Yaşasaydı, bu gün doğum gününü qeyd edərdik...

Milli Qəhrəman Şahlar Şükürov onu sevənlərin qəlbində həmişə yaşayacaq

Azərbaycanın ilk Milli Qəhrəmanı. Bu, 1952-ci il may ayının 17-də Kəlbəcərin Zülfüqarlı kəndində dünyaya göz açan Şahlar Əvəz oğlu Şükürovdur. Şahlar məndən bir ay 9 gün böyük idi. Dünyaya gəlişi bahar fəslinə təsadüf etdiyindən, Şahlar xasiyyətcə də elə bahar tərafətli, həlim xasiyyətli idı.

Uşaqlığımız və orta məktəb illərimiz bir yerdə keçdiyindən onun itkisi bu gün də məni çox göynədir. Şahlar 1-ci sinfə 6 yaş 4 ayın tamamında getdiyindən orta məktəbi bizdən bir il qabaq bitirdi. O, hələ uşaqlıqdan yüksəlişə, qəhrəmanlığa can atırdı. Şahlar istedad və bacarığı ilə nəinki müəllimləri, bütün yaşıdlarını da heyran edirdi. Məktəbdə və kəndarası keçirdiyimiz voleybol, futbol və digər idman yarışlarında hər kəs Şahların komandasında olmağa can atırdı. Çünki onun komandası, nədənsə, heç vaxt məğlub olmurdu. Şahlar idmanın bütün növlərinə təlimsiz yiyələnə bilirdi. Biz onun fiziki sağlamlığına, qamətinə həmişə qibtə edirdik. Onun əsas xobbisi kəndimizin ətəyindən axan Tutqu çayından balıq tutmaq idi. O qarmağına düşən balıqları özündən kiçiklərə pay verməklə onları sevindirirdi. çox səliqəli və ünsiyyətcil idi.

Demək olar ki, kənddə hamı bir-birilə qohum idi. Biz əmoğluluqdan dolayı yaxın dost idik. Şahlar etibarlı dost idi. O dost yolunda hər cür fədakarlığa hazırıydı. Orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Şahlar Şükürov Azərbaycan Xalq Təssərrüfatı İnstitutuna qəbul olundu və 1972-ci ildə oranı əla qiymətlərlə başa vurdu. Ordu sıralarına yollandı. Sonra Rostov Milis Akademiyasında təhsil aldı, 1986-cı ildə akademiyanı yüksək göstəricilərlə başa vurdu. Əmək fəaliyyətinə Ucar rayon milis şöbəsində əməliyyat rəisi kimi başladı. 38 yaşında mayor rütbəsinə yüksəldi və Zədab rayon milis şöbəsinə rəis müavini təyin edildi. Şöbədə hamının güvənc yerinə çevrilən əməliyyatçıya ən ağır işlər etibar edildi. Məzuniyyət müddətində kəndə gələndə vəzifə və titullarından aslı olmayaraq uşaqlıq dostlarıyla təbiətin qoynunda dincəlməyə üstünlük verər, kənddəki qoca və xəstələrə baş çəkərək, onların qayğılarıyla maraqlanardı. O, kəndə gələndə orta məktəb illərindəki futbol yarışlarımız yenidən gündəmə gəlirdi. Şahlar ucqar dağ kəndində sanki bir idman məktəbi yaratmışdı. Hər kəsi sağlam görmək istəyirdi. Sanki onun daxili gözəlliyi ilə surətində bir vəhdət vardı. Şahların atası Əvəz Şükürov ötkəm bir təsərrüfat rəhbəri idi. Ona görə də bəzən ondan narazı olanlar da olurdu. Bunlara baxmayaraq, bu narazı olanlar belə Şahları çox sevirdilər. Şahlar gənc bir polis (milis - A.D.) kimi Ucar rayonunda işə başladığı gündən hamının sevimlisinə çevrilməklə Aran Qarabağda Kəlbəcərin adını yüksəltmiş, elinə-obasına şərəf gətirmişdi. Ən çətin işlərin araşdırılmasında, şübhəlilərin axtarışında, tutulmasında Şahların qorxmazlığından, savadından və fiziki sağlamlığından bütövlükdə şöbə bəhrələnirdi. Bu gün də onun cəsurluğundan keçmiş iş yoldaşları ağızdolusu danışır. Amma...

İgid baxtlı olaydı,

Gül budaqlı olaydı,

Düşmən mərd vuruşaydı,

ölən haqlı olaydi...

- deyən Ağdabanlı şair Əlqəmənin həmin misraları bu gün də dillər əzbəridi. Şair Şahların millətə, elə bağlılığını onun ömrünün 38-ci baharında əbədiyyətə qovuşmasını ürək ağrısı ilə misralayıb ürəklərə yazmışdı.

***

1988-ci ilin hadisələri artıq Azərbaycanın rahatlığını pozmuşdu. Hər tərəfdən düşmən əhatəsində qalan Kəlbəcərin Ağdərədən keçən yolu erməni quldurları tərəfindən bağlandığından rayonun təchizatı uzaq Ağcabədi, Beyləqan, Laçın yolu ilə çox ağır başa gəlirdi. Erməni əhatəsində olan Kəlbəcər yollarında hər gün neçə-neçə soydaşımız həlak olur, itkin düşür, şikəst olurdular. Bu mənzərə Şahları da rahat buraxmırdı. O, Zərdab polis (milis - A.D.) şöbəsində işləməyinə baxmayaraq, dəfələrlə raport yazaraq cəbhə bölgəsində olmağı bildirmiş və elə ona görə də rəhbərlik onun bu xahişini nəzərə alaraq döyüş bölgələrinə getməsi arzusunu reallaşdırmışdı. 1988-ci ildən bu hadisələrin ardıcıl iştirakçılarından biri kimi deyə bilərəm ki, Şahlar qeyrətinin və qorxmazlığının qəhrəmanı oldu. O, başqa cür ola da bilməzdi. çünki ölmək və öldürmək üçün cəsur ürək lazımdır.

Azərbaycan xalqı 1990-cı ilin qanlı yanvarından yenicə çıxsa da, hər gün sərhəd kəndlərindən qara xəbərlər gəlməkdə idi. Kəlbəcərlilər isə Tərtərdən rus əsgərlərinin müşayiəti ilə 159 km yolu karvanla gedib-gəlirdilər. Ruslar azərbaycanlı sürücülərin maşınında hər hansı bir dəmir, ağac, eləcə də çilingər alətlərinin gəzdirilməsinə imkan vermədiyi halda, ermənilər yol boyu postlar qurur, ov tüfəngləri ilə keşik çəkirdilər. Əsgərlər bu quldur dəstəsinə güldən ağır söz demirdilər. Bundan istifadə edən ermənilər pusqular qurur, imkan tapdıqca karvanı güllə-boran edir, dinc, əliyalın insanları öldürürdülər.

Mən də Kərəmlidəki əhaliyə kömək üçün 11 iyun 1990-cı ildə Tərtərdən Kəlbəcərə getdim. Kalon xətasız ötüşdü. Həmin gün günorta karvanı ilə döyüş bölgəsinə gələn Şahlar ermənilərin Otaq qaya deyilən dar keçiddə qurduqları pusquya düşür. Əli silahsız əhalinin qırılacağını görən qəhrəman tabel silahı ilə təpədən-dırnağa silahlanmış quldurlarla atışmalı olur. Qocaların, uşaqların, qadınların olduğu böyük bir karvanı Şahlar qanı bahasına döyüş zonasından çıxarır, yaralı olsa da karvanın uzaqlaşmasını əmr edir. Təəssüflər olsun ki, elini qurtaran Şahlar doğması çimnaz xanımı və özünü xilas edə bilmir. Əslində o, özünü yox, böyük bir avtomobil karvanındakı insanları düşünərək şüurlu surətdə döyüşə girmişdi. Beləliklə, bu gün həmin karvanın sağ qalanları Şahların igidliyini fəxrlə xatırlayırlar.

11 iyun 1990-cı il. Günəş qüruba yaxınlaşdıqca sanki qara buludlar da Şahlara tərəf tələsirdi. Bu qara buludların qara geyimli quldurları əvvəlcədən karvanın keçəcəyi yolu böyük dağıdıcı zərbəyə malik tratillə minalayaraq yüksəklikdə "ovun" bərəyə gəlməsini gözləyirlər. Pusqu elə bir yerdə qurulmuşdu ki, buradan kimsənin sağ çıxması mümkün deyildi. Ancaq bu cəsur qəhrəman öz qani ilə yüzlərlə kəlbəcərlini bu pusqudan xilas edərək, əbədiyaşar bir zirvəyə ucala bilmişdı. Şahlar qan içində tratili zərərsizləşdirərək ağır nəticələr verəcək partlayışın qarşısını almış, karvanı xilas edə bilmişdi. Mən keçdiyim 4 illik müharibə tarixində belə vəziyyətlərlə az qarşılaşmışam. Bunları yalnız filmlərdə görmək mümkündür.

Deyirlər, qara xəbər tez yayılar. Artıq bu xəbər bütün Azərbaycana yayıldı. Şahları tanıyanlar respublikanın hər yerindən onunla vidalaşmağa gəlmişdilər. Canı, qanı ilə Zülfüqarlıya, Kəlbəcərə, ümumiyyətlə, vətənə, torpağa bağlı bu Azərbaycan oğlunun qanı hələl də ermənidə, məzarı isə doğulduğu Zülfüqarlıda düşmən əlindədir... Şahlar bahar fəslini, təbiəti çox sevirdi. O, baharda doğulub, baharda da sevdiyi torpağa döndü.

Bahar vaxtı bağçasına qar yağdı,

Ölüm deyil, sinəmizə bu dağdı,

Dərdim mənim nə xəstədi, nə sağdı,

Tərsə döndü nərdivanı Şahların.

Bülbülü gül ağladı,

Saranı sel ağladı ,

Öləni öz anası,

Şahları el ağladı,

- deyən şair gördüklərini elə bulağından su içdiyi Şəmşirsayağı qələmə almışdı.

Bu dərd ağır dərd oldu,

Tale çox namərd oldu.

Nəğməli könlüm evi

Dərdə, qəmə yurd oldu...

Əvəz Şükürovun ailəsində üç qız, üç də oğul böyümüşdü. Onlar çox mehriban bacı-qardaş idi. Ancaq Şahlar elin sevimlisi olduğu kimi, ailənin də sevimlisiydi. Bu gün həm Kəlbəcərini, həm də gəlin köçdüyü Ağdamını itirən Elmira xanım Şükürova Şahlara çox bağlıydı. Bacı üçün bundan ağır dərd olarmı? Ancaq təsəlli ondadır ki, Şahlar özünü ölümün pəncəsinə atmaqla bu gün həyatını xilas etdiyi yüzlərlə insan yaşayır və həmişə də onu xatırlayırlar.

***

1992-ci ildə mənim qərargahım Şahlar Şükürov adına orta məktəbdə yerləşirdi. Balaca Sənan həmişə hərbi geyimli əsgərlərin yanına gələr, sanki Azərbaycan əsgəri olmağa tələsirdi. Bu gün şükürlər olsun ki, o, uşaqlıqdan arzusunda olduğu peşəni seçməklə atasının yarımçıq qalan arzularını davam etdirməkdədir. Heç şübhə yoxdur ki, Sənan Şükürov da atasının adına layiq övlad kimi peşəsinin öhdəsindən layiqincə gələcək. Şahların doğmalarına bildirmək istəyirəm ki, bu itki mənim də ağrılarımın bir hissəsidir və bu şeir isə imzamdır.

Ağla qardaşını özün, ay bacı,

O Dönməz deyilən talanmış mənəm.

Dağın zirvəsində harayı qalb,

Obası odlara qalanmış mənəm.

Əsir getdi qoca, qarı, qız, gəlin,

Ürəyimdə şırım dərin, iz dərin,

Kəlbəcərdən nakam baxan gözlərin,

Min dəfə başına dolanmış mənəm.

Ürəyim yaradı, başa-baş ahdı,

Gözümün leysanı dəryacan axdı,

Xəyanət birləşdi evimi yıxdı,

Quduz ağzı dəyib dalanmış mənəm.

Azərbaycan tarixinə qızıl həriflərlə yazılmış qəhrəmanların sırasında ilk Milli Qəhrəman Şahlar Şükürov onu sevənlərin qəlbində həmişə yaşayacaq. Şahlar Şükürov göstərdiyi igidliyə görə 8 oktyabr 1992-ci ildə prezident Ə.Elçibəyin 264 saylı fərmanı ilə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür. Şahlar yaşasaydı, bu gün şəhid olduğunun 22-ci baharını deyil, doğumunun 60 illiyini qeyd edərdik...

Dərin hüznlə,

Allahverdi Xasay oğlu Zamanlı

Təzadlar.- 2012.- 17 may.- S.11.