"Qızıl Aypara" müəmması

Qurum rəhbərliyinin fəaliyyəti barədə dolaşıq fikirlər və rəylər adamı çaş-baş salır...

Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Federasiyası tərəfindən Qızıl Aypara Cəmiyyətinə Hacıqabulun Nəvai kəndinin seldən zərər çəkmiş insanlarına yardım üçün ayırdığı 120.977 ABŞ dolları vəsait hara qeyb olub?

(Əvvəli ötən sayda)

...Bəli, Hacıqabul rayonunun Nəvai kəndinin sakini M.Axundovun redaksiyamıza göndərdiyi şikayət məktubu təqdim edilən bu araşdırma yazısının hazırlaasında vacib səbəb oldu. Düzdür, əvvəlllər də bu mövzu ətrafında çox düşünürdüm. Xüsusən də mənim də yaşadığım Sabirabad rayonunda sel daşqınları arxasız camaatı çaşqın vəziyyətə salanda düşünürdüm ki, bundan da ağır vəziyyət olacaqmı? Niyə humanitar kömək göstərilməsində ad çıxarmış bir sıra təşkilatların, o cümlədən Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin konkret fəaliyyəti və köməyi görünmür? Dövlətin işi başqa problemləri həll etməkdir. Amma hesabatlarından da görürük ki, Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin hər bir rayonda şöbələri var, cəmiyyətin az qala Afrikanın da humanitar təşkilatları ilə sıx əlaqələri mövcuddur... Bəs konkret və səməri iş? Bəs fövqəladə hallarda zərərçəkmiş insanlara mənəvi dayaq? Mən maddi köməyi də qoyuram bir kənara. Bunlar yoxdur. Varsa da, görmürük. Vallah görmürük, Qurana and olsun, tələb olunan yerlərdə görmürük, hörmətli Novruz müəllim!

Hesabat sənədlərindən keçən humanitarlıq

...Mən 60-70-ci illərdə orta məktəbdə oxuyurdum. Məktəbimizə Sabirabad rayon Qızıl Aypara Cəmiyyətinin nümayəndələri gəlmişdilər. Onlar məktəbimizin direktoru ilə gələrək bildirdilər ki, Vyetnamda və Monqolustanda kasıb, imkansız uşaqlara kömək lazımdır. Və bizə markalar payladılar. Biri 30 qəpik idi. Mən iki marka aldım ki, vyetnamlı uşaqlara daha çox kömək etmiş olum...

O illərdən xeyli keçib. İndi az qalıb ki, Vyetnam bizə, yəni müharibədən və seldən zərər çəkən uşaqlara kömək etsinlər. Edirlər də. Məsələn, ötən yazıda təqdim etdiyimiz Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin hesabatından da (hələ 2009-cu il üzrə)görünürdü ki, təşkilat "...Təhlükəsiz Oyun Meydançası proyektindən (Almaniya QX) 50 700,00 manat, Fandreyzinqdən (ianə qutularından), təşkilatlardan və ayrı - ayrı şəxslərdən 268.010,80 manat, 39 580,60 manat digər mənbələrdən ianələr almışdır..."

İldə də Azərbaycanın Dövlət Büdcəsindən (2009-cu ilin) 72 min manat aparatın saxlanmasına pul ayrılır. Bundan əlavə, əgər 2008-ci ildə 650.5 min manat pul mədaxil edilibsə, 2009-cu ildə bu rəqəm 623.4 min manat olub... Həmçinin cəmiyyətin "İnkişaf" programı çərçivəsində Ucarda "Quşçuluq", Mingəçevir rayonunda "EXO" aparatı, İnternet və kompyuter kursları, Sumqayıtda internet klubu, Bakının Nərimanov rayonunda "Gözəllik salonu", Nəsimi RB "UZİ" aparatı, İsmayıllıda "Diş kabineti" kimi gəlir gətirən subyektləri var.

Hesabatda daha bir maraqlı məqam yer alıb. Məlum olur ki, cəmiyyətin rayon və şəhər bölmələri üzrə yığılan ümumi üzvülük haqqı vəsaiti 2008-ci ildə 743.2 min manat, 2009-cu ildə 691.1 min manat təşkil edib. Beləcə, QHT olan bir cəmiyyətə hər il dövlət tərəfindən ayrılan 72 min manat büdcə vəsaitindən əlavə, həm də kifayət qədər ianələr, yardımlar, üzvülük haqqları və s. iş görmək üçün yetərlidir. Amma...

"Bəs Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin nizamnaməsinə və məramnaməsinə uyğun fəaliyyəti niyə gözdən və könüldən uzaq düşüb? Cəmiyyəti ərköyün edən səbəblər hansılardır?"

Ötən yazıda bu suallara cavab istəmişdik. Əslində, bu cavablar məlum idi. Amma Hacıqabul rayonunun Nəvai kəndinin köməyə ehtiyaclı sakininin redaksiyamıza gileyli məktubuna diqqət edəndə söz vermişdik ki, məsələyə aydınlıq gətirək.

Məsələ isə deyəsən xeyli qəlizdir. Belə ki, şikayətçinin sözlərinə görə, hələ 2 il əvvəl sel daşqınları ilə bağlı adıçəkilən kəndin sakinlərinə yardım ayrılıb...

Yardım yetişdimi?

...Şikayətçinin sözlərinə görə, onlara yardım ediləcəyi barədə kənd icra nümayəndəliyindən xəbər gəlib: "...Biz də çox sevindik. Gözlədik. Sonra eşitdik ki, guya kimlərəsə edilib. Amma konkret kimlərə deyən və faktı ortaya qoyan olmadı..."

Araşdırarkən məlum oldu ki, 2009-cu ildə Hacıqabulda seldən zərərçəkənlərə yardım göstərmək üçün Qızıl Aypara Cəmiyyətinə 120 min dollar yardım ayrılıb. Rəsmi məlumatlarda qeyd edilirdi ki, "...Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Federasiyanın Fövqəladə Hallarda Təxirəsalınmaz Yardım Fondu (DREF) Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinə Azərbaycanın Hacıqabul rayonunda seldən zərər çəkmiş insanlara yardım göstərmək üçün 120 977 ABŞ dolları (82 665 avro) yardım ayırıb".

"APA-Ekonomiks"in yaydığı xəbərdə isə fakt təsdiqlənirdi və məlum olurdu ki, bu barədə Beynəlxalq Təşkilat olan DREF-in özü məlumat yayıb: "...Məlumatda bildirilir ki, ayrılmış vəsait sentyabrın 21-də leysan nəticəsində zərər çəkmiş Hacıqabul rayon sakinləri üçün nəzərdə tutulur. Bu vəsait hesabına Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti Nəvahi kəndində 300 ailəyə (1200 şəxs) qida və qeyri-ərzaq yardımları göstərəcək. Yardımlar iki ay - dekabrın 1-dək davam edəcək..."

Yeri gəlmişkən, cəmiyyətin 2009-cu il üzrə hesabatında təsadüfən bu yardımın taleyinə aydınlıq gətirilən faktlara rast gəldik. Məsələn, hesabatın bir hissəsində belə bir qeyd var idi: "Hacıqabul rayonunun Nəvahi qəsəbəsinin zərər çəkmiş sakinlərinə yardım göstərmək məqsədilə 600 rezin çəkmə, 300 səyyar qaz plitəsi, 300 elektrik qızdırıcı, 300 plastik örtük, 600 kanistr, 1600 yataq dəsti, 600 döşək, 300 dəst gigiyenik dəsti və 600 bağlama ərzaq alınmışdır..."

Bəs bu yardımların ümumi məbləği 120 977 ABŞ dolları (82 665 avro) təşkil edirmi? Bax bu suallara Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin sədri, millət vəkili Novruz Aslanın rəsmi açıqlamasında tanış ola bilərik. Çalışacağıq ki, həmin suala birgə cavab tapaq.

Sel qurbanlarına yardım necə çatdırılıb?

Ötən yazıda Sabirabad və Saatlı rayonlarının seldən zərər çəkən sakinlərinə göstərilən yardımlara da toxunmuşduq. Cəmiyyətdən "Trend" agentliyi müxbirinin sualına verilən cavabda isə deyilir ki, "...Kür çayında suyun səviyyəsinin qalxması ilə bağlı baş verən təbii fəlakətlər nəticəsində zərərçəkmiş insanlara yardımın göstərilməsi üçün Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin nümayəndə heyəti 2010-cu ilin may ayının 13-də Göygöl rayonuna, Hacıkənd qəsəbəsinə və Zərdab rayonuna səfər ediblər.

Səfər zamanı təbii fəlakətin baş verdiyi ərazidə zərərçəkmiş insanlara humanitar yardım göstərilib. Zərdab rayonu və Göygöl rayonu, Hacıkənd qəsəbəsində ümumilikdə 150 ailəyə 27.810,17 manat dəyərində yardımlar edilib. Yardımlar - ədyal, çadır, gigiyenik dəst, rezin çəkmə, səyyar qaz sobası, mətbəx dəsti, kanistr, yataq dəsti, elektrik qızdırıcısı, əriştəkəsən, palaz, yataq kisəsi, döşək, qadın paltarı və ərzaq bağlamalarından ibarət olub..."

Doğrudanmı belə bir humanitar yardım ünvanına çatdırılıb? Bu suala da cavab tapmağa çalışırıq.

Mənə də yardım edin!

Yenə də cəmiyyətin pəsmi hesabatına istinad edirik. Məlum olur ki, "...2009-cu ildə Azərbaycan QAC tərəfindən müxtəlif fəlakətlərdən zərər çəkmiş 414 nəfərdən ibarət, ümumilikdə, 120 ailəyə 18.099,91 manat məbləğində humanitar yardım göstərilmişdir.

2009-cu ilin sentyabrında Hacıqabul rayonunda baş vermiş fəlakətlə əlaqədar Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyasının "Fövqəladə Hallara Cavabvermə Fondu (DREF)" tərəfindən ayrılmış maliyyə vəsaiti hesabına daha 1287 nəfərdən ibarət 300 ailəyə 72.848,20 manat məbləğində humanitar yardım göstərilmişdir..."***

Cəmiyyətin Regional Mərkəzləri üzrə də yardımlar olunduğu barədə rəsmi hesabatda rəqəmlər göz oxşayır. Məsələn, hesabatda yazılır ki, "...Bakıda 412 ailəyə(1650 nəfər) 90.948,11 manat, Mingəçevirdə 4 ailəyə 332,22 manat, Lənkəranda 2 ailəyə 184,12 manat, Sabirabadda 2 ailəyə 380,68 manat, cəmi- 91.845,13 manat yardım göstərilib".

Bəs, görəsən, həmin ailələr kimlərdir?

Humanitar leksiya?

Hesabatda diqqətimizi daha bir maraqlı məqam cəlb etdi. Məsələn, qeyd olunur ki, "...Azərbaycanın bölgələrində AzQAC tərəfindən aparılan səhiyyə maarifi işi və təbliğat kompaniyalarının təşkil olunması zəruriliyi nəzərə alaraq, ay ərzində AzQAC Sumqayıtda fəaliyyət göstərən "Ana və Uşaq" İçtimai Birliyi ilə birgə Bakı və Sumqayıt şəhərlərində qaçqın və məcburi köçkünlər məskünlaşan məhəllə və yataqxanalarında yaşayan qadınlar üçün "Süd vəzisinin xərçəngi" adlı təlimlər keçirilmişdir. 250 nəfər qadın bu problemin qarşısının alınması, özünü müayinə etmə üsulları barədə biliklər əldə etmişlər. 4 nəfər qadın isə süd vəzilərində dəyişiklikləri qeyd etmişdir ki, onlar Milli Onkologiya Mərkəzinə tibbi müayinəyə göndərilmişdir. AzQAC-ın əməkdaşları Qaradağ rayonunun əhalisi arasında "H1N1 qripi haqqında maarifləndirmə işləri aparmış, informasiya materialları paylamışlar. Tədbirdə Qaradağ Rayon İcra başçısının müavini, Taun əleyhinə mərkəzin mütəxəssisi iştirak etmişlər. AzQAC-ın prezidentinin şəxsi təşəbbüsü ilə Bakıda "Mərhəmət sorağında" adlı pilot layihəsi davam etməkdədir. Layihənin məqsədi Bakının 11 rayon bölməsinin əməkdaşları və fəaliyyət göstərən tibb bacılarının iştirakı ilə həmin ərazidə yaşayan və qeydiyyatda olan tənha kimsəsiz olan qocalara humanitar yardım və tibbi-sosial xidmətin göstərilməsidir. Bu insanlara tibbi sosial xidmətlərdən dərmanların qəbulu, təzyiqin ölçülməsi, iynələrin vurulması, gigiyenik tədbirlər və digər təmizlik işləri aparılır".

Vallah, hesabatdakı rəqəmləri və tədbirlərin siyahısını görəndə adam tənha və kimsəsiz qoca olmaq istəyir...

Araşdırmamız davam edir.

Eldar Sabirabadlı

Təzadlar.- 2011.- 15-17 mart.- S.9.