"CƏHƏNNƏMƏ GETMƏYİ DƏ TƏBİİ QƏBUL EDİRƏM"

 

Seyran Səxavət kimi titullu yazıçıdan müsahibə almaq həm çətin, həm asan idi. çətin ona görəydi ki, söz adamıyla söz oynatmaq söz altında qalmağa bərabər idi. Asan ona görəydi ki, vaxtın azlığına görə bu müsahibə telefonla alınmalıydı deməli, telefonda uzun-uzadı danışmaq heç birimizə nəsib olmayacaqdı...

- Allah bəndəsi, öncə sizə Allahın salamını verirəm. Almaq sizlikdir...

- Əleykəssalam.

- Çox zaman yaradıcı insanlara qoyduqları ləqəblər uğur gətirir. Səxavətin uğuru göz qabağındadır. Seyran Xanlar yaxud Seyran Əsgər olsaydınız, Səxavət sizdən inciməzdi ki?

- Mən bu sualı ciddi hesab etmirəm. Belə suallar gənclər üçündür.

- Şairlər sonradan yaxşı nasir olur, ancaq nasirlərin yaxşı şair olmalarına adam nəsə inanmır...

- Hamı bilir ki, mən Azərbaycanda 1970-ci illərədək şair kimi tanınırdım, nəsrə keçməyimsə məndən asılı deyildi, yəqin ürəyimin dərinliklərində ona da yer var imiş. Bir ki, dünyada şairin nasirə nasirin şairə çevrilməsi kriteriyası yoxdur. Əsas odur ki, istedadın olsun. İstedad hər sahənin adamında olmalıdır.

- Bizim təqvimlə siz yeni ilin ikinci günündə - martın 23-də dünyaya gəlmisiniz. Elə ədəbi aləmdə ikincilik sanki alın yazınızdır. "Azərbaycan nasiri" deyəndə öncə Əkrəm Əylisli gəlir, sonra siz, sonra Vaqif Nəsib, İsi Məlikzadə, Mövlud Süleymanlı, Yusif Səmədoğlu başqaları... Birinci yeri tutmaq üçün əlinizin heyimi çatmır?

- Bu sualın cavabını bir vaxtlar mənim şair dostum Vaqif Bayatlı hansısa jurnalistə demişdi. Mən onu indi təkrar edirəm inanın ki, cavabınızı orda tapacaqsınız. "Hər kəs deyir ki, mən bir nömrəli şairəm. Onda hamı bir nömrəlidirsə, iki, üç nömrəli kimdir? Ziyan yoxdur, qoy hamı özünü birinci yerdə görsün, bu vaxt ikinci yer boş qalır, inciməzsinizsə, qoy o da mənim olsun".

- 40 il ədəbi aləmdə olan bir yazıçı niyə Nobel mükafatı almayıb? Deyirlər ki, nobelçilər ya dissident olur, ya da adları hansısa siyasi oyunbazlıqda hallanır. Siz bunların hansını seçərdiniz? Ya da oturub "Yəhudi əlifbası" romanını yazmısınız ki, "Nobel" öz ayağıyla qəbiristanlıqla üzbəüz olan evinizə gəlsin...

- Hər dəfə yaradıcı adamın yazısı çap olunanda o elə düşünür ki, daha bundan yuxarısı yoxdur. İnanın, belə hissləri Nobelsiz yaşamaq olur. Yenə deyirəm, insanda əsas istedad olmalıdır. O ki qaldı Nobel mükafatına, bu mükafatın əvvəllər öz çəkisi, öz yeri var idi. Hətta xeyli qabaqlar elə yazıçılar da oldu ki, ondan imtina etdilər. Ancaq son vaxtlar o mükafatdan siyasi hoqqabazlıq qoxusu gəlir. Sanki bu, siyasətin quluna çevrilib. İstəməzdim, belə olsun. Misal üçün, Bakı, Vilnüs, Tbilisi Almatıda günahsız insanları sovet tanklarının altında əzən bir adama - SSRİ-nin ilk son prezidenti Mixail Qorbaçova Nobel sülh mükafatı verilməsi dərəcədə məntiqli idi? Belələrini mükafat əvəzinə dar ağacından asmalı, ya da çarmıxa çəkib görk eləməliydilər.

Yazıçının deyiləsi sözü olmalıdır o söz onu oxucuyla eyni məsafədə saxlamalıdır. Yazıçı isə o məsafəni ləyaqətlə qət edib son istəyinə çatmalıdır, yəni öz oxucusuna qovuşmalıdır.

- Kitab adlarınızda da qəribə bir bağlılıq var. öncə sizdə hər şey "adalar"dan başlayır, sonra ordan göyə qalxıb "mənim planetim"i özününküləşdirirsiniz "bunu hamı bilirdi", hətta "daş evlər"də "dar köynək" geyinən insanlar da. onlar "qızıl teşt"ə baxa-baxa sizə "nekroloq" yazırlar. Yazırlar ki, səpdikləri "polad toxumu"nu "bəhanə" edib "yəhudi əlifbası"nı bütün dünyaya yaya bilməyəsiniz. bu əməlinizə görə "boynu əyri kişi" sizi "persona non qrata" elan edir, hətta bundan ürəyi soyumayıb qəzetlərdə "it intervüsü" adıyla dərc edilən hekayənizə cavab olaraq sizi "cəhənnəm"ə göndərir.

- Neyləyək, yəqin taleyim beləymiş. Onsuz da istənilən insan ömrünün öz rejissoru, öz ssenaristi öz oyunçusu var. Cəhənnəmə getməyi təbii qəbul edirəm.

- Bizim kəndimizdə "Divin" qəbiristanlığı önündə yaşayanlardan həmişə qorxmuşam, elə indinin özündə qorxuram. həmişə sanmışam ki, gecələr ruhlar onların evlərinə gəlib dərdləşirlər... Sirr deyilsə, hansı ruhun söhbəti daha çox yadınızda qalıb?

- Necə düz tapmısınız. Məni bəlkə yazıçı edən elə o qəbiristanlıq oldu. Bizim evimiz qəbiristanlıqla üzbəüzdə yerləşirdi, arada isə içindən arx axan bir qobu var idi. Yadımdadır, 4 yaşım olanda kəndimizdə rəhmətə gedən kimisə basdırırdılar mən o dəfn səhnəsindən qorxaraq anamın ayaqlarından tutmuşam ki, məni aparıb orda basdırmasınlar. Hətta sonralar uzun müddət anamdan ayrı yata bilmirdim. kəndimizə yayılmışdı ki, Seyran ruh adamıdır. İndi anlayıram ki, mən anadan olanda 4 yaşım olub.

- Yazıçılar çox zaman içən olurlar. Söhbət, təbii ki, sudan getmir, araqdan gedir. Onları içməyə sövq edən nədir?

- İçmək təkcə yazıçılara aid deyil ki? İçmək kütləvidir desək, yanılmarıq. Bütün peşə sahibləri içirlər. Sadəcə olaraq yazıçılar bu içmək prosesini gözəl edirlər. Bəlkə bu bacarığımız çoxlarını qıcıqlandırır bizim haqqımızda belə şaiyə buraxırlar. Guya jurnalistlər içmir?

- Suallarımdan darıxdınızsa, bir fincan su için, ya da bayıra çıxıb Bakının soyuq küləyindən bir qullab vurun getsin, onsuz da Yağlıvəndə əliniz çatmır...

- Mən söz adamıyam heç vaxt heç kəsin sualından darıxmamışam. belə çıxır ki, indi su içməyə, küləkdən bir qullab vurmağa ehtiyac qalır.

- Bir nasir kimi bundan sonra çox romanlar yazacaqsınız, ancaq bir şeydən başqa. O da öləcəyiniz günün tarixidir. Bunu isə sizin üçün dostlarınız yazacaq. Dostlar, deməli, insana qəm günündə lazım imiş...

- Bununla razı deyiləm. Biz yazıçılar onsuz da ölənədək öz ölüm tariximizi yazırıq. indiyədək yazdıqlarım da ötən günlərin tarixidir. "Azərbaycan" jurnalının 9-10-cu nömrələrində "Qaçaqaç" adlı yeni romanımda anbaan, saatbasaat, həftəbəhəftə öz ömrümü çızmaqara etmişəm. Bir sözlə, öz ölüm tariximi yazmışam.

- Bu müsahibəyə görə məni persona non qrata elan etmək olarmı?

- Sizin ürəyinizdən persona non qrata olmaq keçirsə, qoy olsun. Ancaq bilin ki, heç kəsin zorla boynuna nəyisə qoymaq stəmirəm.

- Qızıl teştdə saxladığınız vaxtdan bir çimir aldığıma görə məni bağışlayın bağışladığınıza görə sizə "sag olun!" deyirəm.

- Bağışlamağa ehtiyac yoxdur, diqqət ayırdığınıza görə o "sağ olun!"u ürəkdolusu sizə qaytarıram.

 

 

Babək Göyüş

 

Təzadlar.- 2011.- 25 yanvar.- S.13.