Yaddaşlarda yaşayanlar

Mərhum prezident Heydər Əliyev 16 sentyabr 1994-cü ildə sərəncam imzalamışdı: "Azərbaycan Respublikasının suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, vətənimizin torpaqlarının erməni işğalçılarından müdafiə edilməsində gedən döyüşlərdə qəhrəmanlıqla vuruşaraq göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə, öz müqəddəs əsgəri və xidməti borcunun şərəflə yerinə yetirilməsindəki xidmətlərinə görə polkovnik-leytenant Şirin Vəli oğlu Mirzəyevə (ölümündən sonra) Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adı verilsin".

Nəsli-nəcabəti Şuşa bölgəmizin Mirzəlilər kəndindən olan Şirin qədim yurd yerimiz Xankəndində dünyaya göz açmışdı. Orta məktəbi bitirdikdən sonra ali məktəbə qəbul olmaq istəyinə çatmamışdı. Əsgəri xidmətini başa vurandan sonra Leninqrad Hərbi Siyasi Akademiyasına daxil olmuş, ilk gündən perspektivli kursant kimi tanınmışdı.

Təhsilini uğurla bitirib, respublikamızın Daxili Qoşunlar sistemində əmək fəaliyyətinə başladı. Bu həmin ərəfə idi ki, Qarabağımız qara günlərini yaşayırdı. İllər boyu sığınacaq verilən, üzlərinə xoş baxılan ermənilər ötən əsrin sonlarında riyakarlığa, yalana əl ataraq uydurdular ki, guya Azərbaycan Respublikası Dağlıq Qarabağda məskunlaşan ermənilərə ögey münasibətdədirlər. Bu fikir cəfəngiyat, ermənilərin ustalıqla düşünüb saxta bəyan etdikləri növbəti hiyləgərlik idi. 1988-ci ilin payızında "Komsomolskaya pravda" qəzeti yazmışdı: "Azərbaycanın ərazisində, xüsusən Dağlıq Qarabağda elə bir kənd yoxdur ki, ermənilərin yaşadıqları kəndlərdən abad olsun". Bəs onda onların əsassız məlumatlarına niyə sabiq SSRİ rəhbərləri inanmış, qarşı tərəfın mövqeyini dəstəkləyərək bir sıra qərarlar qəbul etmişdi? Təbii ki, bu və ya digər suallara cavab axtarmaq artıq gecdir, olan-olub, keçən-keçib. Ancaq bu faktdır ki, xarici qüvvələrə arxalanan düşmənlər yenidən qan tökmək, torpaqlarımıza sahib çıxmaq iştahına düşmüşdülər.

Belə gərgin vaxt - 9 oktyabr 1991-ci ildə respublikanın müdafıə naziri, general-leytenant Valeh Bərşadlının sərəncamı ilə Şirin Mirzəyev Ağdam rayon ərazisində özünümüdafiə taboruna komandir təyin edildi. Xarakter etibarilə o, ciddi adam idi. Hər sözünün mənası, məntiqi vardı. General-leytenant Valeh Bərşadlı demişdi: "Çox çətin günlər yaşayırdıq. Bəziləinə elə gəlirdi ki, torpaq qeyrəti çəkmək, milli dəyərlərimizi uca tutmaq yaddan çıxıb. Əslində belə deyildi. Elə comərd oğullarımız vardı ki, düşmənlərimiz onların adlarını eşidəndə səksənirdilər. Təəssüf ki, o igidlərə arxa, dayaq, həyan olmaq əvəzinə ayaqlarının altını oydular... Şirin Mirzəyev Ağdamın müdafiəsinə gələn gündən xeyli müddət ermənilər susdular".

Ş.Mirzəyev strategiyanı, döyüş taktikasını, texnikasını əla bilən, tabeçiliyində olan hərbçilərə nizamnaməyə uyğun komandanlıq edən komandir, zabit idi. Ancaq bilərəkdən əməliyyatlarını pozurdular. Hətta canlı qüvvələrimizə qəsd etməkdən də çəkinmirdilər.

Şairin bu fikri onun dilinin əzbəri idi: "Torpaq müqəddəsdir... O, ürək kimidir, satıla bilməz. Vətəndi, atadı, anadır torpaq..." Azərbaycanın hər qarış torpağı Şirin üçün doğma, əziz idi. Ancaq hələlik Qarabağ uğrunda qanlı-qadalı döyüşlərin önündəydi. Komandir olduğu alay Xocavənd rayonunun Əmralılar, Muğanlı və Kuropatkino, Ağdərənin Sırxavənd, Baş Güneypəyə, Orta Güneypəyə və Xatınbəyli yaşayış yerləri də alayın nəzarətindəydi. Sakinlər, silahdaşları Şirinə inanırdılar. Bilirdilər ki, ölər, amma yağıların bir addım irəliləməsini qoymaz.

Uşaqlıq, gənclik illərində Şirin Mirzəyevin heç ağlına da gəlməzdi ki, vaxt-bivaxt "matağa" eşitdiyi gavırlar yenidən quduzlaşarlar. Hələ o vaxtlar onun bir sözü "dığalar" üçün qanun idi. O, Xankəndində orta məktəbdə oxuduğu vaxtlarda küçədən keçəndə tay-tuşları, yaşlı ermənilər də ona ehtiramla baş əyib, salam verərdilər. Çünki sağlam düşüncəsi, möhkəm qətiyyəti, ilk anda aşkar duyulan cəsarəti var idi.

Zaman, dövran dəyişdi. Ermənilər harınlıqdan, yaxud da özümüzün səhlənkarlığımızdan üzümüzə ağ olub, üstümüzə silahlı basqınlar etdilər. Onların amansız və aramsız hücumlarının qarşısını alan igid oğullarımız çox idi. Di gəl ki, vəzifə, ucuz şan-şöhrət hərisləri də az deyildi. Şirin Mirzəyev və onun silahdaşlarının qorxusundan qarınlarına sancı düşən ermənilər, nədənsə bəzi soyaşdaşlarımızın adları çəkiləndə qismən də olsa hünərlənirdilər...

Vaxtilə Şirin Mirzəyevin taborunda döyüşən, hazırda istefada olan kapitan Fikrət Əliyev o günləri belə xatırlayar: "Komandirimiz diqqətcil, qayğıkeş olduğu kimi, həm də son dərəcə sərt insan idi. Ermənilər tərəfindən Ağdamın hansı bir səmtinə atəş açılardısa, Şirin özünü ora çatdırardı... Özündən artıq silahdaşlarını qoruyar, onların şərəfini uca tutar, silahla təmin olunmalarının qayğısına qalardı. Müdafiə Nazirliyinə yazmışdı ki, Ağdərə rayonunun Umudlu kəndinin müdafiəsi təhlükə altındadır. 27 dekabr 1991-ci ildə taborun 55 nəfərdən ibarət şəxsi heyəti Umudlu kəndinin müdafiəsində - 16 postda (mövqedə) dayanmışdı. Yerli əhali və əsgərlər arasında aclıq yaranmışdı. Təminatın olmaması və silahların çatışmaması narahatçılıq yaradırdı. Ərzağa, silaha ehtiyacımız vardı. Əks təqdirdə, kəndi tərk etməyə məcburuq. Rəsmi Bakı isə susurdu. Daha doğrusu, vəzifə hərisliyi üstümüzə gələn düşmən xofunu üstələmişdi...

1991-ci ilin yanvar günlərinin birində Xocalı aeroportunun rəisi, mərhum Əlif Hacıyevlə iş yerində görüşdük. Onunla yenicə hal-əhval tutmuşduq ki, yaxınlıqda "QAZ-69" markalı maşın dayandı. Hündürboy, polkovnik-leytenant rütbəli, zəhmli şəxs bizə yaxınlaşdı. Əlif onunla doğma qardaşı kimi görüşdü. Handan-hana o, "tanış olun, bu, əfsanəvi qəhrəman Şirin Mirzəyevdir", - dedi.

Adını çox eşidib, üzünü ilk dəfə gördüyümüz Şirinin təsvirini və dediklərini videolentə yazdıq. Onun bu sözləri həmin gündən yadigar qalıb: "Ay qardaş, vallahi-billahi belə olmaz. Valeh Bərşadlı - hərbi mütəxəssis kimi tanınan şəxs, general-leytenant qalıb kənarda, adi müəllim Rəhim Qazıyev özünü atıb ortalığa, müdafiə naziri olub. Axı o kimdir, ordudan, hərbdən nə başı çıxır? Bizə də aman vermir ki, dərdimizi-sərimizi danışaq... Əgər işlər belə getsə, vəziyyət ağır olacaq.

- Yəni torpaqlarımız işğala məruz qalacaq?

- Bəli. Hər iyirmi nəfər döyüşçümüzə cəmi 4-5 avtomat silah veriblər. Əhalidən silah üçün nə qədər pul yığıblar, bəs o vəsait necə olur? Olan-qalan silah-sursatlarımızı da "özəlləşdiriblər". Qardaş, müharibə zarafat sevmir! Xahiş edirəm, car çəkin ki, Qarabağ əldən gedir. İtkimiz sonralar bizləri yandıracaq. Doğma torpaq atadı, anadı, ona dönük çıxmaq nadanlıqdır.

Sırxavənd kəndi uğrunda döyüşlər, ölüm-dirim mübarizəsi gedirdi. Döyüşçülərin silah-sursatları tükənmişdi. Qan düşmənləri daha da vəhşiləşmişdilər. Əslində elə belə də olmalıydı. Müharibə "mən ölüm-sən öl" bilmir. Əsgərinə inanan, onun qədrini bilən tərəf qələbə qazanar. Biz tərəfdə isə tarixdə analoqu olmayan vəziyyət yaranmışdı. Xocalı soyqırımı oldu - susduq. Faciənin vaxtında dünya ictimaiyyətinə çatdırmağı belə unutduq. Az sonra Şuşa işğala məruz qaldı. Buna da zarafat kimi baxıldı. On gün keçmiş çox böyük strateji əhəmiyyəti olan Laçın bölgəsi düşmənə verildi... Hətta Ağdamın sabahını belə düşünmədik. Düşmənin hücum cəhdlərinə laqeyd münasibət göstərildi. Nəticə göz qabağındadır...

Sırxavənd əməliyyatı Müdafiə Nazirliyi səviyyəsində hazırlanan plan əsasında baş tutmalıydı. Amma... Müxtəlif siyasi əqidəyə xidmət edənlər nəyi, necə istəyirdilərsə, onu da edirdilər. Vahid komandanlıq yox idi. Özbaşınalıq baş alıb gedirdi. Bu gərginliklərə baxmayaraq, yenə də Şirin Mirzəyev vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirirdi. Ancaq sağ-sol cinahlardakı qüvvələr onu və döyüşçü yoldaşlarını çıxılmaz vəziyyətdə qoyurdu...

Rəsmi məlumat: Şirin Mirzəyev tabeliyində olduğu briqadanın yerləşdiyi ünvana gəlir və döyüş zamanı rastlaşdıqları xəyanət barədə komandanlığa məlumat verir. Dinləyən tərəfin laqeydliyi onu bərk əsəbləşdirir. Qərargahdan hirsli çıxıb, mövqelərə qayıdır. Həmin yolla geri dönəndə isə özü, qardaşı oğlu Mübarizin, əmisi nəvəsi Cavanşirin mindikləri "UAZ" markalı maşın minaya düşür...

İllərdən bəridir ki, bədbəxtlik gətirən "təsadüfə" təkcə Mirzəyevlər ailəsi yox, heç kim inanmır. Amma bu faktdır ki, üç nəfər cəsur döyüşçü, doğma torpaqlarımız uğrunda şəhid olanlarımız eyni vaxtda əbədiyyətə qovuşublar. Şirinin faciəli ölümündən sonra Ağdamın səmasını qapqara buludlar örtürdü...

P.S. Unudulmaz şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin fikridir: "Torpaq müqəddəsdir, o, ürək kimidir, satıla bilməz..." Bizim ata-baba yurd yerlərimizin 20 faizi təəssüf ki, xəyanətin qurbanı oldu. Hazırda düşmən tapdağı altında inildəyir. Amma qisas qiyamətə qalmaz. Sağlıq olsun!.. İnanırıq ki, müqəddəs torpaqlarımız tezliklə işğaldan azad olacaq. Bu şad xəbərdən Şirin Mirzəyevin də müqədəs ruhu dinclik tapacaq. Amin!

Telman MEHDİXANLl

Təzadlar.- 2010.- 3 iyun.- S.9.