Akif Səməd işığı

Nəvai Metin: “Akif uca bir dağ idi və o dağın əzəmətini görmək üçün uzaqdan baxmaq gərək...”

10 ildir Akif Səməd bu dünyadan “əl çəkərək” onu sevənlərin iç dünyasında əbədi yuva qurub. Bu itki, bu göynərti azalmaq bilmir. Onun poeziyası, yaşam tərzi, dostluğa sədaqəti, göylərə ibadəti, Allaha məhəbbəti - ədəbiyyata, insanlığa xidmət idi başdan-ayağa. 45 yaşında Rumi müdrikliyinə, Nəsimi zəkasına, Füzuli eşqinə, Yunis Əmrə fəlsəfəsinə çataraq qocalıq - ucalıq zirvəsinə qalxdı Akif Səməd...

Nə yaxşı ki, onu “öldürən dostlarla” yanaşı, Akif Səməd sözünə, onun özünə ölümsüzlük qaytaran dostlar da hələ yaşayır - İlham Abbasov, Reyhan İnamnur, Həmid Ormanlı, Məmməd İlqar, İbrahim İlyaslı, Akif Aşırlı, Məmməd Dəmirçioğlu, Barat Vüsal... və şübhəsiz ki, dəyərli rəssam Nəvai Metin. O şəxs ki, Akif Səməd varlığına əbədilik bəxş etmək naminə “Akif Səməd” mükafatını təsis etməklə bərabər, şairin bir-neçə portretini yaratmağa müvəffəq olmuşdir.

Akif Səmədin 55 illiyi ərəfəsində müsahibimiz məhz Nəvai Metindir. Bu dəfə o, tanınmış rəssam kimi deyil, şairin mənəvi qardaşı kimi suallarımızı cavablandırmağa razılıq verdi.

- Nəvai bəy, Akif Səməd dünyasına nə zaman baş vurmalı oldunuz?

- Onu deyim tam dogru buyurdinuz. Akif mənin mənəvi qardaşımdır, həm də abimdir. Butun dövrlərdə insanı adamlar göyə də qaldıra bilər, yerə endirib öldürə də bilərlər. Akif Səməd də elecə. Amma bu da təbiidir, çünki Akif elə bir zirvə idi ki, hər yerdən görünürdü. Görünən dağa çox söz deyilər. Akiflə mənim tanişlığım 1985-ci ildən başlayıb. Halbuki Bakıya bir kənddən gəlmişik. O zaman mən tələbə idim. O isə gənc ikən “Müəllim” qəzetində çalışırdı. Beləcə, uzun illər dostluğumuz davam edirdi, hətta bir yerdə kirələrdə qaldıq. Onu vurğulayım ki, həyatda mənim formalaşmağımda Akifin rolu danılmazdır. O, yolgöstərənim oldu. İlk dəfə mətbuata Akif təqdim etdi məni. Onu deyim ki, bir yerdə qaldığımıza görə bəlkə də Akif böyüklüyünü dərk edə bilmirdim. Çünki, dediyim kimi, Akif uca bir dağ idi və o dağın əzəmətini görmək üçün uzaqdan baxmaq gərək...

Bəli, 10 ildi ki, Akif aramızda yoxdu. Zaman keçdikcə Akif əzəməti daha aydın görünür. Elə bir gün olmaz ki, onun haqqında söhbət olmasın, şeirlərindən parçalar xatırlanmasın. Bu o deməkdir ki, Akif sağdir, ölməyib, harasa uzaq səfərə gedib və təəssüf ki, biz bir daha görüşməyəcəyik. Amma elə adam var ki, diri ikən sözü danışılmır, o ki qaldı öləndən sonar.

- Çəkdiyin portretlərdən boylanan Akif Səməd olduqca orijinal və təbii görünür. Bu əsərləri yaradarkən göydə idiz, yoxsa yerdə? Axı Akif Səməd hər iki məkanın “vətəndaşı” idi.

- Akifin portretinə bir neçə dəfə müraciət etmişəm. Bu, sən gördüyün sonuncu variantdır. Amma özü istədiyi variantı hələ çəkməmişəm.

Qeyd edim ki, hər onun portretini çəkəndə onunla söhbətimiz olur, danışırıq... Hətta bir dəfə yuxuda dedi ki, niyə şeir yazmırsan? Cavab verdim ki, Akif, mən hara, şeir hara? Yox, - dedi, - mən hər gün gələcəm yuxuna və hər dəfə bir şeir gətirəcəm, yadında saxla, yuxudan duran kimi yaz ver öz adından. Bir şeir dedi mənə, “Mən” rədifli şeir idi. Ayıldım, yuxuyla bir yerdə şeir də yoxa çıxdı. Gözlədim ki, axşam da gələcək, amma qayıtmadı ki, qayıtmadı...

- Mən onu İncədərəsinin Əmrəsi, türk dünyasının Rumisi adlandırardım, bəs siz?

- Təkcə İncədərəsinin yox, elə türk dünyasının Əmrəsi, Dadaloğlusu, Qaracaoğlanı deyil, elə türk dünyasının Akifi oldu. Yeni bir səcdəgah yaratdı.

- Hansı məqamda hiss etdiniz ki, “Akif Səməd” mükafatının vaxtı yetişib? Bu addımı atarkən hansı yaşantı sizə rahatlıq vermirdi? Sözügedən mükafatın neçə yaşı var və o, hansı meyarlarla yaradıcı insanlara təqdim olunur?

- Düşündüm ki, Akifi təbliğ etmək üçün hansı addımı atmaq olar? Və ürəyimdən “Akif Səməd” mükafatı keçdi. Artıq mükafatın səkkiz yaşı var. Bunu da deyim ki, mükafatı xəsislik edib hər adama vermirəm. Ötən səkkiz ildə cəmi 15 nəfər bu mükafata layiq görülüb. Onların arasında Bəsti xanım kimi ziyalılar var. Bu xanım Akif Səməd haqqında kitab yazıb, araşdırma aparıb. Türkiyədən bir şair layiq görülüb. O cümlədən Nayma xanım Qaramanlı da mükafatı alanlar sırasındadır. Yəni Akifin təbliğində söz demiş ziyalılar var.

- Qazaxı, eyni zamanda Azərbaycanı şairlə ram etmək müşkül məsələdir. Sizcə, bu baxımdan Akif Səməd könülləri necə fəth edə bildi - onun cazibə qüvvəsi nədədir?

- Çıx maraqlıdır ki, Akif məclisə girəndə harada oturmağından asılı olmayaraq görünürdü. Harada otursa, ora məclisin başı idi... Məclisdə kimlərin olmasından asılı olmayaraq.

Vurğulayım ki, Akif şeir oxuyanda elə bil təzə söz deyirdi, hamı diqqət kəsilirdi

- Açıq danışaq, Akif Səməd dostluğa sədaqət etalonu idi... Sizcə, dostları o sədaqətin müqabilində onun səmimiyyətinə səmimi cavab verə bilirdimi? “Məni dostlarım öldürdü” fikrinə münasibətiniz?

- Bəli, dostluğun etalonu idi: inanırdı dostlarına. Pis hərəkət görəndə isə kövrəlirdi, sınırdı. Bunun təsiri idi ki, “Məni dostlarım öldürdü”-deyirdi. Çox maraqlı idi ki, heç kimin haqqında pis söz deməzdi. Ən pis halda heç nə deməzdi... Fikir vermə, - söyləyərdi.

- Akif Səmədi əbədiləşdirmək üçün görülmüş və görüləcək əməli işlərin nəticəsi sizi qane edirmi?

- Hələ olduqca az iş görülüb. Təbii ki, görülən işlər belə bizi qane etmir. İnanıram ki, Akif Səmədin yaradıcılığı və ömür yolu geniş tədqiqat obyekti olacaq.

- Sonda nələri əlavə etmək istərdiniz?

- Əlavə olaraq bildirməliyəm ki, bəzi zadlar Akif haqqında boşboğazlıq edib, onu yeyib-içən kimi qələmə verirdilər... Bəli, Akif Səməd yeyib-içən oğlan idi. Masa arxasında yeyib, içə-içə ölümünə “xoş gəldin” deməyə hazır idi. Bir çoxları kimi “mən”ini bir qarın çörəyə satıb alçalmazdı...

Yeri gəlmişkən, Akif Səmədin 55 illiyi ilə bağlı iri miqyaslı tədbirin hazırlıq işləri yekunlaşmaqdadır. Şairin anım gününə Türkiyədən, İrandan, səfirliklərdən qonaqlar gəlməklə sözügedən gecəyə xoş ovqat qatacaq və onun həyat yoluna işıq salacaq. Qonaqlar arasında Uluslararası Aktivist Sanatçılar Birliyinin genəl başkanı Umut Yaşar İşikhanın iştirakı gözlənilir. Belə ki, tədbirin uğurlu olmasına əminəm.

Təzadlar.- 2014.- 22 iyul.- S. 14.