib ki, DQ məntəqəsinə, orada yaşayacaq iki icmaya Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində yüksəksəviyyəli özünü idarəetmə modelini verməyə hazırdır. Bu, artıq o deməkdir ki, Azərbaycan öz yolunu keçib. Maksimum kompromisə gedərək körpünün ortasında dayanıb. İndi Ermənistan öz maksimum mövqeyindən çəkilməli və həmin körpünün ortasına gəlməlidir. Bu o deməkdir ki, Ermənistan məsələlərin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllinə razılıq bildirməlidir. Bildirmirsə, deməli, ümumi konseptual məxrəc yoxdur". Nazir müavini həmçinin onu da deyib ki, müzakirələrin davam etdirilməsi üçün ümumi konseptual əsaslar olmalıdır və tərəflər müzakirələri məhz bu əsaslar üzərində davam etdirməlidirlər. Münaqişənin nizamlanmasında ərazi bütövlüyünün qorunması məsələsinə gəlincə isə nazir müavini deyib ki, bu, beynəlxalq hüquq normaları ilə tənzimlənir. Eyni zamanda buna dair prinsipial məqamlar da var. Rəsmi Bakının münaqişənin ərazi bütövlüyü və beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri çərçivəsində həllinə maraqlı olduğunu bir daha qeyd edən Əzimov Dağlıq Qarabağın ətrafında olan rayonların boşaldılmasının heç də münaqişənin həlli olmadığını deyib. Nazir müavini bildirib ki, bu, münaqişənin həlli istiqamətində zəruri addımlardan biridir. "Çünki bu ərazilər işğal altında qalmaqla Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll oluna bilməz. Əhali qayıtmalıdı. Bunun üçün də ilk növbədə həmin ərazilər işğaldan azad edilməlidir. Yenə də təkrar edirəm ki, DQ ətrafındakı 7 rayonun boşaldılması münaqişənin həlli demək deyil. Növbəti mərhələlərə çatmaq üçün əhali öz yurduna qayıtmalıdır. Dağlıq Qarabağ problemi o halda həll ediləcək ki, öncə azərbaycanlılar Qarabağa qayıtsınlar. Qarabağ azərbaycanlıları ora qayıtdıqdan sonra erməni əhali ilə birbaşa əməkdaşlıq qurmaqla, birlikdə dinc yaşamaqla normal şərait yaradacaqlar. Məhz bu cür obyektiv şəraitdə növbəti mərhələdə məsələlər tam həll oluna bilər. Bu məntiqi alt-üst etmək, geriyə çevirmək mümkün deyil". Bununla belə nazir müavini erməni tərəfin davranışlarının xoşagəlməz olduğuna da işarə vurub. Ermənistan tərəfinin son bəyanatlarının narahatçılıq yaratdığını deyən Əzimov "Eyni zamanda bu bəyanatlar bizim haqlı mövqeyimizi daha da təsdiq etmək üçün əsas yaradır. Azərbaycanlıların Qarabağdan qovulması etnik təmizləmə nəticəsində baş verib və bu etnik təmizləmə bu səbəblər aradan qaldırılmadan statusun müəyyənləşdirilməsi mümkün deyil. Digər şərtlərlə müəyyənləşdirilmiş istənilən status bir gün də davam etməyəcək və kimsə tərəfindən qəbul olunmayacaq". Nazir müavini onu da deyib ki, Azərbaycanın razılıq vermədiyi məsələ Ermənistan üçün heç vaxt həqiqətə çevrilə bilməz. "Azərbaycan ərazi bütövlüyündən başqa variant, format görmürsə, Ermənistan bu formatda hərəkət etməli və tələblərini də bu format çərçivəsində irəli sürməlidir. Regional baxımdan münaqişənin həlli çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Problemin davam etməsi regiona çox ciddi ziyanlar vurub. Bu gün dövlətlər arasında əlaqə yoxdu". Bununla belə Azərbaycanın iqtisadi baxımdan inkişaf etdiyini bildirən Araz Əzimov Ermənistan rəhbərliyinin bir daha vəziyyəti yenidən qiymətləndirməsinin və özü üçün götür-qoy etməyin vacibliyini önə çəkib.

Laçın rayonunun taleyi ilə bağlı məsələlərə gəlincə isə nazir müavini deyib ki, Laçın da digər rayonlar kimi işğal edilib və işğal altında olan digər rayonlar kimi Laçının da azad edilməsi eyni əhəmiyyət daşıyır. Laçından keçən yola toxunarkən isə nazir müavini bu yolun hər zaman Azərbaycan üçün əhəmiyyət daşıdığını bildirib. "Ermənistan düzgün davranarsa, bu yolun əhəmiyyəti regional səviyyəyə gəlib çıxa, bütün region ölkələri arasında əlaqələrə müsbət təsir göstərə bilər. Yolun qarşılıqlı əsaslarla hər iki tərəfin istifadəsinə verilməsi prinsipial və çox əhəmiyyətli xarakter daşıyır. Digər tərəfdən, bütün bəyanatlarında həmsədrlər mərhələli həll prosesindən danışırlar. Biz də bu mövqedəyik. Çünki bütün ərazilər dərhal və eyni gündə boşaldıla bilməz. Nizamlanma prosesinin məntiqinə uyğun olaraq hansısa mərhələlər olacaq. Bizim bütün səylərimizin məqsədi odur ki, bu proses uzanmasın. Biz prosesin süni şəkildə uzanmasının əleyhinəyik".

Vüsalə Rafiqqızı

Şərq.- 2009.- 7 oktyabr.- S. 3.