Nuşirəvan Məhərrəmli telekanallardan şikayətləndi

Milli Televiziya və Radio Şurasının (MTRŞ) sədri Nuşirəvan Məhərrəmlinin APA-ya müsahibəsi

- Bu il ərzində ölkə teleməkanında hansı yeniliklər gözlənilir?

- 2013-cü il Azərbaycanda rəqəmsal yayıma tam keçidin başa çatdırılması ili kimi yadda qalacaq. Çünki Nazirlər Kabinetinin qərarına əsasən, 2013-cü ilin sonuna qədər ölkədə analoq yayım dayandırılacaq və tam şəkildə rəqəmsal yayıma keçiriləcək. Bundan başqa çalışacağıq ki, Azərbaycanda telekanallarda milli istehsalın sayı artsın, yəni ölkədəki verilişlərin böyük əksəriyyəti öz verilişlərimiz olsun. İqtisadi və hərbi sahədə asılılığın aradan qaldırılması kimi, ideoloji sahədə də asılılıq aradan qaldırılmalıdır. Xarici ölkələrin məhsullarını Azərbaycanda göstərmək doğru deyil. Onsuz da indiki dövrdə texnologiya o qədər inkişaf edib ki, insan istədiyi ölkənin televiziya məhsullarını əldə edə bilir. Amma çalışmalıyıq ki, Azərbaycanın milli yayımçıları milli istehsalla məşğul olub onu tamaşaçılara təqdim etsinlər. Söhbət həm də verilişlərdən gedir. Çalışmaq lazımdır ki, xaricdə istehsal olunmuş verilişlərin sayı həddən artıq çox olmasın.

- Bununla əlaqədar telekanallara hansısa bir limit qoyulacaqmı?

- Artıq bu işi diqqətdə saxlayırıq. Çalışacağıq ki, yerli istehsal getdikcə artsın. Ola bilsin bununla əlaqədar müzakirəyə də ehtiyac var. Müzakirələr zamanı hansı tip verilişlərin həcminin nə qədər olması müəyyənləşəcək. MTRŞ yaradıcılıq işlərinə qarışmaq fikrində deyil. Qanun da bunu bizə yasaq edir. Amma MTRŞ teleradio yayımı sahəsində dövlət siyasətini tənzimləyən, ictimaiyyətin maraqlarını qoruyan orqandır. Əgər ictimaiyyətin haqlı narazılığına səbəb olan veriliş varsa, MTRŞ bu verilişlə bağlı tədbir görməlidir. Çalışacağıq bu məsələləri həyata keçirək. İstərdim ki, ictimaiyyət də bu prosesdə aktiv olsun.

- Cəmiyyət üçün yararlı olan verilişlərin stimullaşdırılması üçün də Şura vəsait ayıra bilərmi?

- Artıq sosial reklamlarla bağlı dövlət qarşısında məsələ qaldırmağın vaxtı çatıb. Sosial reklamlar özəl kanallarda ödənişsiz yayımlanmalıdır, yoxsa yox? Qanunla bu, özəl kanalların borcu deyil, onlar bu cür reklamları yayımlamaya bilərlər və heç kim də onlara heç nə deyə bilməz. Sosial reklamla bağlı məsələ başqa ölkələrin təcrübəsindən bəhrələnməklə həllini tapa bilər. Dövlət imkansız insanlara yardım etdiyi kimi, sosial reklamla bağlı da hər hansı yardım etməlidir. Büdcədən ayrı-ayrı nazirlik və komitələrə bununla əlaqədar müəyyən vəsait ayrıla bilər. Həmin nazirlik və komitələr sosial reklamları yayımlamaq üçün televiziya kanallarına, radiolara həmin vəsaiti ödəyə bilərlər. Bu, bir variant ola bilər. Yaxud da bu prosesi tənzimləyən qurum kimi həmin vəsaitin bir hissəsi MTRŞ-ya köçürülə bilər. MTRŞ həmin nazirlik və komitələrdən gələn sosial reklamların həqiqətən sosial reklam olub-olmadığını müəyyənləşdirə və bu reklamlar telekanallara verilə bilər. Bu iki təklifdən biri ilə bağlı məsələni qaldırmaq vaxtıdır.

Hazırda telekanallardan Şuraya sosial reklamlarla bağlı çoxlu şikayətlər daxil olur. Onlar bildirirlər ki, müxtəlif nazirliklər həddən artıq çox sosial reklam göndərir və onları pulsuz yayımlanmağı xahiş edirlər. Belə olan halda telekanallar sosial reklamı yayımladıqda qanunun müvafiq maddəsi (bir saatda 12 dəqiqədən artıq reklam yayılmaması) üçün ayrılan vaxt dolur və telekanal sosial reklamı yaymaqda maraqlı olmur. Buna görə də telekanallar ödənişli reklam yaymağa üstünlük verirlər.

- Ötən il Azərbaycanda nə qədər serial çəkilib?

- Söhbət serialların sayından deyil, çəkilən seriyaların sayından gedir. Elə serial var ki, 30-a yaxın seriyası oldu, elə serial var, seriyası az oldu. Hazırda bu barədə arayış hazırlayırıq. Bundan sonra mətbuata ətraflı məlumat veriləcək. Amma ümumilikdə ötən il 16-ya yaxın serial çəkilib. Bu il maliyyə yardımı olacaqsa, yeni serial çəkilişlərindən danışmaq olar. Maliyyə yardımı olmadan bununla bağlı necə danışa bilərik? Seriallarla bağlı işi yarımçıq qoymaq olmaz. Seriallara yardım kampaniyasını bir dəfə də davam etdirmək lazımdır.

- Bu il Azərbaycanda seçki ilidir. Seçkilərlə əlaqədar ölkədə yeni regional kanalların açılması gözlənilirmi?

- Yeni regional kanalların açılması həmişə gündəmdədir. 2012-ci ildə regional radio açılması üçün müsabiqə elan etdik və Gəncədə radio açılmasına icazə verdik. Bu, bir test radiosu olacaq. Əgər həmin ərazilərdə radio özünü doğrultsa, digər regionlarda da radiolar açmağa başlayacağıq. O ki, qaldı regional televiziyalara, bu haqda dəfələrlə bildirmişik. Regional televiziyaların açılmasında maraqlıyıq. Amma çox təəssüf ki, regionların özündə televiziya kanallarının açılması üçün yetərincə şərait yoxdur. Bu, regionlarda reklam bazarının, kadr potensialının azlığı, maddi-texniki bazanın olmaması ilə bağlıdır. Kəmiyyət xətrinə televiziya kanalı açmağın qəti əleyhinəyəm. O yerlərdə ki, mədəni-maarif müəssisələri, ali məktəblər fəaliyyət göstərir, reklam bazarı var, həmin ərazilərdə regional televiziya kanalları açılacaq.

- Bu proses təxminən nə zaman baş tuta bilər?

- Baxmayaraq ki, Gürcüstan ərazisinə görə Azərbaycandan kiçikdir, əhalisinin sayı azdır, iqtisadi vəziyyəti bizdən geridir, Azərbaycanda reklamla bağlı vəziyyət Gürcüstandan çox aşağı səviyyədədir. Onlarda reklam bazarı daha qabaqdadır. Biz ölkədə reklam bazarında bu vəziyyəti bilə-bilə əlavə yeni kanalların açılmasında tələskənliyə yol verə bilmərik. Biz problemi yaradıb sonra onu həll etmək istəmirik. Real vəziyyəti görürük. Ona görə də hesab edirik ki, istənilən qədər televiziya kanalının açılması ideyası doğru deyil. Hazırda Azərbaycanda bütün ölkəyə yayımlanan 8 televiziya kanalı var, bu kanallarda reklamla bağlı mövcud vəziyyəti görürüksə, əlavə kanallar yaradaraq mövcud vəziyyəti daha da kəskinləşdirəcəyimizi bilirik. Ona görə də belə addım atmırıq. Amma Azərbaycanda yeni televiziya və radio ilə bağlı məsələlər heç vaxt dondurulmayıb. Zərurət yarandıqda yeni kanallar həmişə açılacaq. Xüsusən də bölgələrdə.

- MTRŞ-nın ölkədəki reklam bazarı ilə bağlı vəziyyəti düzəltmək üçün hansısa təklifləri var?

- Maliyyə məsələsi olduğundan, buna qarışmaq istəmirik. Bu problemi telekanallar özləri öz aralarında razılığa gəlməklə həll etməlidir. Telekanallarda reklamların endirim kampaniyası həddən artıq böyük şişirtmə ilə özünü göstərir. Əgər 80 faiz, 90 faiz endirim varsa, deməli, hər şey ürəkaçan deyil. Bəzən mağazalarda da 80-90 faiz endirim elan edirlər, amma real vəziyyət ayrı cürdür. Reklam bazarında da eyni vəziyyətdir. Buna görə də problemləri həll etmək üçün telekanallar öz aralarında yığışıb müəyyən bir qurum, assosiasiya yarada bilər. Bu məsələdə dönüş yaratmaq vaxtı çatıb. Telekanallar birgə işləməlidirlər. Bir-birlərinə düşmən kimi yox, normal rəqib kimi baxıb bu işin öhdəsindən gəlməlidir. Əks halda onların hər biri bundan ziyan çəkəcək.

- Yeni radiostansiya nə zaman fəaliyyətə başlayacaq?

- Yeni radiostansiya 6 ay ərzində fəaliyyət göstərməlidir. Əgər bu müddət ərzində radio fəaliyyətə başlamasa, lisenziyası geri alınacaq.

- Regional radiostansiya ideyası uğurlu alınsa, daha hansı bölgələrdə açıla bilər?

- Gəncə Azərbaycanın ikinci böyük şəhəridir. Televiziya və radio ilə bağlı belə qurumlar daha çox müvafiq kadrların, reklam bazarının olduğu yerlərdə açılır. Gəncə bu baxımdan əlverişlidir. Amma elə regional televiziya kanalları var ki, orda ixtisaslı jurnalist demək olar ki, yoxdur. Belə olan halda televiziya ixtisasından kənar adamların televiziya və ya radio açması doğru deyil. Ona görə də bu məsələdə tələskənliyə yol verməyin tərəfdarı deyilik.

Azərbaycanda mövcud radioların hamısı ümumrespublika yayımçılarıdır. Onlara bütün ölkə ərazisində yayım həyata keçirmək icazəsi verilib. Xarici ölkələrdə bütün ölkəyə yayımlanan radiolar çox az olur. Amma bizdə ölkə üzrə 10-dan çox radio yayımlanır. Bu, böyük göstəricidir. Amma məsələ burasındadır ki, həmin radioların çoxu bütün ölkə ərazisində ötürücülər qurmayıblar. Müəyyən bölgələrdə onların yayımı həyata keçmir. Dağlıq bölgələrdə, sərhəd ərazilərdə fəaliyyət göstərən radioların sayı azdır. Biz də çalışacağıq ki, bu radiolar öz üzərlərinə düşən işi görsünlər, yəni bütün ölkə ərazisində yayımı həyata keçirsinlər.

- Ötən il Şuranın səlahiyyətlərinin artırılması ilə bağlı ölkə prezidentinə müraciət etmişdiniz. Bu müraciət cavablandımı?

- Bu məsələ qaldı. Səlahiyyət deyəndə, ictimaiyyəti çox narahat edən verilişləri dayandırmaq hüququnun MTRŞ-ya verilməsini istəyirdik. Bununla bağlı hələ bir cavab yoxdur. Çoxları hesab edir ki, bu səlahiyyətin MTRŞ-ya verilməsi bir senzura rolunu oynaya bilər. Amma belə deyil. MTRŞ-nın əsas vəzifələrindən biri də ictimaiyyətin maraqlarını qorumaqdır. Əgər ictimaiyyət hər hansı verilişdən böyük narahatlıq keçirirsə, deməli, o verilişlə əlaqədar MTRŞ-nın tədbir görmək imkanı olmalıdır. Ona görə də yenə də öz təklifimizdə qalırıq. İstəyirik ki, Azərbaycanın milli-mənəvi dəyərlərinə uyğun gəlməyən verilişlərin qısa müddət ərzində dayandırılması səlahiyyəti MTRŞ-ya verilsin. Əgər verdiyimiz qərar doğru olmazsa, telekanallara bu qərardan məhkəməyə şikayət etmək hüququ verilməlidir. Bu zaman qərarın doğru olub-olmadığını məhkəmə müəyyənləşdirəcək.

Təzadlar.- 2013.- 10 yanvar.- S.16.