Əqidəmin rəssamı

Nəvai Məmmədoğlunun könül dostu, ustad şairimiz Məmməd İlqar yazır ki:

Üç rəssamın anasıdır İncə Dərəsi-

Biri Məmməd, biri Qafar, bir də Nəvai.

Bir məkanın sultanıdı indi hərəsi-

Göydə - Məmməd, suda - Qafar, yerdə - Nəvai.

Mürşüdüm Akif Səməd olmasaydı, bəlkə də mən hələ gözəlim İncə dərəsinin möhtəşəm rəssam üçlüyündən iki nəfəri - göylərlə əlləşən Məmməd Dəmirçioğlunu və İncə dərəsinin yerdən sorumlu rəssamı Nəvai Məmmədoğlunu bu qədər yaxından tanıyıb sevə bilməzdim. Qafar Sarıvəllini isə özüm tanımışam. Qafarı mənə lap əvvəl üzünün işığı, sonra da ecazkar və koloritli rəsimləri nişan verib. Nəvainin söhbətinə gəlirəm. Mürşüdüm Akif Səməd Nəvai Məmmədoğlu haqqında belə deyirdi: "Rəssam var təkcə adam şəkli çəkə bilir. Rəssam var ki, təkcə mənzərə çəkə bilir. Rəssam da var ki, özünün nə çəkdiyini bilmədiyi üçün adını "izim" qoyur. Ancaq qadasını aldığım Nəvai isə mənzərə də çəkir, adam da çəkir. Hələ üstəlik yeri düşəndə at da çəkir, it də çəkir".

Yerin behişt olsun, Akif Səməd, Sənin izinlə tanıdım Nəvaini. Yoxsa mən bir də Allah bilir nə vaxt tanıyardım Nəvai Məmmədoğlunu. Sağ olsun, bunu özü də bilir. Bəziləri də olur ki, Akifin işığına bələnib, sonra da elə güman edirlər ki, öz işıqlarıdır. Bir də Akifdən uzaqlaşanda ayılırlar ki, ehh, kaaaş sən demə... Nə fayda. Peşmançılıq fayda vermir...

Nəvai Məmmədoğlunun rəssam kimi bir üstünlüyü də ondan ibarətdir ki, o, əqidəli rəssamdır. Turan sevdalısıdır. Bütöv Azərbaycançıdır. Bütün incəlilər kimi millətçi-demokratdır. Ustadına bərəkallah, Nəvai. Ustadı demişkən, Nəvainin müəllimi ulu öndər M.Ə.Rəsulzadənin rəssam nəvəsi Rəis bəy Rəsulzadədir. Məktəbin hökmünə bax ki, əlacı olsa, bayrağı uca olmuş Türkiyəni Azərbaycana birləşdirər Nəvai Məmmədoğlu. Yaxud da əksinə. Əsas odur ki, güc birlikdədir deyir Nəvai. Axır vaxtlar yaman mehirlənib Türkiyəyə. Az qala su yoluna döndərib oraları. Bir dəfə səfərdən qayıdanda Nəvaidən soruşdum ki, Türkiyədə nə var, nə yox, oralar necədir? Cavabında nə desə yaxşıdır? "Qadasın alem Türkiyənin, Türküyədə vəziyyət elə Türkiyədəki kimidir", - dedi. Nəvainin oğlunun adı Təbrizdir. Təbrizin seçdiyi qız da bəynişan bir Dərbənd Türkünün qızıdır. Allah onları qoşa qarıyandan, yardan yarıyandan, bəxti sarıyandan eləsin, inşallah. Əlbəttə ki, bütün bunlar öz-özünə baş vermir. Hər şeyi o yazan yazır. Elə ona görə də Nəvai ilə xasiyyətimiz kimi, əqidələrimiz də sac fətiri kimi üst-üstə düşür. Bəlkə də elə bu səbəbdəndi ki, Nəvainin yaratdığı əsərlər sarı yağ kimi canıma yayılır. Atatürkün, yalan olmasın, bəlkə də 50 portretinə baxmışam, lakin Nəvainin işi ən şah işdir. Eləcə də Məmmədhüseyn Şəhriyarın, Yaşar Nurinin, Adil Mirseyidin, Oqtay Rzanın, aşıq Əli Quliyevin portretləri. Həmişə cavan şairimiz Oqtay Rza yazır ki:

Al-əlvan şəklini heyrətlə süzdüm,

Əvvəl danışmayıb, susdum, Nəvai!

Sonra ağ kağızda sətirlər düzdüm...

Yaşasın əqidə dostum Nəvai!

Şərəfli əqidə belə şeydir. Hər yerdə hörmət artırır. İnsanı cavan saxlayır. Mübarizə ruhu verir.

İncə dərəsinin şairlərinin sayı, maşallah olsun, az qala elə incəlilərin sayı qədərdir. Lakin etiraf edək ki, bu üç para kəndin vur-tut, cəmi-cümlətanı üçcə rəssamı var. Lakin buna baxmayaraq, çox vaxt şahidi oluruq ki, İncənin rəssamları şairlərindən güclü çıxır. Məsəlçün, İncənin şairləri şəkil çəkə bilmirlər. Ancaq rəssamları şeir yazır. özü də əməlli-başlı. Qafar Sarıvəllisi sözlə elə qol-boyun olub ki, Məmməd Dəmirçioğlunun rəsimlərindən çox, hamı şeirlərindən, bir də yapdığı mübarək büstlərdən danışır. Nəvai də ki, maşallah. İbrahim İlyaslı bir söz ismarlamışdı Nəvaiyə. Nəvai gözünə döndüyüm də eləməyib təmbəllik görün nə yazıb?

Ay İbrahim, bilirsənmi,

Araz boyu nələr gördüm?

O dağları bizə sarı

Baxan, ağlar mələr gördüm.

Bir qurbanı olammadıq,

Bir başına dolanmadıq,

çiçəyini yolammadıq,-

Həsrət əyən güllər gördüm.

Arazın suları gurdu,

Damarımda qanım durdu.

Elə bir ildırım vurdu,-

Alovlanan çöllər gördüm.

Onu da deyim ki, bu misralar Nəvai bəyin sinəsinə Naxçıvanda hərbi xidmətdə olan kiçik oğlu Elbəylə görüşüb geri dönəndə, Araz çayının Cənubi Azərbaycan sahilləri boyu yol gələrkən qonub. Arazın o üzündən hələ də əsirlikdə qalan dağlarımızı görəndə qəlbi qübar eləyib, ürəyindən keçənləri qələmə alıb. Gəlin etiraf edək ki, elə şairlər var, hələ də belə şeirlərə yol gəlirlər.

Nəvai həm də Məmməd İlqar, Nizami Cəfərov, Yaşar Nuri, Oqtay Rza, Etimad Başkeçid, Dilman Astanbəyli, Adil Mirseyid, Məmməd Dəmirçioğlu, Ehtiram İlham, İbrahim İlyaslı, Qafar Sarıvəlli, Hacı Hacıyev, Firdovsi Əfəndi, Rüstəm Kamal, Çingiz Eyyuboğlu, Sakit İlkin, Şaiq Vəli, Elnur Astanbəyli, İlham Namiq Kamal... kimi dostları ilə güclüdür. Və təbii ki, bunların lap başında UCA TANRIDAN aşağıda dostlar şahı, dostlar ziynəti olmuş Akif Səməd durur. Bəli, Nəvai bu şərəfi və məsuliyyəti qazanmış adamdır. Nəvainin dostlarından biri də Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü İlqar Əkbərdir. Nəvai İlqarla çox uğurlara birgə imza atıb. Ötən il Rəssamlar İttifaqının Vəcihə Səmədova adına Sərgi Salonunda birgə sərgiləri ilə Azərbaycan sənətsevərlərinin rəğbətini qazanan bu rəssam dostlar bu dəfə də bayrağı uca olmuş qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində öz rəsm əsərlərini nümayiş etdirdilər. Fevralın 9-da İzmir Dövlət Rəsm və Heykəl Muzeyinin rəsm qalereyasında "Doğudan Batıya, Batıdan Doğuya Kardeş Sergiler" adı altında düzənlənən sərgidə nümayiş olunan əsərlər türkiyəli sənətsevərlər tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. Uğurlu yaradıcılıq işlərinə görə hər iki sənətçi yerli təşkilatlar tərəfindən müxtəlif təşəkkür diplomlarına layiq görülüblər. Təbrik edirik!

P.S. Nəvaiyə dedim ki, bu qədər işlər görürsən millət üçün, istəyirəm sənin haqqında bir yazı yazım, nə deyirsən?

Bir dəfə Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının qurultayında Fatma xanım Abdullazadə respublikanın xalq rəssamı, əslən Bakıdan olan Mirzağa müəllimə deyir:

- Siz də sənədlərinizi hazırlayın, Mirzağa müəllim. Sizin də təqaüd vaxtınız çatıb. Sizə də təqaüd verək.

Mirzağa müəllim də qayıdıb ki:

- Fatma xanım, elə hey vərərük... vərərük... deyirsüz, ancaağ heç vərmirsüz. Vərəndə də elə vərirsüz ki, vərməsöz ondan yaxşıdır. Vərirsiniz vərin, vərmirsiniz də, heç vərmiyin.

İndi Mirzağa müəllim demiş: yazacam, yazacam... deyirsiniz, ancaq heç yazmırsınız,- dedi.

Həmid ORMANLI

Təzadlar.- 2012.- 3 mart.- S.15.