Ağdamda Xudu Məmmədov parkı salındı

Rayon İcra hakimiyyətinin başçısı Nizami Sadıqovun təşəbbüsü ilə ərsəyə gəlmiş parkın qeyri-adi ümumi quruluşu qonaqlarda və parka istirahətə gələnlərdə böyük alimin elmi yaradıcılığı barədə geniş təsəvvür yaradır…

Bu dəqiqələrdə Ağdamda (Quzanlı şəhəri) dünya şöhrətli alim Xudu Məmmədovun adını daşıyan parkın açılışıdır… Ağdam RİH başçısı Nizami Sadıqovun əməkdaşımıza verdiyi məlumata görə park Xudu Məmmədovun adına və alimliyinə yaraşan böyük bir töhfədir:

-Xudu Məmmədov Ağdamda, Qarabağda doğulsa da, Azərbaycan və dünya elmi üçün yaşamış və böyük elmi irs qoyub getmişdir… Bu dəqiqələrdə xalqımızın və Azərbaycan elminin böyük fəxr yeri olan alimin adına Ağdamda, Quzanlı şəhərində Xudu Məmmədov adına park salınması mərasiminə gedirik. İnanıram ki, bu parka gələnlər böyük alim haqqında daha zəngin məlumatlar əldə edə biləcəklər… Park Quzanlı Mərkəzi Xəstəxanasının qarşı hissəsində salınmışdır, xüsusi zövqlə, alimin adına yaraşan gözəlliklə və sadəliyi özündə yaşadan formada ərsəyə gətirilmişdir… Ən böyük arzumuz isə budur ki, tezliklə Ağdama qayıdaq və bütün şəhidlərimizin, bu sırada Xudu Məmmədovun xatirəsinə ən ən böyük xatirə parkını elə Ağdamda ucaldaq… Quzanlıdakı bu xatirə parkında isə Xudu Məmmədovun büstünün qoyulacağı bir guşə də hazırlanmışdır, tezliklə həmin büstü orada qoyacağıq…

***

Redaksiyadan: Ağdam rayon rəhbərliyinə vətənpərvərlik nümunəsi olan belə böyük bir təşəbbüsünə və əməlinə görə təşəkkürümüzü bildiririk.

Həmçinin bir vacib tarixi məqamı oxucuların diqqətinə yetiririk:

…Rusiya EA-nın həqiqi üzvü, görkəmli kimyaçı alim, akademik Yuri Timofeyeviç Struçkova həsr olunmuş və 2005-ci ildə Moskvada nəşr edilmiş “Человек, который не умел быть равнодушным” (“Biganə qala bilməyi bacarmayan insan”) kitabında görkəmli Azərbaycan alimi Xudu Məmmədovun haqqında indiyədək bilmədiyimiz sensasiyalı faktlar var. Kitab Rusiya Elmlər Akademiyasının sifarişi əsasında çap olunub… Kitabda dünyanın bir çox tanınmış alimləri və onların elmi fəaliyyəti haqqında yazılar yer alıb, o cümlədən Xudu Məmmədovun da haqqında. Kitabın ayrı-ayrı səhifələrində Xudu Məmmədovun elmi fəaliyyəti, onun Azərbaycan elm və ictimai fikrində tutduğu yer və s. haqqında indiyədək bilmədiyimiz olduqca maraqlı faktlar da açıqlanır. Budur, Y.Struçkovun həyat yoldaşı, xanım İ.S.Axrem ərinin yazıb çap etdirə bilmədiyi, indi özünün redaktorluğu ilə nəşr olunmuş (Y.Struçkov sağlığında yazsa da, tərtib edərək kitab şəklində sona çatdıra bilməmişdir) kitabının 464-cü səhifəsində həyat yoldaşından bəhs edən xatirəsində yazır: “...Yuranın Azərbaycanda çoxlu dostları və alim yoldaşları var idi. O, Xudu Surxay oğlu Məmmədova xüsusi rəğbət bəsləyirdi. Bu bəstəboy insan öz xalqını və ölkəsini dəlicəsinə sevirdi. O, vaxtilə Azərbaycan EA-nın prezidentinə müxalif mövqedə olmuşdu. Onu bu mövqeyinə görə faktiki olaraq elmi fəaliyyətdən məhrum etmişdilər. Lakin şükürlər olsun ki, Azərbaycan EA-da rəhbərlik dəyişdikdən sonra onu laboratoriya müdiri vəzifəsinə bərpa etmişdilər... Yura çox maraq və istəklə danışırdı ki, “Xudu İngiltərəyə elmi ezamiyyədən qayıdanda özü ilə iki çemodan kitab gətirmişdi. O, Azərbaycan xalqının milli ornamentləri ilə maddələrin atom quruluşu arasında paralellik apararaq elmi bağlılıq axtarıb tapmışdı. Hansı ki, məşğul olduğu sahə də kristalloqrafiya idi. Mən şəxsən onun ornamentlərdən ibarət bir kitabını görmüşdüm, hansı ki, “Azərbaycanın Eşeri” olan Xudu Məmmədov tərəfindən yazılıb-tərtib olunmuşdu. Heç bir elmi məşğələ, heç bir inzibati qərar və ya ailə problemləri onu Azərbaycanın hansısa ən ucqar bir rayonunda xəstələnmiş və onu arzulayan qohumu ilə, yaxud bir çobanla belə görüşünün qarşısını ala bilməzdi... Xudu heç vaxt bu insanların ölümqabağı onu görmək arzularını gözündə qoymazdı... Onun yanına hər cür insanlar gələrdilər, kömək almağa, məsləhətləşməyə. Yeri gəlmişkən, Xudunun adı da rus dilinə tərcümədə “əl tutan, xeyirxah” mənasını ifadə edir...””. Nəhayət, kitabın 466-cı səhifəsində Xudu Məmmədov haqqında daha bir maraqlı hissə var: 1980-ci illərin sonlarında baş verən hadisələrdən, milli münaqişələr haqqında danışan müəllif İ.S.Axrem, həyat yoldaşı, görkəmli alim Y.Struçkovun dilindən yazır: “...SSRİ məkanında və Qafqaz ölkələrində faciələr yaşanırdı... Dəhşətli hadisələr bizim alim dostlarımızdan da yan keçmədi. Xudu Məmmədovun adı “Erməni xalqının düşmənləri” siyahısına salınmışdı. Lakin ermənilər heç cürə onu öldürməyə macal tapa bilmədilər. Çünki Xudu Məmmədov 1988-ci ildə qəflətən ikinci infarkdan dünyasını dəyişdi...”.

Bu faktlar bir daha sübut edir ki, Xudu Məmmədov 1987-88-ci illərdə Rusiyada və Azərbaycanda rusdilli mətbuatda ermənilərin İrəvanda və Dağlıq Qarabağda qaldırdıqları milli münaqişələrə, əsassız torpaq iddialarına sərt tənqidi yazıları və tarixi-elmi əsaslandırmaları ilə cavab verdiyindən ermənilər onun adını ёerməni xalqının düşməni” kimi ölüm siyahısına daxil ediblərmiş. Lakin göründüyü kimi, terrorçular onu məhv etməyə macal tapmamışdılar. Çünki Xudu Məmmədov öz əcəli ilə də düşmənə bu imkanı vermədi!

Allah rəhmət eləsin!

A. Məmmədli

Təzadlar.- 2013.- 24 oktyabr.- S.5.