"Elə reklam var ki, adamları bezdirir, əsəblərini pozur"

Azad İsgəndərli: "Belə reklamların yayımı dayandırlımalıdır"

Müsahibimiz Sosial Hüquqların Monitorinq Qrupunun rəhbəri Azad İsgəndərlidir

- Ekspretlər Azərbaycanın reklam bazarında yerli reklamların az olduğunu bildirirlər. Sizcə, bu nə ilə bağlıdır?

- Ona görə ki, yerli Şirkətlər vergi vermək istəmirlər. O üzdən də yerli reklamlar Azərbaycan reklam bazarında demək olar ki, yox dərəcəsindədir. Bəlkə də bunun bir çox səbəbləri var. Amma mən hüquq müdafiə təşkilatının rəhbəri olaraq səbəbi bunda görürəm.

- Xarici reklamların mətni bəzən Azərbaycan dilinə çox bayağı şəkildə çevrilir...

- Bəli tamamilə doğrudur. Ölkəmizdə yerli reklam bazarı olmadığından efir məkanı da çox vaxt xarici reklamlara möhtac olur. Əksər hallarda isə pis tərcümə edilərək yayımlanan xarici reklamların dili həddən artıq bayağı və anlaşılmaz alınır. Bu da insanlarımız da nəinki reklam olunan mal ilə maraqlanmaq, hətta həmin reklam gələndə əsəbləri xarab olmaq dərəcəsinə çatır və nəticədə də vətəndaşlarımızın hüquqları pozulur. Bəzən elə reklama rast gəlirik ki, adamları bezdirir, əsəblərini pozur.

Hesab edirəm ki, belə bir reklamların telekanallarda verilməsi qəti olaraq dayandırılmalıdır.

- Azərbaycan telekanallarında yayımlanan reklamları professional baxımdan səviyyəli hesab etmk olarmı?

- Mən şəxsən özüm reklamçı olmasam da bir tamaşaçı olaraq, bir vətəndaş olaraq Azərbaycan telekanallarında yayımlanan reklamları qeyri-profesional və səviyyəsiz görürəm. Mən bu fikri tək öz adımdan deyil ölkə ictimaiyyəti adından deyirəm.çünki, bizim və üzvlərimizin hər zaman xalqın arasında olduğumuzu nəzərə alsaq bizim doğru olduğumuzu siz də təsdiq edərsiniz.

- Cəlbedici, baxımlı reklam necə olmalıdır?

- Hesab edirəm ki, baxımlı reklam ilk öncə həm sözləri, həm rəngləri, həm də musiqisi ilə ruhu oxşamalıdır. Əks halda insanlar tərəfindən bu qəbul edilmir, bezdirici olur.

- Türk və rus telekanallarında yayınlanan reklamlarla bağlı nə deyə bilərsiz? Bizim TV-lər nə zaman bu cür səviyyəli, baxımlı reklam çarxları çəkəcək?

- Mən həm rus, həm də türk kanallarında yayımlanan reklamları Azərbaycan telekanallarında göstərilən yerli reklamlardan daha səviyyəli və daha proffesional olduğuna inanıram və görürəm. Sualın maraqlı məqamı burasındadır ki, bizim Tv-lər nə zaman belə reklamlar çəkəcək? Düşünürəm ki, ölkəmizdə fəaliyət göstərən kommersiya və biznes qurumları nə zaman vergi verməkdən qorxmayacaqlar, məhz o zaman telekanallarımızda istədiyimiz reklamları görə biləcəyik. Çünki, bu Qurumlar reklam şirkətlərinə səviyyəli pullar köçürməlidirlər ki, səviyyəli də reklam hazırlansın. Ümumiyyətlə. Nədənsə Azərbaycanda imkanlı, varlı, pullu insanlar reklam işlərindən qorxurlar. Niyə belədir? Bu artıq başqa mövzudur. Bununla bağlı ayrıca işləmək lazımdır. Məhz bunun nəticəsidir ki, yerli reklam bazarımız yoxdur, olan da keyfiyyətsiz.

- İnsanları estetik əməliyyatlara səsləyən reklamlara münaisbətiniz?

- Mən burada qəbahətli bir şey görmürəm, çünki reklamçı reklamını edir. Kim istəyir getsin estetik əməliyyat etdirsin, kim istəyir yox.?! Məncə burada konkret olaraq münasibət bildirsək İnsanların hüquq və azadlığına müdaxilə etmiş olarıq. Yenə də təkrar edirəm ki, reklamın özündə qəbahətli bir şey görmürəm.

- Sizcə, insanlar reklamı necə görmək istəyir?

- İctimaiyyətin görmək istədiyi reklam yorucu və bezdirici olmamalıdır.

- Teleserialların yayımı zamanı tez-tez reklam çarxlarının verilməsi tamaşaçıları narazı salır. Sizcə, bunu aradan qaldırmaq mümkündürmü?

- Məncə, bunu aradan qaldırmaq mümkün deyil. Çünki telekanalların qazancı əsasən reklamlardan gəlir. O reklamlar olmasa, tamaşaçılar da o filmə baxa bilməz ən azından.

- Rəhbərlik etdiyiniz təşkilat bu mövzuda hansısa araşdırma aparıbmı, öz tövsiyyələrini müvafiq qurumlara veribmi?

- Təşkilatımız keçən il İnsan haqları ilə bağlı regionlarda monitorinqlər apardı. Monitorinqlər Reklamlarla bağlı olmasa da bir çox fikirlərlə qarşılaşdıq yerlərdə. Məsələn Azərbaycanda reklam bazarının biyabırçı vəziyyətdə olması ilə bağlı cənub bölgəsində insanlar bir çox fikir və düşüncələrini bizimlə paylaşdı. Və biz bu barədə keçən il dekabrın 4-də BMM-də monitorinqlərin nəticələrinə dair keçirdiyimiz mətbuat konfransında məlumat vermişdik. Və bununla bağlı ən çox iradlar XəzərTv-yə tutulmuşdu. Biz də XəzərTv-nin əməkdaşını həmin konfransa dəvət etdik və iradlarımızı ona bildirdik.

- Reklamlarda əcnəbi dilinin üstünlük təşkil etməsi nə ilə izah edərdiz?

- Bu yaxşı hal deyil. Mən ümumiyyətlə bunun əleyhinəyəm. Əyər hər hansısa bir istehsal və yaxut da satış firması Azərbaycanda fəaliyyət göstərirsə, demək ki, bütün reklamlar da Azərbaycan Türkcəsində olmalıdır. Elə ölkə ictimaiyyətinin reklamlarla bağlı ən böyük verdiyi təpki də bununla bağlıdır.

- Siz tez-tez xaricdə olursuz. Bu məsələdə xarici təcrübə necədir?

- Mən nə Amerikada. Nə ingiltərədə, nə Norveçdə, nə İranda, nə Slovakiyada, nə də Strasburqda Azərbaycan Türkcəsində bir dənə reklama rast gəlməmişəm. Kimsə gəlibsə buyursun mənə desin. Yaxşı, onda bəs biz niyə onların dilində gəlib rayon, qəsəbə və hətta kəndlərimizdə reklam plakatları yazıb vururuq divara.? Yəni xarici dövlətlərdə reklamlarını öz dillərində yazırlar. Onlarda başqa nə isə bir təcrübə yoxdur.

Aydın

Təzadlar.- 2012.- 26 aprel.- S.13.